سه‌شنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۳ - ۱۳:۰۴
۰ نفر

همشهری آنلاین: اجتناب از افراط و تفریط، حد وسط، میانه‌روی و اصطلاحاتی از این دست، در توضیح واژه‌ی «اعتدال» به حد تواتر رسیده است.

اعتدال

اینکه اعتدال می‌تواند سنجه‌ي ارزیابی یک رفتار باشد یا اساساً اعتدال مستقل تعریف می‌شود یا بر اساس همسایگانی چون افراط و تفریط، از جمله سؤال‌های تئوریک و معناشناسانه‌ای است که کم به آن نپرداخته‌اند؛ لکن فرآیند عینیت‌یافتگی این مفهوم در حوزه‌ي عمل و ملاحظات پیرامون آن، کمتر مورد توجه قرار گرفت است.

در تعریف اعتدال و درک آن، باید به نکته‌ای ظریف، لکن فوق‌العاده تأثیرگذار توجه نمود و آن تفاوت معنایی اعتدال در دو حوزه‌ي عمل و نظر است. بر این اساس، هر حوزه، معنایی خاص و متناسب از معیار اعتدال را به ذهن متبادر می‌کند؛ موضوعی که البته برای بسیاری از مفاهیم انتزاعی و فرآیند تحقق آن در حوزه‌ي عمل صادق است.

هنگامی‌که در عمل و رفتار، دنبال تعادل و اعتدال می‌گردیم، خودبه‌خود مصادیق تعیین‌کننده‌تر از مفاهیم می‌شوند و ملاک‌ها مصداق پیدا می‌کنند.

معنای عام و فراگیر پرهیز از افراط و تفریط، به افراط‌گر و تفریط‌کار تنزل پیدا می‌کند و این دیالکتیک بین دو حوزه‌ي عمل و نظر ادامه پیدا می‌کند و هر دو حوزه را نسبت به یکدیگر متأثر می‌نماید.

در حوزه‌ي عمل، فردی را معتدل گویند که نه اهل زیاده‌روی باشد و نه سست‌اراده و کُندرو. نکته‌ي اساسی همین‌جاست که اولاً افراط و تفریط خود تبدیل به ملاکی معکوس جهت فهم اعتدال می‌شوند و ثانیاً معیار حرکت میانه مشخص نیست و فهم اطرافیان (محیط) یک فرد، تعیین‌کننده‌ترین نقش را در سنجش اعتدال به عهده می‌گیرد.

به این ترتیب، جهان‌شمولی این واژه مخدوش می‌گردد و ممکن است یک رفتار در یک محیط افراط‌گری نام گیرد و در جای دیگر، کُندروی؛ چراكه هرکس از روی نقطه‌ای که ایستاده است رفتارها را مقایسه می‌کند و به تعبیری فهم تعادل در یک رفتار به نوع خودسنجی اطرافیان نسبت به عمل ما بستگی دارد.

نکته‌ي مشترک در دو ملاحظه‌ي ذکرشده، شناوری میانه یا حد وسط در بین ابتدا و انتهاست. حال می‌توان به‌راحتی تأثیر متقابل عمل و نظر را در این دور دریافت؛ به این ترتیب که شناوری و بی‌ملاکی اعتدال در حوزه‌ي عمل، راه را برای خودسنجی افراد در باب افراط و تفریط بازمی‌گذارد و گاه ممکن است همین خودسنجی‌ها، در سطحی از نهادینگی اجتماعی، به تعریف و ثبات مفاهیم نیز بازگردد که این همان دریچه‌ي ورود به دنیای سکولار است.

منبع:همشهري خردنامه

کد خبر 278312

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار دین و اندیشه

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha