طبق آمار، مصرف دخانیات دومین علت اصلی مرگ در جهان است و سالانه حدود 5میلیون مرگ در اثر مصرف دخانیات در سراسر جهان رخ می‌دهد.تخمین زده می‌شود که در کشور ما سالانه 50 هزار مرگ به علت بیماری‌های وابسته به دخانیات روی می‌دهد و در صورت تداوم روند جاری، در 20 سال آینده به‌میزان 200 هزار مرگ در سال افزایش خواهد یافت.
نتایج مطالعه سلامت و بیماری نشان می‌دهد که در ایران 6/14 درصد از افراد 15تا 69 ساله کشور سیگار می‌کشند و متوسط مصرف آنها 6/13نخ در روز است. روزانه حدود 68 میلیون نخ سیگار در ایران استعمال می‌شود که هزینه آن بالغ بر 3/9 میلیارد ریال است.
یک مطالعه روی افراد سیگاری شهر تهران در سال 1383 نشان داده است که سیگاری‌ها به‌طور متوسط روزانه 468 تومان برای مصرف سیگار هزینه می‌کنند. در سال 2003 در پنجاه‌وششمین گردهمایی جهانی سلامت، معاهده جهانی کنترل دخانیات (FCTC) سازمان جهانی بهداشت به تصویب کشورهای عضو رسید و کشورها یکی پس از دیگری به جمع امضاکنندگان آن پیوستند.
جمهوری اسلامی ایران نیز با امضای معاهده متعهد شد که مفاد آن‌را که شامل موارد مختلفی از فعالیت‌های قانونی، اجتماعی، اقتصادی و آموزشی در جهت قانونمند کردن عرضه و کاهش تقاضای دخانیات بود، به‌اجرا درآورد.
در همین راستا، قانون جامع کنترل دخانیات در کشور تصویب شد که انتظار می‌رود با اجرایی شدن مفاد این قانون تغییرات مثبتی در جهت کاهش مصرف دخانیات به‌وجود آید. در کشور ما نیز در 2 دهه گذشته برنامه‌های جامعه‌محور متعددی در زمینه ارتقای سلامت انجام شده و برنامه‌های جدیدی نیز در دست اجرا هستند از قبیل شهرسالم، روستای سالم، نیازهای اساسی توسعه (که اخیرا مجموع این سه برنامه تحت عنوان ابتکارات جامعه‌محور شناخته می‌شوند)، جامعه ایمن، ایجاد مراکز تحقیقاتی توسعه اجتماعی و ارتقای سلامت و مثال‌های دیگر.
شهرداری تهران در نظر دارد تا براساس مصوبه شورای اسلامی شهر تهران (شهر بدون دخانیات) با بررسی دانش، نگرش و عملکرد تهرانی‌ها درمورد دخانیات وضع موجود را بررسی و براساس این یافته‌ها مدل‌های اجرایی مداخله‌های جامعه‌محور در ساختار شهرسالم را جهت کنترل دخانیات طراحی کند و شواهد علمی و تجارب عملی را برای کنترل مصرف دخانیات در ایران فراهم آورد.
* مدیرکل سلامت شهرداری تهران
