مجموع نظرات: ۰
یکشنبه ۹ تیر ۱۳۹۲ - ۱۴:۰۶
۰ نفر

زهرا رفیعی: رقابت بر سر جایگاه‌های برتر در تولید علم، سال‌هاست میان کشور‌ها و دانشگاه‌های دنیا برقرار است.

مسئولان دولتی نیز هرازگاهی سری به سایت‌های سنجش تولید مقالات علمی می‌زنند و این کاهش افزایش رتبه‌ها را با وضعیت قبلی کشور و کشور‌های منطقه می‌سنجند و به‌خود می‌بالند. بهمن 87 بود که به مقام 25 تولید علم جهان رسیدیم و در خرداد90 این رتبه را به جایگاه 21 رساندیم. ایران در حوزه تولید علم تا همین اواخر به رتبه 16 رسیده بود که اخیرا رتبه 15 را نیز با تولید 11هزارو703 مقاله در بازه زمانی اول سال میلادی تا 6 می2013 به‌دست آورد.

نحوه سنجش رتبه علمی کشور‌ها براساس شاخص‌هایی است که یکی از آنها تعداد مقالاتی است که در نشریات معتبر و مورد تأیید 2مرجع سنجش و ثبت مقالات در سطح بین‌المللی منتشر می‌شود. این دو مرجع مهم اسکوپوس و ISI است. البته بسیاری از سایت‌ها و پایگاه‌های سنجش و آمار‌گیری از داده‌های اولیه این دو مرجع استفاده کرده و اطلاعات متفاوت‌تری را ارائه می‌دهند.

آخرین تحلیل از رتبه ایران را دکتر جعفر مهراد سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) ارائه داد و گفت که در بین ۳۰کشور نخست در نظام استنادی اسکوپوس تنها کشور مالزی با تولید 8هزارو۵۲۴ مقاله و رتبه ۲۴ از مجموع کشور‌های اسلامی قرار دارد و در بین ۳۰ کشور نخست در نظام استنادی ISI به جز ایران و ترکیه نامی از کشورهای اسلامی مشاهده نمی‌شود.

آمار تولیدات علمی تا یک‌ماه و نیم پیش یعنی تا 16اردیبهشت1392 نشان می‌داد که ایران از اول سال میلادی تا این بازه زمانی برابر با 6می2013 در پایگاه استنادی اسکوپوس با تولید 11هزارو703 مقاله همچنان رتبه 16را حفظ کرده و در پایگاه ISI با تولید 6هزارو442 مقاله در جایگاه 18 تولید علم جهان قرار داشت. در هر دو نظام استنادی و در بازه زمانی مزبور، کشورهای آمریکا، چین، انگلستان، آلمان، ژاپن و فرانسه به‌ترتیب مقام اول تا ششم را به‌دست آورده‌اند. در بین کشورهای در حال توسعه تنها هندوستان و برزیل به‌ترتیب با رتبه 7 و 14 در اسکوپوس و کشورهای هندوستان، برزیل و ترکیه با کسب رتبه‌های 11، 14 و 19 در نظام استنادی ISI پیش‌تر از ایران قرار دارند.

تغییر و بهبود رتبه ایران از نظر رتبه تولید علم اگرچه باعث خوشحالی است اما نباید فراموش کرد که تولید علم بدون تبدیل آن به دانش و فناوری و پس از آن تبدیل به محصول، گرهی از مشکلات کشور باز نخواهد کرد. وجود چند مقاله علمی در رزومه دانشجویان و استادان در بهترین حالت آنها را برای گرفتن پذیرش از دانشگاه‌های برتر جهان کمک می‌کند یا به استادان در بالابردن رتبه علمی آنها یاری می‌رساند.

بسیاری از کارشناسان تأکید می‌کنند که تعداد بالای مقالات، با رتبه علمی فرق دارد و برای بالاتربردن رتبه علمی ایران در دنیا باید علاوه بر سهیم بودن در طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی بین‌المللی راهی برای تبدیل علم به فناوری و تولید محصول باز شود؛ ضمن اینکه تولید مقاله یکی از مولفه‌های تولید علم است و مواردی مانند تالیف کتاب، ثبت اختراع و... نیز باید سنجیده شود. به‌عبارت دیگر آنچه در رده‌بندی‌های علمی بین‌المللی مشخص می‌شود فعلا همان جایگاه علمی است نه جایگاه فناوری.

آمارها نشان می‌دهد که 90درصد موضوعات مقالات منتشر شده در نشریات معتبر تحت نظر این دو مرجع جهانی ثبت مقاله، در حوزه شیمی، نانو، علوم پایه و پزشکی است که بیشترین تعداد را مقالات شیمی به‌خود اختصاص داده است. در این بین حوزه‌هایی مانند علوم انسانی و هنر جایگاهی کمرنگ دارند. عدم‌حمایت از این حوزه‌ها و شاید کم‌کاری متولیان، دانشجویان و استادان این رشته‌ها باعث شده که حوزه‌های مهندسی پیشتاز باشند و مسئولان دولتی برای آنها پارک‌ها و شهرک‌های فناوری راه‌اندازی کنند.

راه طولانی برای رسیدن به رشد متوازن در تولید علم در همه رشته‌ها و توسعه تولیدات داخلی مبتنی بر دانش بومی در پیش است اما قدر مسلم برنامه‌ریزی برای تبدیل علم به فناوری یک ضرورت اساسی برای توسعه کشور است. به‌نظر می‌رسد دولت بعدی برای بالیدن به این رتبه‌ها باید سنجیده‌تر عمل کند.

کد خبر 221082
منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز