نپیوستن ایران به این پروتکل دو ضرر داشت؛ اول آن که پس از چند سال بالاخره ایران هم مجبور بود تن به این پروتکل دهد و به تأخیر انداختن آن تنها موجب پیچیده‌تر شدن مسئله در آینده بود.
از سوی دیگر، این به معنای از دست دادن امکاناتی بود که به موجب پروتکل کیوتو به کشورهای در حال توسعه تعلق می‌گرفت؛ امکاناتی که پیش از این در هیچ پیمان زیست‌محیطی جهانی برای کشورهای در حال توسعه درنظر گرفته نشده بود.
این امکانات تنها در صورتی در اختیار این کشورها قرار می‌گرفت که اولاً پروتکل کیوتو را پذیرفته باشند، در ثانی مرجع ملی پروتکل از سوی این کشورها معرفی می‌شد و نهایتاً این مرجع می‌بایست طرح‌هایی موسوم به پروژه‌های پاک تعریف می‌کرد تا پس از بررسی و تأیید به مرحله اجرا درآید. تنها پس از طی این مراحل امکان جذب کمک‌های یادشده فراهم می‌شد.
دیر به پروتکل پیوستیم
ایران بسیار دیر به پروتکل پیوست و با بیش از یک سال تأخیر در معرفی مرجع ملی پروتکل، بیش از یک میلیارد دلار خسارت ناشی از استفاده نکردن از «پروژه‌های مکانیسم پاک» به خود وارد کرد.
کشورهای توسعه‌یافته به‌یاری «پروژه‌های مکانیسم پاک»، طرح‌هایی را در کشورهای در حال توسعه اجرا می‌کنند که منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود و در عوض به‌همان اندازه «گواهی کاهش انتشار» دریافت می‌کنند.
این گواهی‌ها به کشورهای توسعه یافته کمک می‌کند به اهداف خود در پروتکل دست یابند. «پروژه‌های مکانیسم پاک» همچنین کشورهای در حال توسعه را در دستیابی به توسعه پایدار و مشارکت در اهداف نهایی کنوانسیون چارچوبی تغییرات آب و هوا، یاری می‌کند.
محمد صادق احدی، معاون دفتر ملی تغییر آب و هوا می‌گوید: پروتکل کیوتو از بهمن 83 اجرایی شده است. از آن پس تاکنون، بیش از یک هزار و ۲۰۰ پروژه مکانیسم توسعه پاک در جهان تعریف شده که از آن تعداد ۵۵ پروژه در حال درخواست برای ثبت نام توسط هیات اجرایی پروژه‌های مکانیسم توسعه پاک، ۲۲ پروژه در حال بررسی و بازنگری، ۴۲۱ پروژه ثبت شده و مابقی پروژها در مراحل مختلف بررسی و تایید است.
معاون دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا گفت: هم اکنون از ۴۲۱ پروژه ثبت شده، ۱۰۳ پروژه مراحل اجرایی خود را پشت سر گذاشته و در حال صدور گواهی کاهش انتشار هستند.
به گفته وی از قبل از این پروژه‌ها حدود ۲۱ میلیون تن معادل دی اکسید کربن گواهی کاهش انتشار صادر شده اما سهم ایران از این پروژه‌ها تاکنون صفر بوده است.
پروتکل کیوتو چیست؟
یک سال طول کشید تا کشورهای عضو معاهده چارچوبی تغییرات آب و هوا، با پیمانی دیگر که به‌گونه‌ای جدی‌تر به مسائل موردنظر بپردازد، تصمیم به تقویت این معاهده بگیرند.
معاهده تغییرات آب و هوا در 1994 لازم‌الاجرا شد و تا سال 1995 دولت‌های عضو مذاکرات خود درباره پروتکل -که خود موافقتنامه‌ای بین‌المللی درباره پیمان‌های اصلی (در اینجا معاهده تغییرات آب و هوا) است اما در عین حال، عملکردی مستقل دارد- را آغاز کردند.
در نهایت متن پروتکل کیوتو در 1997 به‌اجماع پذیرفته شد و در 16 فوریه 2005 لازم‌الاجرا شد.
مهم‌ترین ویژگی این پروتکل، تعیین اهداف اجباری در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای اقتصادهای پیشروی جهان است که این پروتکل را امضاء کرده‌اند. این اهداف از 8- درصد تا 10+ درصد میزان انتشار این گاز از سوی هر یک از کشورها در سال 1990 است به‌گونه‌ای که در دوره 2008 تا 2012، مجموع انتشار این گازها به کمتر از 5 درصد سطح انتشار این گازها در سال 1990 برسد.
هر کشور سهم متفاوتی در کاهش سطح این گازها دارد. اتحادیه اروپا، سوئیس و بیشتر کشورهای اروپای مرکزی و شرقی تا 8 درصد، کانادا ،مجارستان، ژاپن و هلند تا 7 درصد و کرواسی می‌بایست تا 5 درصد میزان انتشار خود را کاهش دهند.
نیوزلند، روسیه و اوکراین با تثبیت میزان انتشار این گازها در سطح سال 1990 در مرتبه بعدی قرار دارند. نروژ با یک درصد و ایسلند با 10 درصد بالاتر از میزان انتشار این گازها در 1990 در مراتب بعد قرار دارند.
ایالات متحده که قرار بود سطح انتشار خود را در دوره یاد شده به 7 درصد کمتر از سال 1990 برساند و استرالیا نیز که می‌بایست سطح انتشار این گازها را به بیش از 8 درصد سال 1990 برساند از پروتکل کیوتو خارج شدند.
بی‌مهری به پروتکل کیوتو
ایالات متحده و استرالیا تنها کشورهایی نیستند که به پروتکل کیوتو بی‌توجهی کرده‌اند. بسیاری از کشورهایی که این پیمان را مورد موافقت قرار داده‌اند نیز نسبت به دهه 90 انتشار گازهای گلخانه‌ای را نه تنها کاهش که افزایش داده‌اند.
اسپانیا و پرتغال در سال 2002 در حدود 40 درصد بیشتر از سال 1990 اینگونه گازها را در جو انتشار داده‌اند. در این آمار ایرلند با 9/28 درصد و یونان با 26 درصد افزایش انتشار گازهای گلخانه در مقام‌های بعدی ایستاده‌اند. جالب آنکه آمریکا در سال 2002 تنها 13 درصد بیشتر از سال 1990 گاز گلخانه ای تولید کرده است.
ژاپن که به عنوان یکی از دو قطب بزرگ اقتصادی شناخته می شود نیز 8 درصد بر تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای افزوده است. اگر تمام کشورها به کیوتو ملحق شوند و دستورالعمل های آن را به کار گیرند تا پایان قرن 21 تنها یک دهم درجه سانتیگراد از افزایش دمای زمین کاسته می شود.
هدف کیوتو کاهش گازهای گلخانه است که باعث گرم شدن کره زمین می شود اما این گازها اثرات مخرب دیگری را نیز به دنبال دارند که جان انسان‌ها را به شدت تهدید می کند؛ بروز توفان های سهمگین، جاری شدن سیل و نزدیک کردن گیاهان و جانوران به خطر انقراض تا سال 2100 میلادی بخشی از این اثرات است.
