اگر سنگفرش پیاده‌راه بلوار کشاورز را نگاه کنید، رنگ‌های سفید و آبی و سبز روی آنها خودنمایی می‌کند. هنرمندان هنرهای محیطی به تهران آمده‌اند تا با آثار خلاقانه حال و هوای شهر را عوض کنند. روزهای پر رفت‌وآمد اسفند‌ماه با جشنواره‌ای که برای نخستین بار از سوی سازمان زیباسازی و با حضور هنرمندان انجام می‌شود، گره خورده است؛ جشنواره هنرهای محیطی شهر تهران.
اجرای هنر با اهداف زیست‌محیطی
تلاش‌ها برای آمدن هنر محیطی به شهر تهران به سال‌ها قبل بازمی‌گردد؛ زمانی که برای نخستین‌بار در سال 1384مجموعه‌ای از نقوش بر پیاده‌روهای خیابان ولیعصر (از طالقانی تا انقلاب) نقش بست. آثار محیطی شهری در تمام فضاهایی که اجرا می‌شوند، کارکرد مشابهی دارند و می‌توانند علاوه بر ایجاد پرسش در ذهن مخاطب شهری و افزایش توجه عمومی به محیط‌زیست و عناصر محیطی، به ایجاد تعادل و کیفیت بصری در مناظر شهری نیز کمک کنند.
احمد نادعلیان دبیر جشنواره هنرهای محیطی شهر تهران با بیان اینکه هنر محیطی با اهداف و جذابیت‌هایش هنر امروز نیست بلکه هنر آینده است، معتقد است: این جسارتی است که هنرمندان محیطی به خرج می‌دهند تا فرایند خلق آثارشان را از نزدیک در معرض دید مخاطبان قرار دهند. او می‌گوید: برخی از این آثار با آویزهای سنتی عشایر و زنگوله ساخته شده‌اند که با وزش باد صدای زنگوله از آنها به گوش می‌رسد، برخی از آثار فرم‌گرا و تخیلی هستند و برخی دیگر نیز به ساختار مجسمه نزدیکند.
نادعلیان با اشاره به یکی دیگر از آثار این جشنواره که از ماده‌ای رنگی روی درخت‌های پارک استفاده شده است، ادامه می‌دهد: این اثر با خاک سرخ جزیره هرمز ساخته شده است که این خاک تأثیر بدی روی درخت ندارد و آلاینده شیمیایی در آن وجود ندارد. دبیر جشنواره هنرهای محیطی شهر تهران با بیان اینکه قصد دارد جشنواره هنرهای محیطی را در مکان‌های مختلف به اجرا در‌آورد و آثار هنرمندان را در مکان‌های متفاوتی نصب کند و به نوعی این هنر را به سطح شهرها هم بکشاند، معتقد است: هدف از برگزاری جشنواره هنرهای محیطی در تهران برای نخستین‌بار آشتی مردم با هنر و آشنایی آنها با روند شکل‌گیری آن است. به گفته او راه‌اندازی این جشنواره از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران در نوع خود اقدام بسیار جسورانه‌ای است که می‌تواند فضاهای شهری را بهبود بخشد.
نادعلیان هنر محیطی را پیوندی میان هنر، طبیعت و شهر می‌داند و می‌گوید: در این سال‌ها هنرمندان بسیاری در این زمینه فعالیت‌هایی کرده‌اند که در نوع خود ستودنی است اما می‌توان کارهای گسترده‌تری انجام داد تا هم به حفظ محیط‌زیست کمک شود و هم اتفاقات بهتری در این زمینه بیفتد.
از گلیم بازیافتی تا بازی منچ
جشنواره هنر محیطی پیش از اینکه در تهران اجرا شود تاکنون در مناطق مختلف ایران به‌ویژه جزیره هرمز برگزار شده است اما برگزاری آن در تهران از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران به‌عنوان نخستین جشنواره هنر محیطی در یک کلانشهر به حساب می‌آید که در آن ۴۰ هنرمند هنر محیطی و ۲۰ دستیار حضور دارند. این جشنواره از شش اسفند شروع شده و تا پس از ایام عید نوروز در پارک لاله تهران ادامه خواهد داشت. فائزه قائمی‌منش، یکی از شرکت‌کنندگان در این جشنواره که با عنوان گلیم بازیافتی اثرش را در پارک لاله به‌نمایش گذاشته معتقد است: این گلیم علاوه بر نمایان‌کردن هنر گلیم بافی و سنت و فرهنگ ایرانی، با استفاده از مواد بازیافتی کاغذی، تلنگری به مخاطبان خود می‌زند که کاغذ زباله نیست.
اثر او با استفاده از بلیت‌های دورریختنی مترو به‌صورت کولاژ یا با کنار هم چیدن بلیت‌ها به‌صورت طرح گلیم یا فرش ساخته شده است. او در مورد کارش می‌گوید: همیشه ایرانیان سفره هفت‌سین نوروز خود را روی فرش یا گلیم‌های زیبای رنگارنگ هنر ایرانی می‌گستراندند تا اصالت هنر ایرانی همیشه ماندگار و پایدار بماند.
آسیه محمدیان که با اثری با عنوان حضور در جشنواره حاضر شده است، در مورد اثرش می‌گوید: در این اثر مقیاس‌هایی متفاوت از برش‌های استوانه که تقریبا در کوتاه‌ترین به اشل انسانی می‌رسد ارائه شده، که در آن بیش از هر چیز به حضور اندیشیده‌ام و سعی کرده‌ام مخاطبم را برای لحظه‌ای هرچند کوتاه در محیطی کاملا سبز و آرام برخلاف فضای بیرونی‌اش که نشانی از زندگی صنعتی است قرار دهم.
یکی از آثاری که در پارک خودنمایی می‌کند و به چشم می‌آید، اثری با عنوان «حجمی از آلودگی» است که کارگروه پنج باز است. این گروه از سال 1384با پنج‌عضو فعالیت خود را آغاز کرد. یکی از ویژگی‌های مهم گروه پنج‌باز سفرهای متعدد به شهرهای مختلف ایران و گرایش به طبیعت و محیط‌زیست است.
این گروه در مجموعه آثاری به نام حجمی از آلودگی تلاش دارد تا نگرانی‌های انسان امروز را نسبت به تولید انبوه زباله نشان دهد. بازی‌های کودکانه، هم می‌تواند فضاهای نوستالژیک را در ذهن بینندگان زنده کند و هم می‌تواند دستمایه خوبی برای خلق یک اثر هنر محیطی باشد، به همین‌خاطر است که عاطفه خاص، نام اثر خود را منچ گذاشته است. او در این مورد می‌گوید: بازی‌های دوران کودکی‌ام خاطراتی هستند که همیشه با من بوده و در ذهنم آنها را مرور می‌کنم. همین‌خاطرات منجر به مجموعه‌هایی شد که با عنوان بازی است؛ در ساخت تمامی بازی‌های این مجموعه از طبیعت الهام گرفته شده است. مهره‌های صفحه بازی من، انسان‌ها هستند.
جشنواره‌ای در مترو
جشنواره هنرهای محیطی که برای نخستین بار در تهران به اجرا در‌آمده است محدود به پارک لاله نیست و برخی از آثار هنرهای محیطی از دهم اسفند‌ماه در ایستگاه‌های متروی تجریش و ولیعصر به نمایش گذاشته شده است. احمد نادعلیان، معتقد است که شور و هیاهوی روزهای پایانی سال شتاب بیشتری به زندگی شهروندان داده است، این در حالی است که با اجرای هنرهای محیطی در فضاهای عمومی می‌توان افراد را به تأمل و مکث واداشت به همین‌خاطر است که 69 عکس در زمینه هنرهای محیطی و آثاری که با مواد طبیعی ساخته شده‌اند همراه با چیدمانی از بلیت‌های کاغذی مترو به شکل فرش در این دو ایستگاه مترو در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند.
به گفته او علاوه بر اکران این آثار، فیلمی سه‌دقیقه‌ای با موضوع هنرهای محیطی در مانیتورهای داخل قطارهای مترو به نمایش درمی‌آید. در عین حال مفاهیم 30قطعه عکس به همراه چیدمان در ایستگاه ولیعصر و 39قطعه عکس در ایستگاه تجریش به‌گونه‌ای انتخاب شده است که جلوه بصری آثار برای مخاطبان عام جذابیت داشته باشد.
