همشهری آنلاین_حسن حسن‌زاده: سرقت تجهیزات شهری یک پدیده اجتماعی است که متأسفانه طی چند سال اخیر با توجه به شرایط نابسامان اقتصادی و افزایش آمار مصرف‌کنندگان موادمخدر و کارتن‌خواب‌ها بیش از پیش دامنگیر کلانشهر تهران شده است. سرقت‌هایی که نه تنها هزینه‌های بسیاری برای نگهداشت شهر به شهرداری و دیگر نهادهای خدمات‌رسان تحمیل می‌کند، بلکه در برخی موارد زمینه‌ساز بروز حوادث ناگواری مثل سقوط عابران در گودال‌ها و جوی‌های فاضلاب، تصادف خودروها و موتورسیکلت‌ها می‌شود.
با وجود این، مدیران شهری با همکاری نیروی انتظامی در پی راهکارهایی مناسب برای کاهش آمار این سرقت‌ها و خسارت‌های مالی و جانی ناشی از آن هستند. در گفت‌وگو با اهالی، شورایاران و مدیران شهری مناطق یک، ۲ و ۳ به ابعاد این معضل و پیامدهای آن پرداخته‌ایم.
«هنوز آفتاب نزده بود که صدای داد و فریاد مردی از کوچه بلند شد. همسایه‌ها یکی یکی از پشت پنجره دنبال منبع صدا می‌گشتند. وارد کوچه که شدم مرد میانسالی را دیدم که موتورش گوشه خیابان افتاده بود و خودش هم لنگ لنگان سراغ موتورسیکلت می‌رفت تا خسارت وارد شده به موتورش را بررسی کند. جلوتر که رفتم جای خالی دریچه فاضلاب جلب توجه کرد.
موتورسوار خوش‌شانس بود که سرعت زیادی نداشت و به جز شکستگی سپر و فرورفتگی روی باک، خودش آسیب جدی ندید.» این جمله‌ها گوشه‌ای از توصیف «محمدرضا کامرانی» یکی از اهالی محله داودیه از حادثه‌ای است که سال گذشته مقابل خانه‌اش رخ داد؛ حادثه‌ای که اگرچه برای نخستین بار در کوچه آنها اتفاق افتاد اما طی سال‌های گذشته در دیگر معابر و خیابان‌های منطقه ۳ هم مثل دیگر نقاط شهر به وفور رخ داده است. سرقت دریچه‌های فلزی فاضلاب و پل‌های فلزی روی جوی‌ها اگرچه به چند کوچه یا خیابان خاص محدود نمی‌شود ولی در محله‌هایی که بستر مناسبی برای سرقت دارند، متفاوت و خطرآفرین می‌شود.
در محدوده منطقه ۳ پدیده تغییرکاربری واحدهای مسکونی به اداری در محله‌های داودیه، امانیه، کاووسیه و... عامل اصلی خلوتی کوچه‌ها پس از تعطیلی مراکز اداری و ایجاد بستر مناسب برای این‌گونه سرقت‌ها را فراهم کرده است. «آرش ثمری نیک» رابط و عضو هیئت‌رئیسه شورایاری منطقه ۳ می‌گوید: «معضل سرقت دریچه‌های فاضلاب و حتی پل فلزی جوی‌ها در منطقه ۳ بیشتر در محله‌هایی گزارش می‌شود که با پدیده شب‌مردگی دست و پنجه نرم می‌کنند. یکی از موارد عجیب و شگفت‌انگیز سرقت دریچه‌های فاضلاب هم در همین محله‌ها رخ داده است. گروهی با برش کف فلزی یک مینی‌بوس در نقاطی که دریچه‌های فلزی قرار داشت توقف می‌کردند و بدون جلب توجه از داخل مینی‌بوس دریچه‌ها را سرقت می‌کردند. خوشبختانه این گروه توسط نیروی انتظامی دستگیر شدند اما همچنان مشکل سرقت دریچه‌ها پابرجاست.»
- از کارتن‌خواب‌ها تا سارقان حرفه‌ای
آمارهای معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۳ هم تأیید می‌کند که محله‌های نواحی ۲ و ۴ این منطقه بیش از دیگر محله‌ها با معضل سرقت دریچه فلزی پل‌ها، جوی‌ها و حتی دریچه‌های فلزی فاضلاب دست به گریبانند. «مهدی هوشیار» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه ۳ می‌گوید: «سرقت دریچه فلزی پل‌ها و جوی‌ها به یک معضل تبدیل شده و هزینه‌های بسیاری هم روی دست شهرداری می‌گذارد؛ هزینه‌هایی که می‌شد در دیگر بخش‌های نگهداشت شهر صرف شود. از مهرماه سال گذشته ۱۱ مورد سرقت دریچه فلزی در نواحی شش‌گانه منطقه داشتیم که بیشتر این سرقت‌ها در محدوده نواحی ۲ و ۴ رخ داده است.
در محله‌های میرداماد، داودیه، امانیه و... اداره‌های دولتی، شرکت‌های خصوصی و... در دل بافت مسکونی قرار گرفته‌اند. در نتیجه شب‌ها و پس از تعطیلی این مراکز، بستر مناسبی برای سارقان فراهم می‌شود.» به گفته شاهدان عینی و اطلاعاتی که به دست مسئولان شهرداری می‌رسد، کارتن‌خواب‌ها و معتادان متهم ردیف اول سرقت دریچه‌ها و پل‌های فلزی هستند.
با وجود این از مهر ماه سال گذشته، همکاری شهرداری و نیروی انتظامی برای دستگیری سارقان تا امروز نتیجه‌ای دربرنداشته است. هوشیار ادامه می‌دهد: «اگرچه با همکاری نیروی انتظامی تلاش بسیاری برای دستگیری سارقان انجام شده اما بازبینی تصاویر دوربین‌های مداربسته نشان می‌دهد، سرقت دریچه‌های فلزی در منطقه کار ۲ گروه است. علاوه بر کارتن‌خواب‌ها و معتادان که در بیشتر تصاویر پای ثابت این‌گونه سرقت‌ها هستند، سرقت‌های ساماندهی شده هم دیده می‌شود؛ افرادی که با خودرو به محل سرقت می‌آیند و در حالی که پلاک خودرو را پوشانده‌اند دریچه‌ها را سرقت می‌کنند. همین مسئله کار دستگیری سارقان دریچه‌های فلزی را دشوار کرده است.»
- راهکار اساسی تغییر جنس دریچه‌هاست
سرقت دریچه فاضلاب و پل فلزی جوی‌ها پیامدهای خطرآفرین بسیاری به همراه دارد؛ از خطر سقوط عابران پیاده در منهول‌های فاضلاب (گودال‌ها و جوی‌های بزرگ فاضلاب) تا بروز خسارت‌های مالی و جانی برای موتورسیکلت‌سواران و حتی خودروهای عبوری. اگرچه خوشبختانه از مهرماه سال گذشته در منطقه ۳ حادثه منجر به جرح یا فوت برای عابران و موتورسواران رخ نداده است اما محدوده زمانی سرقت دریچه‌ها احتمال بروز حادثه را بیشتر می‌کند. هوشیار می‌گوید: «تصاویر دوربین‌های مداربسته نشان می‌دهد سرقت دریچه‌های فاضلاب صرفاً در ساعات تاریکی هوا و نیمه‌های شب رخ می‌دهد.
سارقان با استفاده از خلوتی معابر، تنها در ساعات تاریکی دریچه‌های فاضلاب را سرقت می‌کنند و همین مسئله است که خطرآفرین می‌شود. اگرچه شهرداری در کمترین زمان ممکن برای مرمت و رفع خطر وارد عمل می‌شود اما محدوده زمانی سرقت دریچه‌ها مشکل‌ساز است. تاریکی هوا، خواب‌آلودگی عابران و موتورسیکلت‌سواران احتمال بروز حادثه را بیشتر می‌کند.» با وجود این در کارگروه فنی و عمران شهرداری منطقه ۳ راهکار تغییر جنس دریچه‌های فلزی مطرح شده است. ثمری نیک می‌گوید: «یکی از راهکارهای اساسی برای جلوگیری از سرقت دریچه‌های فلزی، تغییر جنس آنهاست تا انگیزه سارقان برای سرقت دریچه‌ها از بین برود. امیدواریم در سال جدید این طرح، عملی و پیامدهای ناشی از سرقت دریچه‌ها کمتر شود.»
- سارقان به گاردریل هم رحم نکردند
اشتهای سارقان برای سرقت و فروش آهن و چدن تنها به سرقت دریچه‌های فلزی فاضلاب و پل‌های فلزی جوی‌ها ختم نمی‌شود. در محدوده منطقه ۳گونه دیگری از سرقت رواج پیدا کرده است که در برخی موارد حتی از سرقت دریچه‌های فلزی فاضلاب هم خطرات بیشتری به همراه دارد. سرقت فیکسیتیو یا همان نگهدارنده‌ها و دستک‌های گاردریل حاشیه بزرگراه‌ها مدتی است که نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده. به دلیل وجود بزرگراه‌های بسیار در منطقه ۳ از جمله صدر، همت، مدرس و... این معضل به نگرانی دیگری برای مسئولان شهرداری تبدیل شده است.
هوشیار می‌گوید: «گاردریل‌ها توسط فیکسیتیو یا نگهدارنده‌های فلزی به پایه‌های گاردریل و زمین متصل می‌شوند. متأسفانه مدتی است که سرقت این نگهدارنده‌ها و دستک‌های فلزی رواج پیدا کرده. مشکل اساسی اینجاست که سرقت نگهدارنده‌ها خللی در ظاهر گاردریل ایجاد نمی‌کند اما در واقع نقاط اتصال گاردریل به پایه از بین می‌رود. در نتیجه پس از برخورد خودرو، گاردریل توان مقاومت در برابر شدت ضربه را از دست داده و احتمال آسیب مالی و جانی به سرنشینان خودرو را چند برابر می‌کند. به‌عنوان مثال سرقت نگهدارنده‌های گاردریل در بزرگراه مدرس و در محدوده تجمع کارتن‌خواب‌ها و معتادان دردسرساز شده و هزینه‌های تازه‌ای برای نگهداشت شهر به شهرداری تحمیل کرده است.»
سرقت نگهدارنده مخزن‌های فلزی زباله هم از دیگر انواع عجیب و البته دردسرساز سرقت است. هوشیار می‌گوید: «در منطقه با معضل سرقت زیرمخزنی فلزی سطل‌های زباله هم روبه‌رو هستیم؛ معضلی که زمینه رها شدن مخزن در سواره‌رو و احتمال برخورد با خودروها و موتورسیکلت‌ها را ایجاد می‌کند.»
- سرقت‌ها کمتر شده اما خطر در کمین است
اگر از پیامدهای خطرآفرین سرقت دریچه‌های فلزی فاضلاب و دریچه پل‌ها و جوی‌ها بگذریم، تهیه و نصب این دریچه‌ها هم هزینه‌های بسیاری روی دست شهرداری و دیگر نهادهای خدمات‌رسان مثل شرکت آب و فاضلاب می‌گذارد. جنس دریچه‌های فلزی که روی پل‌ها، جوی‌ها و نهرها نصب می‌شود از آهن و جنس دریچه‌های فاضلاب هم چدن است.
«مانی جعفریان» معاون خدمات شهری شهردار منطقه یک درباره پیامدهای سرقت دریچه‌ها و هزینه‌هایی که برای تهیه آن صرف می‌شود می‌گوید: «طی یک سال گذشته آمار سرقت دریچه‌های آهنی پل‌ها و جوی‌ها در منطقه زیاد نبوده و خوشبختانه موردی که منجر به حادثه برای عابران یا خودروها شده باشد نیز گزارش نشده است. با وجود این، همان موارد اندک سرقت نیز می‌تواند خطرآفرین باشد و در نگهداشت شهر هم هزینه روی دست شهرداری می‌گذارد. به‌عنوان مثال ارزش تقریبی دریچه آهنی که روی جوی‌ها و پل‌ها نصب می‌شود، حدود ۳۰۰ هزار تومان است که بسته به ابعاد دریچه این مبلغ تغییر می‌کند.» اگرچه تهیه یک دریچه آهنی برای شهرداری حدود ۳۰۰ هزارتومان هزینه برمی‌دارد اما سارقان دریچه‌های سرقتی را گاهی تا یک چهارم ارزش واقعی آن به ضایعاتی‌ها و قراضه‌فروش‌ها می‌فروشند و در عوض زمینه‌ساز بروز حادثه برای شهروندان و خودروها می‌شوند.
موضوع سرقت دریچه‌های فلزی را با «مجید افشاری» معاون فنی، عمران شهردار منطقه یک در میان می‌گذاریم. او از سرقت دریچه‌های فولادی در بزرگراه صدر می‌گوید: «در بزرگراه صدر از گریتینگ یا همان دریچه‌های مشبک از جنس فولاد گالوانیزه برای پوشاندن نهرهای کم‌عرض استفاده شده است. به دلیل ارزش بالای این فلز، مواردی از سرقت این دریچه‌ها گزارش شده که جایگزینی آن برای شهرداری هزینه داشته است.» افشاری از هماهنگی شهرداری نواحی با شرکت فاضلاب و دیگر شرکت‌های خدمات‌رسان برای جایگزینی دریچه‌های فاضلاب سرقتی می‌گوید: «درصورت سرقت دریچه‌های فاضلاب، شهرداری نواحی که مسئولیت حفظ و حراست دریچه‌ها را برعهده دارند، موضوع را به اطلاع شرکت‌های خدمات‌رسان مثل شرکت فاضلاب می‌رسانند تا در سریع‌ترین زمان ممکن دریچه‌ها، نصب و از بروز حادثه برای عابران جلوگیری شود.»
- سرقت تابلوهای راهنمایی و رانندگی
سرقت علائم راهنمایی و رانندگی هم یکی دیگر از انواع سرقت تجهیزات شهری است. مدت زیادی از سرقت تابلوی راهنمایی دروازه‌ای بزرگراه چمران در منطقه ۲ نمی‌گذرد؛ سرقتی پرخطر که نه تنها جان سارق را در هنگام سرقت تهدید می‌کند بلکه حتی می‌تواند برای خودروهای عبوری هم خطرآفرین باشد.
«محمدرضا کرمی» معاون فنی و عمران شهردار منطقه ۲ در این‌باره می‌گوید: «سرقت علائم راهنمایی و رانندگی هم به معضلی دیگر برای شهرداری تبدیل شده است. مدتی پیش حتی تابلوی دروازه‌ای بزرگراه چمران توسط معتادان به سرقت رفت. اگرچه پیمانکاران معاونت حمل‌ونقل ترافیک شهرداری منطقه با گشتزنی مداوم اقدامات لازم را برای جایگزینی تابلوها و حتی قسمت‌هایی از گاردریل‌های سرقتی انجام می‌دهند اما این سرقت‌ها هزینه‌های بسیاری روی دست شهرداری می‌گذارد.»
آمار سرقت دریچه‌های فلزی فاضلاب، مخابرات و... هم در منطقه ۲ کم نیست.
کرمی می‌گوید: «متأسفانه روزانه حداقل یک مورد سرقت دریچه‌های فلزی فاضلاب، مخابرات و... در سطح منطقه گزارش می‌شود که همکاران شهرداری نواحی بلافاصله اقدامات لازم را برای نصب علائم خطر و هماهنگی با شرکت فاضلاب و مخابرات برای جایگزینی دریچه انجام می‌دهند.»
- این دریچه‌ها به سرقت نمی‌روند
با وجود همه این مشکلات، ۲ سالی است که شهرداری منطقه ۲ اقدامات مؤثری برای تعویض تعدادی از دریچه‌های فلزی نهرها و جوی‌های این منطقه با دریچه‌های کامپوزیتی انجام داده است. کرمی درباره این راهکار مؤثر می‌گوید: «از آنجایی که دریچه‌های آهنی و چدنی قابلیت بازیافت دارند، توجه سارقان را هم جلب می‌کنند.
این میان استفاده از دریچه‌هایی با ترکیب کامپوزیت و مواد پلیمری، انگیزه سارقان را برای سرقت دریچه‌ها کمتر می‌کند. در منطقه ۲ از ۲ سال پیش تاکنون در صورت نیاز به جایگزینی دریچه‌های فلزی نهرها و جوی‌ها از دریچه‌های کامپوزیتی برای پوشاندن نهر استفاده می‌کنیم. اگرچه هزینه تهیه دریچه‌های کامپوزیتی برای شهرداری بالاتر از دریچه‌های فلزی است اما از آنجایی که قابل فروش نیستند، انگیزه سارقان برای سرقت هم از بین می‌رود. اگر دیگر نهادهای خدمات‌رسان مثل شرکت آب و فاضلاب و مخابرات هم به سمت استفاده از دریچه‌های کامپوزیتی به جای دریچه‌های چدنی و آهنی بروند، میزان سرقت این دریچه‌ها هم کاهش چشمگیری خواهد داشت.»
نظر شما