شاخص‌های جابهجایی و ارسال آثار باستانی کشور از اقلیم آب و هوایی ایران به دیگر اقلیم‌های آب و هوایی در اروپا و حتی آمریکا که به گفته برخی موجب تسریع در فرسایش آثار تاریخی موزه ملی ایران به‌عنوان موزه مادر کشور می‌شود در موزه ملی ایران چیست؟
آثار تاریخی و باستانی نفیس ایران تاکنون بارها در نمایشگاه‌های خارجی به نمایش درآمده و قرار است در فروردین‌ماه آینده نیز نمایشگاهی از آثار موزه ملی ایران در کشور کویت برگزار شود. اکنون این سؤال مطرح است که آیا روند فرسایش آثار تاریخی به امانت‌گرفته شده از ایران به‌منظور نمایش در نمایشگاه‌های خارجی با چنین جابه‌جایی‌هایی تسریع نمی‌شود؟ این پرسش همشهری از اسدالله محمدپور، رئیس جدید موزه ملی ایران به‌عنوان گنجینه آثار تاریخی کشور و تنها موزه مادر در ایران بود. رئیس موزه ملی ایران موضوع فرسایش اشیای تاریخی و باستانی را که به‌منظور نمایش به خارج از کشور ارسال می‌شوند درست نمی‌داند.
او در‌این‌باره گفت: به‌هیچ‌وجه قبول ندارم که جابهجایی و ارسال اشیای تاریخی و باستانی کشور به نمایشگاه‌های داخلی و خارجی نباید انجام شود. وجود اشیای تاریخی در مخزن موزه‌ها چه فایده‌ای دارد وقتی نمایش آنها می‌تواند بیانگر هویت کشور باشد.
محمدپور در پاسخ به این سؤال که چرا باید با ارسال آثار موجود در موزه ملی در نمایشگاه‌های خارجی روند فرسایش اثر را تسریع کرد، یادآور شد: در همین نمایشگاه‌های نوروزی داخلی نیز اشیای تاریخی باید از محل مخزن موزه به سالن نمایش منتقل شوند که همین پروسه با حضور هیأت کارشناسی و ناظران بر روند جابهجایی اشیای تاریخی انجام و پس از آن هم تحویل امین اموال می‌شود. ابزارهای حفاظتی و نظارتی برای نمایش اشیای تاریخی درنظر گرفته می‌شوند و همین تدابیر برای نمایش اشیای تاریخی موزه ملی ایران در خارج از کشور نیز انجام می‌شود.
اسدالله محمدپور در پاسخ به این سؤال که چگونه اشیای تاریخی ایران از انبارهای موزه ملی با آب و هوای ایران به خارج از ایران ازجمله نمایشگاه‌هایی در اروپا و آمریکا با آب و هوای کاملا متفاوت ارسال می‌شود که منجر به فرسایش اثر نشود، گفت: در جابهجایی و انتقال آثار موزه ملی به نمایشگاه‌های داخلی و خارجی کارشناسان بسیار قوی حضور دارند که عمده آنها نیز از کارشناسان خارج از سازمان میراث فرهنگی و بسیار سختگیر هستند و تا پروسه انتقال اشیای تاریخی و باستانی از انبار و مخزن موزه ملی کشور به مقصد نمایشگاه‌های داخلی و خارجی به تأیید این افراد نرسد و رئیس سازمان میراث فرهنگی ارسال اشیا را تأیید نکند اشیای تاریخی به نمایشگاه‌ها تحویل داده نمی‌شود. به گفته وی در نمایشگاهی که قرار است در فروردین‌ماه سال آینده در کشور کویت برگزار شود، کویتی‌ها خواستار نمایش یکی از اشیای مربوط به یک دوره خاص از ایران شده بودند که موزه ملی به‌دلیل ملاحظات امنیتی و مرمتی با درخواست کویتی‌ها موافقت نکرد.
مسئول نمایشگاه‌های موزه ملی ایران نیز درباره چگونگی ارسال اشیای باستانی و تاریخی ایران به کشورهای خارجی توضیح داد: قبل از اینکه یک شیء از کشور خارج شود توسط مسئول بخش مرمت و حفاظت اشیای تاریخی بررسی می‌شود تا مشخص شود کشور یا منطقه‌ای که قرار است شیء در آن به نمایش گذاشته شود قابلیت نگهداری از اثر را دارد یا خیر که پس از انجام بررسی‌های تکمیلی تصمیم گرفته می‌شود که یک شیء از انبار موزه ملی به کشور علاقه‌مند به نمایش اثر ارسال شود یا امکان ارسال شیء تاریخی به‌دلیل نداشتن مطابقت با ویژگی‌های اثر وجود ندارد.
سرپرست بخش مرمت و حفاظت موزه ملی ایران به نکات جالب‌تری درخصوص ارزیابی‌های اقلیمی برای ارسال اشیای باستانی موزه ملی ایران به نمایشگاه‌های خارجی با درنظرگرفتن ملاحظات اقلیمی و فرسایش‌های ناشی از تغییر مکان نگهداری اثر در دو اقلیم متفاوت اشاره کرد.
مهناز گرجی درخصوص چگونگی بررسی‌های کارشناسانه اشیای تاریخی گفت: نقل و انتقال اشیای تاریخی و باستانی به‌منظور نمایش در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی در چارچوب تعریف شده‌ای انجام می‌شود که حتی استانداردهای دما و رطوبت نسبی نیز در روند انتقال اشیا در آن تعریف شده است و بنابراین اینگونه نیست که موضوعات مربوط به تغییرات شرایط اقلیمی برای اشیای مورد انتقال مورد توجه قرار نگیرد. حتی مشخص می‌شود که شیء ارسالی در چه موقعیت حفاظتی قرار دارد و اینها همه جزو قراردادهایی است که از زمان خروج یک شیء تاریخی از مخزن تا بسته‌بندی و رسیدن به مخزن محل نمایش که باید شرایطی شبیه به شرایط مبدأ داشته باشد رعایت می‌شود. به گفته مهناز گرجی، بخش مرمت و حفاظت اشیای موزه ملی ایران کوچک‌ترین ریسک در مورد انتقال اشیای مخزن موزه ملی را نمی‌پذیرد و برخی اشیا نیز در قراردادها با مبلغ بسیار کلان بیمه می‌شوند تا ضمانت لازم برای ارسال اثر را داشته باشند. به گفته گرجی، جعبه‌های انتقال اشیا نیز استاندارد هستند که اکنون در داخل کشور نیز به استانداردهای موزه‌ای برای بسته بندی اشیای تاریخی رسیده‌ایم.
