گاردين به استناد اطلاعات منتشرشده از سوي 2تيم از روزنامه‌نگاران در «مركز روزنامه‌نگاري تحقيق بالكان» و «مركز گزارش جرايم سازمان‌يافته و فساد» گزارش داد كه هزاران قبضه سلاح كلاشنيكف، خمپاره‌انداز، موشك‌هاي ضدتانك و همچنين تيربار ساخت كشورهاي اروپاي شرقي و مركزي از طريق عربستان، اردن، امارات متحده عربي و تركيه براي گروه‌هاي تروريستي و نيروهاي معارض در سوريه ارسال شده است.
طي سال‌هاي اخير، در بسياري از تصاوير و ويدئوهاي منتشر شده در فضاي مجازي، سلاح‌هاي ساخت كشورهاي حوزه بالكان در دست گروه‌هاي مختلف درگير در سوريه ديده شده است. سؤال اصلي هميشه اين بود كه اين سلاح‌ها چطور سر از سوريه در آورده‌اند. روزنامه‌نگاران 2مركز يادشده يك سال گذشته را به بررسي گزارش‌هاي سازمان ملل، گزارش‌هاي دولتي، گزارش پروازهاي خطوط هواپيمايي، قراردادهاي فروش تسليحات و مصاحبه با منابع مطلع گذرانده‌اند تا متوجه شوند چطور سلاح‌هاي ساخت بوسني، بلغارستان، كرواسي، جمهوري چك، مونته‌نگرو، اسلواكي، صربستان و روماني به سوريه رسيده‌اند.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد از زمان آغاز جنگ سوريه در سال 2012، عربستان، اردن، امارات و تركيه به مشتريان جديد تسليحات و مهمات ساخته شده در اين 8كشور تبديل شده‌اند. اين در حالي است كه سلاح‌هاي سازماني مورد استفاده نيروهاي نظامي اين كشورها هيچ‌گاه سلاح‌هاي ساخت بلوك شرق سابق و اروپاي شرقي امروز نبوده است. اين 4كشور سلاح‌هاي خود را از اروپاي غربي، كانادا و آمريكا تهيه مي‌كنند. براساس مدارك به‌دست آمده، 8كشور منطقه بالكان طي قراردادهايي جمعا به ارزش يك و نيم ميليارد دلار تسليحات به عربستان، اردن، امارات و تركيه فروخته‌اند.
اين سلاح‌ها اكنون در دست گروه‌هاي مختلف درگير در سوريه از داعش گرفته تا ارتش آزاد، جبهه النصره و
انصار الشام است. بخشي از اين تسليحات هم در دست نيروهاي درگير در يمن است. تاريخ‌هاي حك شده روي سلاح‌ها نشان مي‌دهد كه بيشتر آنها در دوره شوروي سابق ساخته شده‌اند اما سال ساخت برخي از اين سلاح‌ها به سال‌هاي اخير و حتي سال 2015 بازمي‌گردد.
- كريدور انتقال سلاح از بالكان به خاورميانه
كريدور انتقال تسليحات ساخت منطقه بالكان از زمستان 2012 همزمان با آغاز جنگ سوريه با پرواز نخستين هواپيماهاي حامل سلاح‌هاي خريداري شده از سوي عربستان، از فرودگاه زاگرب پايتخت كرواسي به مقصد اردن راه‌اندازي شد. اين سلاح‌ها و مهمات آنها مربوط به دوره شوروي سابق و ساخت كشور يوگسلاوي بودند. دولت كرواسي موضوع قراردادهاي فروش اين تسليحات را رد كرده اما رابرت استفان فورد، سفير سابق آمريكا در سوريه وجود چنين قراردادي ميان عربستان و كرواسي را تأييد مي‌كند. به گفته او اين قرارداد در همان سال 2012بين 2كشور بسته شده بود.
اين آغاز ماجرا بود و واسطه‌ها چند‌ماه بعد، قراردادهاي تسليحاتي با اوكراين و بلاروس را هم نهايي كردند. آنها حتي به‌دنبال خريد موشك‌هاي قديمي ضدتانك ساخت انگلستان بودند. آمار رسمي منتشر شده از سوي دولت‌هاي منطقه بالكان و اتحاديه اروپا نشان مي‌دهد طي 5سال گذشته، عربستان به تنهايي حدود يك ميليارد دلار از 8كشور نام برده خريد تسليحاتي داشته است. اردن 175ميليون دلار، امارات 150ميليون دلار و تركيه هم بيش از 100ميليون دلار سلاح خريداري كرده‌اند.
بررسي مسير انتقال محموله‌هاي بزرگ سلاح از كشورهاي بالكان نشان مي‌دهد تسليحات فروخته شده از راه هوا و دريا ارسال شده‌اند. در اين ميان دست‌كم 70پرواز براي انتقال تسليحات از كشورهاي مختلف بالكان به مقصد 4كشور خريدار انجام شده است. فرودگاه‌هاي بلگراد پايتخت صربستان، صوفيه پايتخت بلغارستان و براتيسلاوا پايتخت اسلواكي، به‌عنوان هاب منطقه در ارسال سلاح‌ها عمل كرده‌اند.
رابرت استفان فورد مي‌گويد كار ارسال سلاح‌ها از عربستان، اردن، امارات و تركيه به سوريه از طريق دو مركز فرماندهي در اردن و تركيه هدايت مي‌شود. سلاح‌ها از طريق كاميون يا از راه هوا به‌دست گروه‌هاي مسلح در سوريه مي‌رسند. به گفته فورد، عربستان بخشي از اين سلاح‌ها را هم براي نيروهاي مورد حمايت خود در يمن ارسال مي‌كند. او مي‌گويد عربستان و تركيه در برخي موارد، حتي سلاح‌ها در اختيار گروه‌هايي قرار داده‌اند كه با نيروهاي مورد حمايت آمريكا و كشورهاي اروپايي مي‌جنگند.
به گفته فورد، حتي آمريكا نيز تسليحات مورد نياز گروه‌هايي مثل ارتش آزاد را از كشورهاي منطقه بالكان تهيه مي‌كند. طي 7ماه اخير، 3كشتي باري حامل 4هزار و 700تن انواع سلاح و مهمات خريداري شده از سوي مركز فرماندهي عمليات‌هاي ويژه آمريكا (Socom) براي سوريه، بنادري نامشخص در درياي سياه را به مقصد اردن و تركيه ترك كرده‌اند. آخرين اين محموله‌ها مربوط به 21ژوئن (1تير) به وزن هزار و 700تن بوده است.
اسناد منتشر شده توسط 2تيم روزنامه‌نگاران تحقيقي نشان مي‌دهد سفارش‌هاي عربستان براي خريد از بازار تسليحات بالكان طيف مختلفي از تسليحات از سلاح‌هاي سبك تا تيربار، خمپاره‌انداز، موشك‌هاي ضدتانك گرفته تا تانك‌هاي تي72 و تي55 ساخت دوره شوروي را شامل مي‌شود. در گزارش گاردين آمده كه فارغ از 4كشوري كه تأمين‌كننده سلاح‌هاي مورد نياز گروه‌هاي درگير در سوريه هستند، كشورهاي فروشنده اين سلاح‌ها هم در دامن زدن به درگيري‌ها نقش دارند؛ اقدامي كه از نظر حقوق بين‌الملل غيرقانوني است. اين كشورها با علم به اينكه سلاح‌هاي فروخته شده براي جنگ در سوريه ارسال مي‌شوند همچنان به فروش سلاح ادامه مي‌دهند و از اين‌رو مي‌توان آنها را در ديوان دادگستري اروپا محكوم كرد.
داركو كيهاليچ، رئيس اداره ترخيص تسليحات در وزارت اقتصاد كرواسي در پاسخ به سؤال خبرنگاران در اين‌باره كه آيا دولت كرواسي خبر دارد كه سلاح‌هاي فروخته شده به عربستان سر از سوريه در مي‌آورد، گفته است: «براي ما قرارداد فروش مهم است؛ بيشتر از اين را كه نمي‌توانيم كنترل كنيم. آنها مي‌گويند اين سلاح‌ها را براي نيروهاي پليس خود مي‌خرند. تعهد هم داده‌اند آنها را به كشور يا طرف ديگري نفروشند. عربستان از ليست سياه سازمان ملل خارج شده، بنابراين هيچ اقدام غيرقانوني از سوي ما در فروش سلاح به اين كشور اتفاق نيفتاده است. آيا ممكن است آنها تخلف كنند؟ هيچ بعيد نيست.»
- هرچه سلاح بسازي، مي‌فروشي
نخست‌وزير صربستان، الكساندر ووچيچ، ماه گذشته در يك كنفرانس خبري گفت كه حتي اگر كشورش ظرفيت توليد تسليحات و مهمات را تا 5برابر هم افزايش دهد، نمي‌تواند پاسخگوي نياز بازار باشد. ووچيچ گفت: «متأسفانه در برخي مناطق جهان، درگيري‌ها به اوج خود رسيده؛ هرچه [تسليحات] بسازيد، بالاخره به يكي از دو طرف درگيري مي‌فروشيد.»
نظر شما