چگونه زیرزمین‌ها پاتوق هنرمندان انقلابی شد؟

همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی: خانه محمدرضا لطفی از وقتی به جایی برای ضبط آثار انقلابی تبدیل شد که در آخرین روزهای حکومت پهلوی، جمعی از هنرمندان رادیو تصمیم گرفتند در اعتراض به کشتار مردم بی‌گناه استعفا بدهند و به توده مردم ملحق شوند. هنرمندانی مثل محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان و... با استعفای دسته‌جمعی از رادیو کانون چاوش را تشکیل دادند و طولی نکشید که چاوش صدای رسای مردم را به گوش بازمانده‌های حکومت پهلوی رساند.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

خانه محمدرضا لطفی در بلوار کشاورز و حوالی بیمارستان هزار تختخوابی سابق و امام خمینی کنونی بود و او مدام در بطن اعتراض و در میان سیل جمعیتی که سقوط شاه را فریاد می‌زد حضور داشت. لطفی روزها در میان معترضان انقلابی بود و شب‌ها به اتفاق هنرمندان کانون چاوش در زیرزمین خانه‌اش جمع می‌شدند تا سرود انقلابی بسازند. نتیجه این همنشینی‌های شبانه تولید سرودهایی بود که با صدای شجریان و نوای‌ ساز حسین علیزاده و مشکاتیان منتشر می‌شد و با نوارهای کاست به گوش مردم می‌رسید. لطفی تا ۲۲ بهمن و سقوط رژیم شاه در زیرزمین خانه‌اش میزبان اعضای کانون چاوش بود و آثار متعددی در این مکان تولید و ضبط شد که برخی از آنها در ماه‌های بعد از پیروزی انقلاب هم بر سر زبان‌ها بود.

زیرزمین خانه سیدحمید شاهنگیان، شاعر، خواننده و آهنگساز سرودهای انقلابی یکی دیگر از پاتوق‌های اصلی اهالی موسیقی در بحبوحه انقلاب بود. شاهنگیان می‌گوید: «خانه محمدرضا لطفی مقر اصلی بود و من هم در زیر زمین خانه‌ام در محله سرچشمه سرودهای انقلابی تک نفره را ضبط می‌کردم. همه آثارم از جمله ۱۷ شهریور، ۱۳ ابان، خمینی‌ای امام، سرباز و... را در زیر زمین خانه سرچشمه ساختم و این سرودها با کمترین امکانات ساخته شد.»

موسیقی تک نفره یکی از شاخه‌های ژانر موسیقی بدون‌ساز است که سازنده اثر با شیوه‌ای عجیب و با کمک دو دستگاه ضبط‌صوت، آهنگ را ضبط می‌کند. شاهنگیان درباره روزها و ماه‌هایی که در زیر زمین خانه‌اش سرود انقلابی تولید کرد می‌گوید: «این روال حدود ۵ ماه طول کشید و به تنهایی و با کمک دو دستگاه ضبط صوت سرودها را ضبط می‌کردم. یعنی سرود را چند بار ضبط و پخش می‌کردم و دوباره روی صدای ضبط شده می‌خواندم تا کار، گروهی به نظر برسد. همه آثار با همین شیوه تولید شد اما وقتی هنرمندان دیگری مثل حسین صبحدل، عباس صالحی، حسین شمسایی، محمدرضا شریفی‌نیا و... آمدند به حسینیه ارشاد رفتیم و سرودهای دیگری هم آنجا تولید کردیم. محمدرضا شریفی‌نیا جوان کم‌سن و سالی بود که صدای خوبی داشت و با مهارت خاصی شعرها را دکلمه می‌کرد. چند استودیو دیگر مثل استودیوهای بل و پاپ هم در محدوده خیابان لارستان بود که هنرمندان حرفه‌ای برخی سرودهای انقلابی در این استودیوها ضبط کردند.»