همشهری آنلاین - پرونده های ویژه: اخبار جرم و جنایت این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پرشمارتر شده است. جامعه و افکار عمومی هر روز در معرض این اخبار قرار دارد و البته هر از گاهی وقایع هولناکی چون بریدن سر زن ۱۷ ساله اهوازی یا دختر گیلانی در مقیاس بزرگ‌تری ناراحتی و خشم مردم را برمی‌انگیزد.
هر چند که نظام قضایی و نحوه رسیدگی به پرونده‌ها نیز در بالا بودن تعداد زندانیان بی‌تاثیر نیست اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که جامعه دچار خشمی است که با بالارفتن فشارهای اقتصادی و کوچک شدن سفره مردم رفته‌رفته در سال‌های اخیر ظهور و بروز بیشتری داشته است.
شیوع پاندمی و محدودیت‌ها در زندگی اجتماعی هم بر بالا رفتن اختلالات رفتاری و حساسیت‌های مردم بی‌تاثیر نبوده است و برخی از جرایم نیز دلایل فرهنگی و روان‌شناختی دارند. اما باید دید که آمارهای جریم و جنایت چطور با وضعیت اقتصادی کشور و سفره مردم نسبت مستقیم داشته و تاب‌آوری اجتماعی تا این میزان پایین آمده است؟
اعداد جرم و جنایت در کشور چه می‌گویند؟
طبق آمار ارائه شده از سوی پزشکی قانونی در چهار ماه اول سال ۱۴۰۰ ،۲۲۰ هزار و ۹۰۱ مصدوم حاصل نزاع و دعوا به مراکز این سازمان مراجعه کردند که نسبت به سال قبل حدود ۵ درصد افزایش داشته است. آماری که نشان می‌دهد سطح تحمل مردم کاهش یافته و گرایش به خشونت و ابراز خشم افسارگسیخته افزایش پیدا کرده است. حتی در سال ۹۹ آمار قتل نیز به گفته سخنگوی ناجا افزایش داشته است و نگاهی به خبرهای منتشرشده در دو سال اخیر گواه همین آمار است. هر چند که طبق آمار جرایم خشن و سرقت به عنف در سال ۹۹ کاهش داشته است. در سال ۹۸ نیز ۷۶ فقره قتل عمد در تهران رخ داد. یعنی هر هفته شاهد وقوع ۳ تا ۴ فقر قتل عمد در تهران بودیم.
اما آماری که موجب شده حس ناامنی، ترس و خشم در سطح بیشتر باشد افزایش ۱۲ درصدی جرایم خرد در سال ۱۴۰۰ است. طبق آمار در تهران ۵۴ درصد سرقت‌ها خرد هستند و موبایل‌قاپی و کیف‌قاپی در شهر افزایش ملموسی پیدا کرده است. سرقت‌هایی به گفته جامعه شناسان که مثل قتل‌های خانوادگی یا به اصطلاح ناموسی صرفا ریشه‌های فرهنگی ندارند و افزایش یا کاهش آن‌ها به وضعیت اقتصادی و سطح رفاه خانواده ها هم گره خورده و منجر به بالا رفتن حسن ناامنی و افزایش خشونت در شهر شده است.
افزایش خط فقر و از بین رفتن یک و نیم میلیون شغل
طبق آمار رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه در سال ۹۹ خط فقر سرانه هر فرد معادل یک‌میلیون و ۲۵۴ هزار تومان بوده است. بر این اساس برای خانواده‌ای چهار نفره این رقم ۳ میلیون و ۳۸۵ هزار تومان برآورد شده. البته آمار سال ۹۹ با میانگین تورم ۳۶.۴ درصدی اعلام شده و در سال ۱۴۰۰با افزایش تورم رشد قابل توجهی خواهد داشت. چرا که نرخ تورم فقط در بهمن امسال ۴۱ درصد اعلام شده است.
همچنین بر اساس گزارش رسمی وزارت وزارت رفاه نرخ فقط در سال ۹۸ حدود ۳۲ درصد بوده و در سال ۹۹ رشد ۳۸ درصدی داشته است. بر همین اساس در سال ۹۸ حدود ۲۶ میلیون نفر در ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند و اگر منظور از افزایش ۳۸ درصدی متعلق به افراد زیر خط فقر باشد، این تعداد در سال ۹۹ به ۳۶ میلیون نفر رسیده است.
بر اساس گزارش‌ها مهمترین عامل افزایش خط فقر نیز تورم بالا در دو بخش خوراکی و مسکن بوده است. بنابراین از جمعیت حدود ۸۵ میلیونی کشور نزدیک به ۳۶ میلیون نفر درگیر تامین وسایل اصلی معاش یعنی خوراک و مسکن هستند. از سوی دیگر آمارهای اشتغال در بهار ۹۹ نیز نشان می‌دهد حدود یک و نیم میلیون شغل از دست رفته است. نکته دیگر نیز اینجاست که ۱۰۰ درصد مشاغل از دست رفته مشاغل غیررسمی و ناقصی بوده که دهک‌های پایین درآمدی به آن اشتغال داشته‌اند و گرانی و تورم نیز ابتدا بر همین دهک‌ها تاثیر گذاشته است.
در چنین شرایطی با افزایش بی‌رویه فشارهای اقتصادی شیوع کرونا نیز منجر به بروز اختلالات روانی نه فقط در ایران بلکه در دنیا شده است. حتی رییس سازمان نظام روان‌شناسی اعلام کرده که کرونا سلامت روان بیش از ۵۰ درصد جامعه را به خطر انداخته است. به این ترتیب همه این عوامل منجر به شکل‌گیری خشمی نهفته در جامعه شده که هر آن می‌تواند سر باز کند و بهش شکل نزاع‌های خیابان یا جرم و جنایت و حتی سرقت خود را نشان دهد. تا جایی که اخبار حوادث در ماه‌های اخیر رشد زیادی داشته جامعه در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از این اخبار بازدید زیادی داشته و بحث‌های زیادی درباره آن‌ها درگرفته است. وضعیتی که اگر توجهی به آن نشود ممکن رفته‌رفته به مرحله بحرانی برسد.
نظر شما