لکه سیاه‌ روی پرده سپید

ترجمه - مرجان رودبارمحمدی : سال گذشته، ادی مورفی، بازیگر برجسته هالیوود، در یکی از فیلم‌های پرفروش موزیکال، نقش یک سیگاری قهار را بازی کرد.

او در صحنه‌ای از این فیلم آنقدر عصبانی شد که سیگارش را در ساندویچ مرغی که به‌نظر می‌رسید سس مایونز نداشت خاموش کرد. این صحنه تاکنون می‌توانست در فیلم‌های بسیار دیگری هم تکرار شود، اما اگر کمپانی یونیورسال پیکچرز، این بار بخواهد به ساخت یک فیلم بپردازد، ادی مرفی ممکن است مجبور باشد شخصیت خود را مثلا به فردی که دائماً آدامس می‌جود تغییر دهد.

درآمریکا، بزرگترین استودیوهای تولید پخش وفیلم‌های سینمایی دراین که چه چیزی برای تصویر یک صحنه مناسب است، با یکدیگر همفکر و هم سلیقه هستند، اما آنها به تازگی در زمینه یکی از جذاب‌ترین و مؤثرترین صحنه‌های فیلم، که صحنه سیگارکشیدن شخصیت اصلی فیلم است و معمولا جوانان را به خود جلب می‌کند، اختلاف نظر پیدا کردند.

با تحت فشار قرار گرفتن از سوی یک گروه مبارزه با دخانیات که در واکنش به خبر اعمال نفوذ یک شرکت تولیدکننده دخانیات جهت استفاده از سیگار به‌عنوان یک عامل با نفوذ و مؤثر در بعضی از فیلم‌های سینمایی، اعمال فشار به هالیوود را آغاز کردند، 6 استودیوی معتبر آمریکا شروع به تبادل نظر و حل و فصل کردن این موضوع نمودند.

خواسته این گروه مخالف دخانیات این است که استعمال سیگار از گروه فیلم‌های G، ( فیلم‌هایی که پخش آن برای هر گروه سنی مجاز است)، گروه فیلم‌های PG، ( فیلم‌هایی که پخش آن برای کودکان مناسب نیست) و گروه فیلم‌های PG-13، ( فیلم‌هایی که پخش آن برای گروه سنی زیر 13 سال مناسب نیست) حذف شود.

برخلاف تصور، مخالفان مصرف سیگار درعرصه سینما، پیشرفت شگرفی را در زمینه ممنوع کردن سیگار در تمام فیلم‌ها به جز فیلم‌هایی که برای گروه سنی زیر 17 سال اجازه پخش نداشت، مشاهده کردند. حتی به عقیده کارشناسان، ادامه این منوال و سعی و تلاش حتی می‌تواند به گروه دیگری جرأت دهد تا تلاش کنند سینما را از صحنه‌های استفاده از اسلحه یا نمایش هر رفتار دیگری که برای عموم مردم زیان آوراست، پاک کنند.

البته بیل کان دون، نویسنده و کارگردان هالیوود، معتقد است این یک عقیده و طرز تفکر ناامید‌کننده است. کان دون می‌گوید: این گونه به‌نظر می‌رسد که فیلم‌های سینمایی واقعیت را نشان می‌دهند و با پیروی از این روش، جزئی از واقعی‌ترین و محرزترین بخش از زندگی، از عرصه سینما محو خواهد شد. شرکت جنرال الکتریک که مالک یونیورسال پیکچرز است، درآوریل سال گذشته تصمیم گرفت استثناهایی را برای جوانان درنظر بگیرد.

یعنی شخصیت فیلم‌هایی که توسط استودیوهای پخش فیلم برای گروه سنی نوجوانان و جوانان تولید می‌شود، از سیگارکشیدن خودداری کنند. البته این که تا چه حد تصویر شخصیت‌های سینمایی که سیگار می‌کشند جوانان را به آن تشویق می‌کند موضوعی است که همچنان مورد بحث باقی مانده است.

تحقیقاتی که دکتر جیمز سارجنت، دردانشگاه پزشکی شهر دارت مورت انجام داد، ارتباط بین شخصیت فیلم‌هایی که درمعرض دید نوجوانان قرار می‌گیرند و اعتیاد آنها به سیگار را نشان می‌دهد. دکتر دبورا گلیک، رئیس گروه تحقیقات رسانه‌ها و سلامت جسمانی دردانشگاه کالیفرنیا هم می‌گوید به‌نظر می‌رسد این نوع اعتیاد به سیگار درمیان آنهایی که پیش از این به‌وسیله عوامل دیگری مستعد سیگارکشیدن بودند، شدیدتر است.

در هر صورت هالیوود قصد دارد به سرعت این موضوع را حل و فصل کند. درحالی‌که مخالفان دخانیات حتی موفق شده‌اند استعمال سیگار را در رستوران‌ها، کافه‌ها و سایر اماکن عمومی ممنوع سازند، هالیوود هم ظاهرا باید به این فشارها واکنش نشان دهد.

قبل از این که شرکت جنرال الکتریک درخصوص مقابله با استعمال سیگار اقدام کند، شرکت تایم وارنر گفته بود که او به جد از استفاده دخانیات و مصرف سیگار در فیلم‌هایی که برای جوانان توسط این شرکت تولید می‌شود جلوگیری می‌کند و سعی براین است حتی المقدور تصویرهایی که در آن مصرف سیگار را به نمایش می‌گذارد، محدود شود.

شرکت والت دیسنی هم تلاش کرده مصرف سیگار را در فیلم‌هایی که برای گروه سنی نوجوانان که از طریق واحد‌های پخش خود به نام میراماکس و تاچستون تولید می‌شود، ممنوع سازد. این شرکت همچنین اعلام کرده استعمال سیگار را درفیلم‌هایی که روی آن مارک و علامت تجاری دیسنی زده شده باشد نظیر سری داستان‌های «دزدان دریایی کارائیب» ممنوع کرده است.

سخنگوی نمایش فیلم‌های شرکت سونی هم اظهار داشته این استودیو تولید فیلم، که مصرف و استعمال سیگار را در فیلم‌های خود نظیر فیلم مرد‌عنکبوتی، برای تمام گروه سنی بزرگسالان، کودکان و حتی بچه‌های زیر 13 سال به نمایش گذاشت، درپی تدبیری است تا از پخش شخصیت سینمایی‌ای که سیگار می‌کشد، درفیلم‌هایی که برای گروه سنی نوجوان مناسب است جلوگیری کند.

این درحالی‌است که از آغاز سال 2004، در مجموعه قوانین حاکم بر استودیوهای تولید و پخش فیلم تصریح شده که هیچ‌یک از شخصیت‌های فیلم نباید در فیلمی که در عصر امروز و برای تمام گروه سنی به نمایش گذاشته می‌شود، ‌سیگار بکشند، مگر این که مدیر استودیو تولید فیلم با این موضوع در صحنه فیلمبرداری موافقت کرده باشد.

همچنین به‌نظر می‌رسد پخش آگهی‌های تجاری و بازرگانی تبلیغ سیگار از شبکه فاکس موویز متوقف شده است.

البته همه به این قوانین عمل نمی‌کنند. سال گذشته، جیمزلی بروکس، یکی از برجسته‌ترین و موفق‌ترین کارگردانان و تهیه‌کننده‌های فیلم‌های هالیوود، توصیه‌هایی را که قوانین استودیو فیلم در نظر گرفته بود، اجرا نکرد و فیلم‌های او که معمولا‌ برای گروه سنی بالای 13 سال اجازه پخش داشت، نظیر فیلم سیمپسون‌ها به اندازه کافی استعمال سیگار را به نمایش گذاشت! آقای بروکس و مدیران اجرایی استودیو فاکس فیلم هم ‌از پاسخ دادن به این سؤال امتناع کردند که چرا هنوز بازیگران سینما در بعضی از فیلم‌ها، به‌رغم توصیه‌های قانونی سیگار می‌کشند.

در فیلم ویترس که تماشای آن برای گروه سنی زیر 13 سال ممنوع است، چریل هینز، نقش یک پیشخدمت را بازی کرد. این فیلم از استودیو فاکس آقای دکتر رات من پخش و به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌ها در فستیوال فیلم سان دنس برگزیده شد. اما با این حال بازیگر این فیلم فردی بود که سیگار می‌کشید و در کنار یک زن حامله که نقش آن را کری راسل بازی می‌کرد، ایفای نقش نمود.

هیچ‌یک از استودیوهای نمایش و تولید فیلم نمی‌دانستند چطور باید با کارگردانان و تهیه‌کنندگان فیلم که ممکن است تنها به قراردادهای خودشان تکیه می‌کنند و شخصیت‌های سیگاری را در فیلم به نمایش می‌گذارند به گفت‌وگو بپردازند.

از این بدتر این است که قوانین استودیوها هم خیلی محکم نیست. قوانین شرکت سونی در بعضی از موارد خاص، مثلا اگر نیاز باشد که صحنه‌هایی از فیلم، یک واقعیت تاریخی را به نمایش بگذارد یا یک تبلیغ و پیامی علیه سیگار داشته باشد، استثناهایی را درنظر می‌گیرد. حتی سیاست شرکت جنرال الکتریک این گونه است که نسبت به اهمیت و ارزش فیلم و این که اگر صحنه سیگار کشیدن از آن حذف شود به فیلم لطمه می‌زند، یا این که برای چه گروه سنی پخش می‌شود، صحنه‌ای را که در آن شخصیت فیلم به سیگار کشیدن می‌پردازد، حذف نکند.

جمعیت‌های مبارزه با دخانیات، طبیعتا گمان می‌کنند که این طرح زمان زیادی نیاز دارد تا عملی شود. آنها البته تلاش می‌کنند زمان پخش فیلم‌هایی را که قواعد در آنها رعایت نشده به تأخیر بیندازند.

به هرحال، شیوه‌ای که انجمن سینمایی آمریکا (MPAA ) و استودیوهای اصلی پخش فیلم درنظر گرفته است به این موضوع تکیه و تأکید می‌کند تا به دسته بندی فیلم‌ها بپردازد و تعیین کند هر فیلم برای چه گروه سنی اجازه پخش دارد. همچنین توصیه کلی این است که تصاویری که درآن شخصیت فیلم به سیگار کشیدن می‌پردازد و باعث می‌شود توجه افراد جوان را به خود جلب کند، کاهش یابد.

ست اوستر، مدیر اجرایی انجمن سینمایی آمریکا (MPAA) می‌گوید این موضوع هنوز یک سیاست و تدبیر جدید است و زمان زیادی نیاز دارد تا توسعه پیدا کند و کاملا اجرایی شود. او می‌گوید از زمانی که این نوع سیاست اجرا شد و انجمن شروع به فعالیت کرد، ‌به 22 فیلم که برای گروه سنی متفاوتی درنظر‌گرفته شده بود، درخصوص استعمال سیگار در صحنه فیلم هشدار و تذکر داده شده.

بعضی از مخالفان استفاده سیگار در صحنه‌های فیلم، اغتشاش و آشوب حاصل از آن را سرآغاز موافقت با ممنوع کردن سیگار در تمام فیلم‌ها به جز فیلم‌هایی که برای گروه سنی بزرگسالان در نظر گرفته شده است، می‌دانند.

ادوارد جی مارکی، عضو حزب دمکرات ایالت ماساچوست می‌گوید: ترجیح می‌دهد طرح مبارزه با استعمال سیگار به‌طور کامل در صنعت سینما انجام شود و فیلمی را ببیند که درآن هیچ صحنه‌ای از مصرف سیگار و مواد‌مخدر وجود نداشته باشد، درست مثل توافق نامه‌ای که درسال 2000 برای ممنوع کردن فیلم‌هایی که صحنه‌های خشونت و بی‌رحمی را به نمایش می‌گذاشت، اجراشد.

اما اجرای این طرح نیاز به زمان زیادی دارد تا بتواند در سینما پذیرفته و عملی شود. ضمن این‌که تلاش برای ممنوع کردن سیگار در فیلم‌های سینمایی که برای گروه سنی کودک و نوجوان درنظر گرفته می‌شود، ممکن است سبب شود، بعضی شرکت‌ها از این موقعیت استفاده کرده و با شیوه‌های خاصی تبلیغ کنند. این هراس همچنان وجود دارد که تولیدکنندگان دخانیات بتوانند دوباره به سیگار جلوه زیبایی داده و آن را واردسینما کنند.