تمام دانشآموزان از بدو ورود به مدرسه یا حتی مدتی قبل از آن با مطالعه آشنا میشوند. برخی از آنها فقط وقتی در کلاس درس هستند و معلم به عنوان ناظر کار و فعالیت آنها را سرپرستی میکند موفق عمل کرده و چنانچه در منزل یا جایی باشند که معلم حضور ندارد نمیتوانند کارایی کامل و مفیدی داشته باشند و از قابلیتهای خود بهطور مناسب بهرهمند شوند.
این به دلیل نداشتن عادت خوب مطالعه بهصورت انفرادی است. بسیاری از جهتگیریها و اقدامات آموزشی در سیستمهای گوناگون به منظور توسعه این عادات طراحی شدهاند که باید از جنبههای مختلف مورد ارزیابی قرار گیرند.
دانشآموزانی که عادات ضعیف مطالعه دارند اصولاً بسیار سریع از مطالب میگذرند. نگاهی به درس انداخته و بدون توجه و تمرکز بر معانی بیان شده بسیاری از نکات اصلی و کلیدی را از دست میدهند. به سرعت با هر محرکی توجهشان به مسأله دیگری معطوف میشود و مجبورند بارها و بارها به صفحه قبل بازگردند و دوباره مطالب را مرور نمایند.
ایجاد عادات خوب مطالعه مسئولیت دانشآموز، معلم و والدین محترم میباشد. همگی باید تلاش کنند تا دستاوردهای آموزشی متناسب با ذوق، استعداد و تواناییهای دانشآموز باشد و فضا برای مطالعه همراه با آرامش وی فراهم باشد.
مهارتهای مطالعه
مهارتهای مطالعه وقتی توسعه مییابد که دانشآموز بتواند بهطور فردی برای خود برنامهریزی مؤثر داشته باشد و این توانایی و مهارت در گرو داشتن این عوامل است. اراده، تمرکز، توانایی سازماندهی و کنترل کار، استفاده مناسب از زمان و به منظور رسیدن به موارد فوق نیاز به تشویق و تمرین دارد.
نقش تکالیف در مطالعه
تکالیف یکی از ابزارهای با ارزش در پاسخ به کنجکاوی و افزایش توانایی خواندن و تفکر و تنظیم وقت میباشد و یکی دیگر از فواید تکالیف نیز تقویت عزت نفس است زیرا نوعی تمرین به منظور احاطه بیشتر دانشآموز به مطالب عنوان شده در کلاس میباشد، چرا که هرآنچه توسط معلمان گرامی در کلاس درس بیان میشود به سرعت و بهطور کامل در حافظه دانشآموزان جای نمیگیرد.
از طرفی به منظور مهارت در هر کاری نیاز به تمرین است و انجام تکالیف نیز نوعی تمرین آموزشی محسوب میشود. اما آنچه از اهمیت قابل توجهی برخوردار است میزان تکالیف است که باید با توجه به استعداد و ویژگیهای دانشآموزان تعیین شود. در مورد دانشآموزانی که در کلاس مطالب را به سرعت یاد میگیرند و از حافظه خوبی نیز برخوردارند طبعاً باید تکالیف کمتر از بقیه دانشآموزان باشد.
در ضمن گاهی اوقات در تعیین تکالیف زیادهروی میشود؛ بدین صورت که بعضی اوقات برای مثال در درس ریاضی که نیاز به تمرین حل کردن ارزش تکلیف را پایین میآورد زیرا صرفاً دانشآموز را خسته میکند و باعث میشود تا بدون توجه و اشتیاق و فقط به منظور پایان تکالیف مسایل مورد نظر را حل کند؛ بهویژه اگر والدین نیز اصرار بر اتمام هرچه زودتر تکالیفش داشته باشند دچار استرس و اضطراب خواهد شد و نتیجه معکوس خواهد شد.
شاید جالب باشد که بدانید نخستین گام در راه عادات خوب مطالعه خوب گوش کردن است. نخستین باری که والدین برای فرزند خود کتاب داستان میخوانند او یاد میگیرد که گوش کند و چنانچه این خوب گوش کردن تقویت شود موجب پیشرفت وی در این راه میشود. البته به شرطی که شرایط محیط از قبیل آرامش، سکوت، نور، درجه حرارت، داشتن فضای خاص برای مطالعه و... مناسب باشد.
در ضمن برای کودکان زیر سن مدرسه بهتر است به منظور تقویت عادات از روزی 15 تا 20 دقیقه کتاب خوانده شود و در مورد دانشآموزان دبستانی از روزی 30 تا 40 دقیقه که این امر نیز با توجه به آمادگی و شرایط دانشآموز متفاوت است.