به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) پروفسور حمید مولانا - رییس دانشکده علوم ارتباطات بین‌الملل دانشگاه آمریکا - که در همایش نقش انگاره‌سازی رسانه‌ها در تهاجم فرهنگی سخن می‌گفت، با بیان این مطلب انگاره‌سازی را تصویرسازی و ایجاد ذهنیت در مردم و نوعی مغزشویی عنوان کرد و رسانه‌ها را نیز وسایل جمعی برشمرد که رساننده پیام هستند.
مشاور رییس جمهور در ارتباطات و روابط بین‌الملل اظهار کرد: فرهنگ تعاریف مختلفی دارد که شامل تمامی راه زندگی یک جامعه است و ارزش‌هایی که بر آن حاکم است که دربردارنده عادات، آداب، کیش و ادیان جامعه بوده، تمدن نماد ظاهری پیشرفت‌ها و فرهنگ نماد فرهنگی این تمدن است.
پروفسور مولانا تاکید کرد: در دنیای امروز نسبت به دنیای 200 سال پیش و به خصوص در 60 تا 70 سال گذشته تغییرات زیادی به وجود آمده که جهان را کوچک کرده چرا که با ابزار و ادوات مختلف از جمله هواپیما، راه‌آهن و ماهواره و اینترنت به تمامی نقاط جغرافیایی دسترسی داریم و لذا دسترسی به دنیا آسان‌تر شده اما چون این دسترسی در بسیاری از موارد مستقیم نیست دنیا و جهان را بزرگتر و متغیرتر کرده است چرا که با اطلاعات بیشتری سر و کار داریم اما در عین حال نمی‌توانیم تمامی این اطلاعات را مانند قرون گذشته هضم کنیم چرا که ظرفیت آن را نداریم و انبوه اطلاعات در زندگی ما وارد شده که این باعث بروز نامساواتی و عدم توازن در جامعه ما شده است.
وی ادامه داد: یک اتفاق دیگر هم افتاده که آن نقش رسانه‌ها به عنوان میانجی بین ما و طبیعت، افراد و گروه‌هاست که طی 200 سال گذشته ما را از حقایق دور ساخته است و ما دیگر طبیعت را نمی‌بینیم بلکه تصاویر آن را دریافت می‌کنیم، دیگر اشخاص را نمی‌بینیم تنها صدایشان را می‌شنویم و یک شکاف و فاصله‌ای ایجاد شده لذا بشر احساس می‌کند خیلی می‌داند در صورتی که اینها را از اطلاعات و دانش و از احتمالا از حکمت یاد گرفته و گرنه تصویرسازی و یا انگاره‌سازی نقش اساسی در زندگی ما ایفا می‌کند.
مولانا افزود: داده‌ها زیاد شده‌اند اما تمامی داده‌ها اطلاعات نیستند و نیاز به پردازش دارند، تمامی اطلاعات نیز دانش نیست بلکه باید تبدیل شود و دانش نیز به خودی خود همیشه مطلوب نیست می‌تواند مضر نیز باشد لذا بایستی با فضیلت و حکمت همراه شود و گرنه گمراهی با ماست.
او گفت: بشر بدون ارتباطات نمی‌تواند زندگی کند چرا که ارتباطات به مثابه خون جاری در شریان‌هاست، این ارتباطات دسته‌بندی‌های مختلفی دارد می‌تواند درون فردی باشد که ارتباط انسان با خود و خالقش است، می‌تواند میان فردی باشد که با فرد دیگری برقرار می‌شود، می‌تواند گروهی باشد که بین افراد خانواده، همایش و کنفرانس‌ها برقرار است و در نهایت می‌تواند عمومی باشد و از طریق رسانه‌های مدرن و در جمع میلیون‌ها نفر که امروز بیشترین ارتباطات ما از نوع ارتباطات عمومی و رسانه‌ای است و این در حالی است که در گذشته این ارتباطات بیشتر به شکل درون و میان فردی بوده است.
وی یکی از کاربردهای اصلی و شاید مهمترین کاربردهای رسانه‌های مدرن را بسیج و تشکل فکری که در قالب آن همه احساس می‌کنیم که با هم هستیم عنوان کرد و گفت: اطلاع‌رسانی و دیده‌بانی محیط، تغییر، تفسیر و تحقیق، تقابل ارزش‌ها و فرهنگ، مشروعیت دادن به شخص و یا شخصیت کشی، تعلیم و تربیت، ایجاد شفافیت که گمراهی نیز در کنار آن وجود دارد و نیز مهمترین مورد تعیین دستور روز از جمله کاربردهای رسانه‌ها در انگاره‌سازیست.
این صاحب‌نظر در علوم ارتباطات و روابط بین‌الملل با تاکید بر اینکه تعیین دستور روز یکی از عوامل قدرت است که این مهم از کاربردهای رسانه‌هاست که دستور روز را برای ما تعیین می‌کنند، به این معنا که به چه چیزی فکر کنیم نه اینکه چگونه فکر کنیم، بیان کرد: امام راحل (ره) روز ورود به پاریس دستور روز رسانه‌ها را تغییر داد، با مصاحبه‌ها و صحبت‌ها محتویات مهم روزنامه‌ها عوض شد و همینطور به صورت کم و بیش تا به امروز ادامه یافته است.
مولانا بزرگترین نگرانی غرب را همین تعیین دستور روز توسط رهبر معظم انقلاب عنوان کرد و گفت: رسانه‌ها نقش مهمی در تعیین دستور روز و کمک به قدرت‌ها دارند البته یکی از کارهای بزرگ رسانه‌ها هویت‌شناسی به افراد و مردم کشور و ملت‌سازی و کشورسازی است، طی 200 سال گذشته منابع اصلی هویت‌سازی و اجتماعی شدن در در مرحله اول خانواده، سپس مدارس، مساجد، معابر و غیره بود؛ امروز جامعه‌شناسان ثابت کرده‌اند که در بسیاری از جوامع شرق و غرب خانواده‌ها دیگر منبع اصلی ارزش‌ها نیستند و رسانه‌ها جای آن را گرفته‌اند.
وی ادامه داد: اغلب اطلاعات ما از رسانه‌ها، ماهواره‌ها و از طریق تصاویری که دیگران نیز آن را از رسانه‌ها دریافت کرده‌اند اما عامل بزرگی در ارتباطات انسانی وجود دارد که اعتماد است اگر سطح اعتماد ما در رسانه‌ها و روابط انسانی بالا رود تاثیرگذاری آن‌ها بیشتر خواهد شد، اعتماد یک ذهنیت است که با افزایش آن ارتباطات نیز افزایش خواهد یافت.
او اتفاق مهم دیگر در دنیای ما را ایجاد رشته ارتباطات بین‌الملل عنوان کرد و گفت: روابط بین‌الملل در قالب ارتباطات گنجانده شده است و ارتباطات در سطح وسیع‌تری قرار دارد و اینکه چگونه به وجود آمده باید گفت که فن‌آوری و تکنولوژی بزرگترین تاثیر را داشته است.
مولانا گفت: اتفاقات مهم در جامعه بشری رخ داد که ظرفیت ارتباطات را بالا برد که از جمله آن اختراع تلگراف، تلفن، دوربین عکاسی و گرامافون بود بعد تلویزیون، بی‌سیم، ماهواره و در نهایت اینترنت و غیره؛ تلگراف بزرگترین اختراع بشریت در قرن 19 بود، وقتی تلگراف آمد روابط بین‌الملل آسان شد و همزمان سه خبرگزاری مهم انگلستان، فرانسه و آلمان تاسیس شد تا امپراطوری آن زمان را نگه دارد که تمام اقتصاد دنیا را به هم زد.
مشاور رییس جمهور ادامه داد: این سه خبرگزاری سه امپراطوری بزرگ را دور هم نشانده و دنیا را تقسیم کردند که آمریکا به این امر معترض شد که وقتی آمریکا نیز به این گروه وارد شد، دیگر ارتباطات بین‌الملل مهم شد چرا که دومین سازمان بین‌المللی دنیا سازمان اتحادیه بین‌الملل مخابرات بود و جالب بود که این سازمان‌ها ابتدا در فرهنگ، اقتصاد و سیاست درست نشد بلکه در ارتباطات تشکیل شد.
وی به نقش رسانه‌ها در امت اسلامی پرداخت و گفت: رسانه‌ها نقش مهم دیگری نیز دارند و آن قدرتشان در تولید محتویات است و ایجاد ملیت اما اسلام ملی‌گرایی ندارد و عقیده دارد بایستی نسبت به طوایف و قبیله‌های مختلف شناخت داشت، اما تولید تا 50 سال پیش مهم بود چرا که تا آن زمان توزیع هزینه‌ای نداشت و راحت صورت می‌گرفت اما امروز توزیع از تولید مهم تر است و اگر نتوانیم محتویات پیام را توزیع کنیم تاثیرگذار نخواهد بود.
او ادامه داد: اینجاست که تکنولوژی اطلاعات توزیع محور مهم می‌شود. امروز قدرت غرب در محتویات نیست چرا که محتویات را مردم عوض می‌کنند، قدرت او در توانایی توزیع است و منظور از این توزیع جنبه‌های انگاره‌سازی‌های مغزی است بنابراین تا ذهنیت ایجاد نکنیم نمی‌توانیم توزیع را انجام دهیم.
این صاحب‌نظر معتقد است: موضوع تهاجم فرهنگی قدیمی است و مهمترین مساله بین‌الملل بوده است اما این امر برای ملت ایران که 30 سال است مورد هجمه فرهنگی قرار گرفته‌اند مهمتر است،؛ این مساله رسانه و تهاجم فرهنگی ادامه دارد و دارای ابعاد مختلفی است که شاید با بیان لغات سیاسی مثل دموکراسی، جامعه مدنی و توسعه بدون مشخص کردن معنا، شاید از جنبه زبانی از طریق استفاده از لغات انگلیسی و فرانسوی و شاید از جنبه‌های اختلاف ادیان و غیره بروز یابد البته نباید این شائبه ایجاد شود که رسانه‌ها همیشه نقش منفی دارند بلکه رسانه‌ها می‌توانند به عنوان چراغ هدایت‌گر باشند.
مشاور رییس جمهور درباره اصلاح الگوی مصرف نیز بیان کرد: این مطلب بزرگی در زندگی همه جوامع است لذا باید دید رسانه‌ها چه نقشی می‌توانند در اصلاح الگوی مصرف ایفا کنند و چقدر می‌توانند این الگو فعلی که چندان مطلوب ما نیست را نگه دارند، برای همین باید مواظب باشیم که روزنامه‌ها، رادیو، تلویزیون تا بیلبوردها تا اسم کوچه‌ها و خیابان‌ها نیز مطابق یک سیاست گذاری انجام شود تا برای فرهنگ اسلامی ما مفید باشد.
به گزارش ایسنا این همایش از سوی دفتر نخبگان استان یزد، موسسه اندیشه ماندگار و دفتر پژوهش‌های فرهنگی یزد در محل سالن شهید عباسپور برق منطقه‌ای یزد برگزار شد.
