این روزها پایگاه مدیریت بحران منطقه در همسایگی ما و میدان امام خمینی محل رفت و آمد مدیران ارشد شهری و گروه‌های شهروندی شده است. قرار است با تکمیل امکانات، این پایگاه به بهترین نمونه در پایتخت تبدیل شود.
مهدی قاسمی، جانشین رئیس ستاد بحران منطقه در این گفت‌وگو توضیح می‌دهد که با وجود این پایگاه بحران در منطقه چگونه مدیریت خواهد شد.
- آقای مهندس، برای شروع می‌خواهیم بدانیم که ستاد مدیریت بحران چیست و دقیقاً قرار است چه کاری انجام بدهد؟
تجربه تشکیل ستاد مدیریت بحران در کشورمان سابقه چندان زیادی ندارد. پس از وقوع زلزله بم در دی‌ماه سال 1383 مسئولان به فکر تشکیل چنین ستادی افتادند. این ستاد اهداف پیچیده‌ای ندارد. ایجاد آمادگی کامل بخش‌های مربوط به این تشکیلات در هر منطقه شهری در هنگام بروز بحران از اصلی‌ترین هدف‌هایی است که قرار است دنبال کند.
از ابتدای تشکیل این ستاد احداث پایگاه‌های مدیریت بحران در محله‌ها در دستور کار شهرداری قرار گرفت. در واقع با احداث این اماکن در مناطق، فاصله این ستاد با شهروندان کمتر شده و امکان دسترسی آسان تر شده است.
حرف شما ر ا قبول دارم. بعضی از شهروندان هنوز با این ستاد آشنا نیستند و عده‌ای هم اطلاعات جسته و گریخته‌ای در این باره دارند. اما الان در نتیجه همین فاصله کمتر ستادها با شهروندان می‌توان امیدوار بود بزودی شهروندان بیشتر از اینها با اهمیت ستاد‌های بحران آشنا شوند. الان تعداد قابل توجهی از اهالی در کلاس‌های آموزشی این مراکز شرکت می‌کنند. باید به جایی برسیم که تهرانی‌ها بدانند چه خطرهایی شهرشان را تهدید می‌کند و راه‌های کاهش این خطرها را می‌شود در این پایگاه‌ها آموخت و تمرین کرد.
- وقتی می‌گویم بحران یعنی یک موقعیت غیر عادی و به نظر نمی‌رسد در این جور موقعیت‌ها از دست یک نهاد و سازمانی مثل شهرداری به تنهایی کاری بر بیاید. اعضای ستاد بحران منطقه چه افرادی هستند و در چه سازمان‌ها و نهادهایی فعالیت می‌کنند؟
رئیس و مسئول ستاد بحران هر منطقه شهردار آن است. مدیر ستاد بحران، جانشین او است که وظیفه هماهنگی بین اعضا را بر عهده دارد. معاونت فنی و عمرانی، معاونت حمل و نقل و ترافیک، معاونت امور شهری، معاونت امور مالی، معاونت فرهنگی اجتماعی، نماینده سازمان آتش‌نشانی، نماینده سازمان اورژانس، نماینده سازمان هلال‌احمر، نماینده مخابرات، نماینده سازمان آب و ... اعضای اصلی این ستاد هستند.
- هماهنگی دائمی بین این نهادهای مختلف که هر کدام در مواقع عادی هم وظایفی سنگین بر دوش دارند باید کار سختی باشد؟ این اتفاق چطور می‌افتد؟
برخی از این نهادها همیشه در آماده‌باش کامل هستند. هلال‌احمر، اورژانس و آتش‌نشانی نیروهای فعالی دارند که همواره باید برای حادثه و بحران آماده باشند. سایر نهادهای مربوط هم در این مورد وظایف تعریف‌شده‌ای دارند. این وظایف در قالب بخشنامه‌ای از سوی ستاد مدیریت بحران برای اعضا ابلاغ می‌شود. آنها هم موظف به اجرای آن خواهند بود.
در پایگاه ویژه مدیریت بحران که در ابتدای خیابان ناصرخسرو قرار گرفته جلسه‌های متعددی برگزار می‌شوند. این اعضا موظف هستند که در این گردهمایی‌ها شرکت کنند و آمادگی‌شان با کنترل امکانات و فعالیت‌هایی که انجام داده‌اند محک خورده شود.
- کارشناسان سازمان مدیریت بحران می‌گویند منطقه12 هنگام بروز بحران حساسیت‌های بیشتری دارد. این نگرانی‌ها تنها به دلیل حضور جمعیت میلیونی شناور در خیابان‌ها و بازار تهران است یا دلایل دیگری هم دارد؟
جمعیت شناور تنها یکی از ویژگی‌های حساسیت‌زای منطقه برای ستاد مدیریت بحران است. اینجا هسته اولیه تهران قدیم است و زیرساخت‌های شهری مطلوبی ندارد. قدمت محله‌های این محدوده گاهی به حدود 2 قرن می‌رسد. نکته مهم اینجاست که بیشتر این بافت دست‌نخورده باقی مانده و تهدیدی بسیار جدی برای جان شهروندان به حساب می‌آید.
بازار هم با مساحت و جمعیت زیاد قابل توجه رتبه اول ناامن‌ترین نقطه پایتخت را از آن خود کرده است. از سویی منطقه12 بستر اماکن مهمی مانند قوه مقننه، مجلس شورای اسلامی، شهرداری پایتخت، شورای شهر، بازار، بانک مرکزی و صدها واحد اداری دیگر است. این موارد باعث می‌شود توجه ویژه‌ای به این محدوده از پایتخت شود و همه درباره خطرات ناشی از وقوع هرگونه حادثه غیرمترقبه در آن نگران باشند.
- طبق آمار موجود منطقه12 پس از منطقه10 بیشترین بافت فرسوده برخوردار را دارد. با این ابزار‌های تشویقی مشارکت شهروندان به اندازه‌ای رسیده که بتواند در نوسازی شهر و کاهش پیامد‌های بحران‌های احتمالی موثر باشد؟
چه کسی بدش می‌آید خانه قدیمی اش را نوسازی کند. با وجود تخفیف‌ها و ابزار‌های تشویقی که اخیرا شهرداری تصویب کرده، انگیزه شهروندان برای نوسازی خانه‌های قدیمی بیشتر شده، اما متاسفانه در تعداد زیادی از محله‌های منطقه 12 و برخی محله‌های دیگر شهرداری، شهروندان اجازه این کار را ندارند.
ماجرا از این قرار است که سازمان میراث فرهنگی در برخی محله‌ها مانند عودلاجان، پامنار، امامزاده یحیی و... ساخت‌وساز را ممنوع اعلام کرده. نظر کارشناسان این سازمان هم این است که همه این محله‌ها ارزش تاریخی دارند ونباید در آنها ساخت و ساز شود. با توجه به اعتراض‌های مکرر مالکان بناهای این محدوده‌ها شهرداری با این سازمان جلسه‌های متعددی را برگزار کرده، اما تا الان مسئولان در این زمینه به نتایج واحدی نرسیده‌اند.
مثل اینکه دوستانی که در این سازمان خدمت می‌کنند، متوجه خطری که هر لحظه بیش از 12 هزار شهروند این محله‌هارا تهدید می‌کند، نیستند. فرسودگی این محله‌ها به اندازه‌ای است که اگر زلزله‌ای 5/4ریشتری هم در آنها اتفاق بیفتد می‌تواند حوادث ناگواری را رقم بزند. از تسهیلات شهرداری در محله‌های دیگر استقبال شده است. اما مثل اینکه شهروندان این محله‌ها با اعمال محدودیت کارشناسان سازمان میراث فرهنگی بلاتکلیف مانده‌اند.
- با توجه به اهمیت بالای این ماجرا هنوز به راهکار واحدی در این زمینه نرسیده‌اید؟
این موضوع را شهرداری منطقه پیگیری می‌کند. از سوی شهردار و قائم‌مقام ایشان هم راهکارهایی به سازمان میراث فرهنگی ارائه شده است. یکی از آنها این است که این دوستان بیایند و بررسی کنند و به صورت موردی بگویند کدام یک از خانه‌ها ارزش تاریخی دارند که تر و خشک در یک محله با هم نسوزند.
بعد از اینکه معلوم شد کدام یک از نقاط دارای ارزش تاریخی هستند هم باید در زمینه حفظ و نگهداری‌شان تلاش کنند. متأسفانه این آثار همیشه به ثبت می‌رسند و بعد به حال خود رها می‌شوند. باز هم تأکید و یادآوری می‌کنم که بافت فرسوده گاهی از خود بحران هم بیشتر می‌تواند عامل تلفات جانی و مالی باشد.
- آموزش‌های همگانی که گفتید چه طور انجام می‌شود؟
الان چند پایگاه مجهز مدیریت بحران در منطقه وجود دارد و آیا این تعداد که تا حالا به بهره‌برداری رسیده‌اند کفاف جمعیت محله‌ها را می‌دهند؟ الان 3 پایگاه فعال و مجهز در این محدوده داریم. پایگاه مختاری در خیابان مولوی و خیابان مختاری قرار گرفته است. پایگاه شماره 2 انبارگندم است که در خیابان صاحب‌جمع خیابان انبار گندم است.
پایگاه ویژه مدیریت بحران که مجهزترین پایگاه مدیریت بحران پایتخت به حساب می‌آید هم در میدان امام خمینی، ابتدای خیابان ناصرخسرو قرار گرفته و مساحتی بیش از 7 هزار مترمربع دارد. البته این 3 پایگاه برای جمعیت منطقه کافی نیست وبرای همین در حال ایجاد مقدمات برای احداث بیش از 5 پایگاه در نواحی دیگر هستیم. احداث این پایگاه‌ها جزو دغدغه‌های مدیران شهری است و در چشم‌انداز 5 ساله به این مقوله توجه ویژه‌ای شده است.
- پایگاه مدیریت بحران میدان امام خمینی چه امکانات و ویژگی‌هایی دارد که مجهزترین پایگاه تهران شناخته شود؟
این پایگاه مساحت زیادی دارد و این باعث شده بتوان امکانات ویژه‌ای را اینجا جمع کرد. همه شهروندان می‌دانند که بهای زمین در میدان امام خمینی بسیار بالاست. مقدار زیادی از محدوده خیابان ناصر خسرو که پیش از این پاتوق قاچاقچیان دارو و بستر مناسبی برای آسیب‌های اجتماعی دیگر بود الان به پایگاه ستاد مدیریت بحران تبدیل شده است.
وجود اتاق مدیریت بحران، سیستم آب و برق اضطراری، اتاق بی‌سیم، تجهیزات امداد و نجات سنگین که آمادگی کامل در شرایط بحران را ایجاد می‌کند، اتاق کنفرانس اضطراری، سیستم نظرسنجی به روش الکترونیکی، سیستم تلفن سانترال با سرعت ورودی و خروجی بالا، سیستم اعلام حریق هوشمند و اطفای حریق، اتاق پردازش، اتاق آمادگی، مقابله و پیشگیری با حوادث تنها بخشی از امکانات این پایگاه هستند.
- ماجرای این نمایشگاه دائمی مدیریت بحران چیست؟
تا کنون چند درصد پیشرفت فیزیکی داشته و کی به بهره‌برداری خواهد رسید؟ با احداث این نمایشگاه در واقع پایگاه مجزایی برای آموزش شهروندان خواهیم داشت. پیش از این مانورها و آموزش‌ها مقطعی بودند، ولی با احداث این نمایشگاه شهروندان به صورت دائمی می‌توانند در زمینه مقابله با بحران آموزش ببینند.
با بهره‌برداری از این نمایشگاه به استاندارد‌های یک پایگاه ویژه نزدیک‌تر هم خواهیم شد. کلنگ این پروژه از اردیبهشت‌ماه به زمین خورده و تا الان حدود 30درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. از آنجا که قرار است کار زیربنایی باشد، شاید بهره‌برداری از آن کمی طول بکشد.
- کمی یعنی چقدر؟ دقیق تر بگویید لطفا،
در این زمینه همکاری خوبی با معاونت فنی و عمرانی داریم. بر اساس پیش بینی کارشناسان این پروژه تا 22 بهمن‌ماه امسال به بهره‌برداری خواهد رسید.
- سؤال آخرمان مربوط به دشوارترین وظیفه ستاد مدیریت بحران و بخش‌های مختلف آن است. تا چه اندازه برای مقابله با بحران آماده هستیم؟
وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد تازه کار مقابله آغاز می‌شود. خوشبختانه همکاری خوبی بین ما و اعضای ستاد در سازمان‌ها وجود دارد. امکانات خوبی در پایگاه‌ها داریم و مدیران شهری به دنبال گسترش آنها هستند. بحران بحران است و پیش بینی نشده. اینکه ما مثلا در مانور مقابله با زلزله موفق باشیم، تضمینی برای کاهش قطعی آسیب‌ها در موقع یک زلزله واقعی نیست.
ضمن اینکه عواقب این بحران‌ها تا حدی قابل کنترل و کاهش هستند. اما در مقایسه با وضعیت و امکاناتی که چند سال قبل داشتیم می‌شود گفت الان برای مقابله با بحران آماده ایم. نکته مهم این است که هر چه شهروند آموزش‌دیده بیشتر داشته باشیم، برای مقابله با بحران آماده‌تر خواهیم بود. با همکاری شهروندان وضعیت از آنچه الان داریم بهتر خواهدشد.
- یک دقیقه و نیم دیگر زلزله می‌شود،
همین‌جوری کلمه ویژه را برای پایگاه ستاد مدیریت بحران منطقه استفاده نکرده اند. این مرکز دارای امکاناتی است که در پایتخت نمونه‌اش را نمی‌توان پیدا کرد. زلزله‌نگار از مواردی است که سایر پایگاه‌های مدیریت بحران از آن محرومند. با این وسیله می‌توان یک دقیقه و نیم پیش از وقوع زلزله از آمدن آن باخبر شد. این سیستم توسط کارشناسان ژاپنی در محوطه پایگاه ویژه نصب شده است.
زندگی در محدوده مرکزی شهر هر درد سری که داشته باشد، این ویژگی را دارد که زودتر از بقیه از آمدن زلزله خبردار می‌شویم، انبارهای پر و پیمان برای روزهای بحران برانکارد تاشو، پتو، ظرف‌های 4 لیتری آب، کلنگ امدادی، نردبان، بیلچه امدادی، چادر، کلاه ایمنی، لامپ، قیچی فولادبر، کاور، دستکش، کپسول اطفای حریق، ماسک، پروژکتور، نورافکن، اره بتن‌بر، دستگاه مکش آب، بلندگوو تولیدکننده برق تنها بخشی از وسایل انبار شده پایگاه ویژه هستند. مسئولان وعده داده‌اند بزودی سردخانه‌ای برای انبار کردن مواد غذایی ماندگار در این مرکز احداث خواهدشد. 30هزار لیتر گازوئیل، 50هزارلیتر آب و سیستم فیبر نوری گسترده از دیگر امکانات این پایگاه ویژه هستند.
همشهری محله - 12
