امپراتوری یک‌چشم‌ها

مثل جزیرة گنج یا بادبان‌های برافراشته. آخرین نمونه‌اش همین فیلم دزدان دریایی کارائیب که با بازی جانی دپ، حسابی ترکاند.

اما این چیزها که به نظر رؤیا می‌رسید همراه با بزرگ شدنمان فراموش شدند و جز خاطره‌ای محو، چیزی از آن باقی نمانده. حالا می‌خواهیم یک بار دیگر آن خاطره‌ها را زنده کنیم و به دنیای واقعی دزدان دریایی در قرن بیست و یکم برویم، افرادی که این روزها، هدف‌شان کشتی‌های چوبی و بادبانی نیست.

بلکه کشتی‌های بازرگانی و نفت‌‌کش‌ها است. دزدان دریایی نه تنها با مدرن شدن دنیا کار و بارشان تخته نشده، بلکه هر سال آمار حملة آن‌ها به کشتی‌ها افزایش می‌یابد. سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) سال پیش اعلام کرد، 266 دزدی دریایی اتفاق افتاده که 152 نفر از خدمة کشتی‌ها زخمی شدند.

می‌بینید، دیگر دزدان دریایی، یک خاطرة متعلق به گذشتة دور نیستند، بلکه واقعیتی هستند که در دنیای امروزی زندگی می‌کنند.

می‌خواهیم دزد شویم!

اگر شما دنبال کار می‌گردید و بیکارید و همین الان تصمیم گرفتید که دزد شوید و به دریا بروید و به عنوان یک دزد دریایی بقیة عمرتان را سپری کنید، اول باید قرص ضد تهوع همراه داشته باشید تا وسط موج‌ها بالا نیاورید و از همین الان باید دور دریای عمان و خلیج فارس را خط بکشید.

دلیل آن هم مشخص است. معمولا دزدان دریایی مناطقی را به عنوان محل کار انتخاب می‌کنند که سواحل آن برای فرار از دست گارد ساحلی مناسب باشد یا جزایر زیادی برای لنگر انداختن و استراحت وجود داشته باشد، به جز این نباید نزدیک کشتی‌های جنگی و نظامی بپلکید، چون پدرتان را در می‌آورند.

جالب است بدانید که خلیج‌فارس و دریای عمان انبار کشتی‌های نظامی در دنیا است. همین الان سه تا ناو هواپیما بر آمریکایی آن‌‌جا ولو هستند.

سال پیش تقریبا 85 درصد دزدی‌های دریایی جهان، در آسیای جنوب شرقی، اقیانوس هند و شرق آفریقا اتفاق افتاده است. بیشتر حملات هم در تنگة مالاگا بین اندونزی و مالزی انجام شده است.

آن‌جا هزاران دزد دریایی از 24 کشور مختلف جمع شده‌اند و برای یک لقمه نان، به شغل شریف راهزنی مشغول‌اند. جزایر متروک زیادی در این منطقه وجود دارد و نیمی از نفت و کالای دنیا از این تنگه عبور می‌کند که آن را به محل مناسبی برای دزدی از کشتی‌ها تبدیل کرده است. پس اگر هنوز پایة این کار هستید، بهتر است کوله‌بار را جمع کنید و بروید تنگة مالاگا!

چی لازم داریم؟

دنیا عوض شده، دیگر نمی‌شود با کشتی چوبی دنبال کشتی‌هایی که با موتور کار می‌کنند افتاد یا از دست نیروهای سمج امنیتی در رفت.

الان دم دست‌ترین وسیلة حمل و نقل برای دزدان دریایی قایق‌های تندرو هستند. این قایق‌ها مزیت‌های زیادی دارند. یکی از این مزیت‌ها آن است که به دزدان عزیز امکان می‌دهد که بتوانند به راحتی کشتی‌های تجاری را دور بزنند و آن‌ها را محاصره کنند.

دیگر این‌که قایق‌های تندرو، کوچک هستند که باعث می‌شود این قایق‌ها به راحتی در رادار کشتی‌ها دیده نشوند و به وسیلة موشک‌های هدایت شونده نتوانند دنبالشان کنند.

در مورد اسلحه هم، دزدان دریایی هر اسلحه‌ای که قابل حمل با قایق باشد را به خودشان آویزان می‌کنند.

اسلحه‌های سبک تک نفره، بازوکا، مسلسل‌های سنگین، موشک‌های قابل حمل زمین به هوا و همچنین تجهیزات کامل الکترونیکی که از نان شب هم واجب‌تر است.

چون می‌توانند موقعیت خود را در دریا مشخص کنند و مکالمات رادیویی کشتی‌ها با هم را بشنوند تا بدانند کدام کشتی چرب و نرم‌تر است تا به کاهدان نزنند. هیچ دزدی از جانش سیر نشده که بخواهد اشتباهی به یک ناوچة جنگی و یا ناو هواپیمابر حمله کند.

چی بدزدیم؟

بهترین طعمه برای دزد دریایی، کشتی‌های تفریحی جهانگردان است. ولگردهای پولداری که هر کدامشان یک صندوق پول متحرک‌اند. کشتی‌های جهانگردی آهسته حرکت می‌کنند و راحت می‌شود گرفتشان و غارتشان کرد و معمولا غنایمی که از آن‌ها به دست می‌آید، بسیار قابل توجه است. 

تنها مشکلی که در این زمینه وجود دارد، بازتاب سیاسی و عواقب آن برای دزدان دریایی است. مثلا در سال2003 در اثر حمله‌ای که به کشتی تفریحی استرالیایی شد، 5 جهانگرد نیوزیلندی کشته شدند که دولت نیوزیلند قات زد و نیروی دریایی مالزی و اندونزی برای بهبود حال نیوزیلندی‌ها به شدت شروع کردند به هلاک کردن دزدان که باعث شد 50 دزد دریایی دستگیر شوند.

کشتی‌های نفتکش در ردة بعدی قرار دارند، البته دزدها دنبال نفت کشتی‌ها نیستند بلکه آن‌ها به دنبال تجهیزات گران‌قیمت و قابل حمل نفتکش‌ها هستند، ملوانان کشتی‌ها هم دارایی‌های ارزشمندی دارند که به درد دزدان می‌خورد.

کشتی‌های تجاری در ردة آخر قرار دارند. معمولا کشتی‌های تجاری، تجهیزات چندان گران‌قیمتی ندارند و حمل کالاهای آن‌ها هم به جز در موارد خاص غیرممکن است، به همین دلیل کشتی‌های تجاری کمتر مورد حملة دزدان قرار می‌گیرند.

اما در بعضی از مواقع به علت کمبود قربانی مناسب حمله، به هر کشتی در سطح دریا حمله می‌کنند.

مثلا در سال 1998 دزدان دریایی حتی به کشتی‌هایی که برای قحطی‌زدگان کره شمالی برنج می‌بردند هم رحم نکردند.

این شغل، نیمه‌وقت است!

معمولا به دزدان دریایی خوش نمی‌گذرد. اکثر دزدان دریایی افراد فقیری هستند که فشار زندگی موجب می‌شود تا دست به دزدی از کشتی‌های عبوری بزنند و یا خود به باندهای بزرگ دزدی دریایی بپیوندند و دستشان کج بشود.

خیلی از افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، زندگی خانوادگی درست و حسابی ندارند و دائما تحت فشارهای روحی و جسمی ناشی از دریانوردی قرار دارند.

البته در بین آن‌ها افراد طماع هم پیدا می‌شوند که به منظور ماجراجویی و به دست آوردن ثروت بیشتر وارد این کار شد‌ه‌اند. در بعضی از مناطق آسیای جنوب شرقی دزدی دریایی، شأن خانوادگی و اجدادی است و پسران مثل پدران به شغل دزدی دریایی مشغول هستند.

بعضی وقت‌ها دزدی دریایی نمی‌تواند مخارج دزدان را تأمین کند، به همین علت بسیاری از آن‌ها در کنار فعالیت اصلی خود،کاروان‌های حمل موادمخدر، قاچاق کالا و انسان را اسکورت می‌کنند.

هم اکنون میزان درآمد دزدان دریایی تایلند از قاچاق موادمخدر بیش از دو برابر درآمد آن‌ها از دزدی دریایی است.  اگرچه دزدی دریایی، منبع اصلی درآمد دزدان دریایی است، ولی با بالا رفتن سطح امنیت دریاهای جهان و حضور مؤثر نیروهای امنیتی، برنامة کاری آن‌ها نیز عوض خواهد شد.

آخر و عاقبت ندارد

از آن‌جا که دزدی، آخر و عاقبت ندارد، قرار است طی چند سال کلا نسل دزدان دریایی از روی زمین برکنده شود.

همان طور که گفته شد اصلی‌ترین علت حضور متمرکز دزدان دریایی در آب‌های بعضی از نقاط دنیا موقعیت جغرافیایی و کمبود نیروهای امنیتی است.

مثلا کشورهای شرق آفریقا فقط صد کشتی جنگی و ناوچه دارند و این تعداد کشتی قرار است منطقه‌ای به وسعت 10 میلیون کیلومتر مربع (6 برابر خاک ایران) را تحت پوشش قرار بدهد.

در سال 2004 و در اجلاس جهانی (IMO) قرار شد بیش از یک میلیارد دلار کمک برای تجهیز کشورهای شرق آفریقا هزینه شود. کشورهای جنوب شرق آسیا هم در چهارچوب یک طرح مشترک به نام «چشم آسمان» قصد دارند عملیات مشترک گشت‌زنی دریایی را در منطقة جنوب شرقی آسیا به اجرا درآورند.

از طرف دیگر کشورهای تایلند و ویتنام که سواحل آن‌ها پاتوق اصلی دزدان دریایی است، تحت فشار شدید بین‌المللی تصمیم گرفته‌اند تا پاک‌سازی سواحل خود را شروع کنند.

در کنار این مسأله شرکت‌های بیمه که بیشتر از بقیه ضرر می‌کنند به شرکت‌های کشتیرانی فشار می‌آوردند که کشتی‌هایتان را به تسلیحات سنگین مجهز کنید.

اما با وجود همة این مسائل، دزدان دریایی به اندازة قدمت بشر روی دریاها حضور دارند و تمام تحولات تاریخ را از سر گذرانده‌اند و این بدین معناست که شاید هیچ‌گاه نتوان آن‌ها را از روی آب‌های دنیا حذف کرد.

پاتوق دزدها کجا بوده؟

چند جا در دنیا است که سال‌ها پاتوق دزدهای دریایی بوده. یک‌سری از آن‌ها ورافتاده‌اند اما چندتایی هنوز مانده‌اند. در این‌جا چند جا که دزدها در آن‌جا لنگر انداخته بودند را معرفی می‌کنیم:

بابابزرگ دزدان

قدیمی‌ترین سند دزدی دریایی مربوط به یک لوح گلی در سال 1350 قبل از میلاد می‌شود که خبر از حملة دزدان دریایی می‌داد که در سواحل ترکیه مستقر بودند.

مدیترانه طی هزار سال، بهشت دزدان دریایی بود. نه نیروی دریایی، نه محافظی... رها. کار اصلی دزدها هم کشاندن کشتی‌ها به وسیلة فانوس در شب به سوی سواحل خطرناک و بعد چپاول باقی مانده‌های کشتی بود. تخمین می‌زنند میزان کالا و اشیای قیمتی که به این طریق به زیر آب فرو رفته‌اند، به یک هزار میلیارد یورو می‌رسد.

اما در این‌جا هم دوران خوشی، زیاد طول نکشید و با قدرتمند شدن امپراتوری روم، نیروی دریایی روم در سه سوت تمام آن‌ها را فرستاد خانة آخرت!

«دویست سال دیوانگی»

در این‌که کشورهای اسکاندیناوی ( سوئد، نروژ و فنلاند) امروزه از پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا هستند هیچ شکی نیست، ولی بعضی مواقع باید به آن‌ها یادآوری شود که اجداد آن‌ها در هشت صد سال پیش، پدر اروپای آن زمان را درآورده بودند.

وایکینگ‌ها در غارهای اسکاندیناوی زندگی می‌کردند، آن‌ها دزدان دریایی جنگجویی بودند که در بی‌رحمی و خشونت مثل مغول‌ها معروف بودند و مدام غارت و کشتار می‌کردند.

آن‌‌ها طی دویست سال، سواحل آلمان، انگلیس و فرانسه را غارت کردند و حتی یک بار تا نصف فرانسه را گرفتند و به یک کیلومتری پاریس رسیدند. آن‌ها به هر جایی سرک می‌کشیدند.

حتی چندین بار به مصر و ترکیه حمله کردند. اما مشخص نیست چه شد که یکهو دوباره آدم شدند و رفتند سراغ زندگی معمولی. بعضی آن را یک جنون ادواری می‌دانند. حالا موعد بعدی کی برسد، کسی نمی‌داند.

کار و بار کساد

اصولا دزدان دریایی هیچ موقع در دریای عمان و خلیج فارس در امان نبودند و کار و بارشان همیشه کساد بوده است.

واقعیت این است که دزدان دریایی زمانی می‌توانند اظهار وجود کنند که نیروهای دریایی دائم مشغول درگیری و جنگ با هم باشند و وقتی برای برقراری امنیت در دریا نداشته باشند.

اما خلیج‌فارس و دریای عمان هیچ موقع بی‌صاحب نبوده است که موقعیت برای این کارها فراهم باشد. چه زمان هخامنشیان و ساسانیان و چه زمان خلفا و حتی در دوران استعمار انگلیس.

البته زمان ضعف حکومت‌های عثمانی و همین‌طور قاجار در اواخر قرن نوزدهم، دزدان دریایی توانستند خودی نشان بدهند و برای خود شهرهایی را در سواحل عمان ایجاد کنند، اما آن هم دولت مستعجل بود. چون نیروی دریایی انگلیس ظرف مدت کوتاهی تمام آن‌‌ها را سرکوب کرد و از آن موقع تا به حال امنیت نسبی در این آب‌ها برقرار بوده است.

من کارائیب رو می‌خوام

در این که اروپایی‌ها و در رأس آن انگلیسی‌ها همگی با دزدی نسبت دارند، هیچ شکی نیست! اما در این میان شاه دزد اروپایی‌ها کسی جز فرانسیس دریک نیست.

فرانسیس دریک انگلیسی متعلق به نسلی از دزدان دریایی بود که آن‌ها در سواحل آمریکای مرکزی کنگر خورده و لنگر انداخته بودند و اکثر آن‌ها نیز اروپایی‌های  مجرمی بودند که از اروپا در رفته بودند.

فرانسیس دریک که بعدها به خاطر دزدی‌های فراوان، دریادار  انگلیس شد، تمام این اروپایی‌های بد سابقه را با هم متحد کرد و از آن‌ها برای غارت کاروان‌های  اسپانیا استفاده کرد. او این‌قدر این کار را ادامه داد که ملکة انگلیس در یک اقدام پاچه‌خارانه تمام قبالة دریای کارائیب را به اسم آقای دریک زد و آن وقت بود که تمام دزدان دریایی خوش به حالشان شد و با اجازة فرماندار کل دریک، شروع به ساختن شهرهایی مخصوص دزدان دریایی کردند.

البته بعدها آقای دریک که نمی‌توانست یک جا بند شود، رفت که هند را فتح کند، ولی در عوض اسهال گرفت و مرد. ولی حکومت دزدان دریایی در این منطقه ادامه داشت و کار اصلی آن‌ها هم غارت سواحل شرقی ایالات متحده بوده، اما بعد از تشکیل ایالات متحده، دوران دزدها هم به پایان رسید و شهرهای آن‌ها یکی پس از دیگری توسط نیروی دریایی آمریکا روی سرشان خراب شد.

الان تنها نشانی که از آن‌ها باقی مانده است، خرابه‌هایی است که تنها محل دیدار توریست‌هاست.