قرار نبود اين خودكفايي به معني رها كردن شهرداري‌ها به حال خودشان باشد. به همين دليل دولت مكلف شد درقالب يك لايحه طرح خودكفايي شهرداري‌ها را كه شامل تعريف دقيق منابع درآمدي جديد براي مديريت شهري باشد تهيه كند و براي تصويب به مجلس بفرستد اما اين مهم با وجودگذشت 35سال هرگز محقق نشد و شهرداري‌ها ماندند و بار سنگين هزينه‌هاي اداره كلانشهر تهران؛ ارائه خدمات، نگهداشت و توسعه زير ساخت‌ها، حمل ونقل عمومي، ساخت خيابان و بزرگراه‌ها و تقاطع‌ها، توسعه فضاي سبز و.... درچنين شرايطي قاعدتا شهرداري‌ها مي‌بايست به فكر راه‌چاره‌اي براي تأمين درآمدهايشان مي‌بودند. در اين شرايط تنها راه تكيه به درآمد حاصل از محل صدور پروانه ساخت‌وساز بود اما ناپايدار بودن اين درآمدها مي‌توانست خطري براي اداره شهرها باشد. مديريت شهري متوجه اين تهديد شد و از سال 84به اين صرافت افتاد كه بايد به‌دنبال راهي براي تأمين درآمد از نوع پايدار باشد؛ درآمدهايي انعطاف‌پذير، قابل اعتماد و اتكا كه بتوان درهر شرايطي رويش حساب كرد به همين منظور در دي‌ماه سال 1386شهرداري تهران لايحه منابع درآمدي پايدار را به شوراي شهر ارائه كرد و شوراي شهر تهران نيز بلافاصله آن را به تصويب رساند. براساس يكي از بندهاي اين لايحه سهم درآمدهاي پايدار به ناپايدارشهرداري در سال 97كه پايان برنامه 5ساله دوم شهرداري است بايد 70به 30باشد. اين درآمدهاي پايدار شامل عوارض مديريت پسماند، ماليات برارزش افزوده، جرايم راهنمايي و رانندگي، كسب و پيشه و... است. دراين باره با قدرت گودرزي، معاون مالي و اقتصاد شهري شهرداري تهران گفت‌وگو كردهايم كه در ادامه مي‌خوانيد.
- وضعيت درآمدي و اوضاع اقتصادي شهرداري تهران به‌دنبال بحران‌هاي اقتصادي و ركود ساخت‌وساز درچه شرايطي است؟
از سال91 تا 94 سير نزولي در صدور پروانه و دريافت عوارض از اين محل داشتيم؛ يعني در سال94 نسبت به 91حدود 42درصد كاهش صدور پروانه داشتيم. اين كاهش صدور به كاهش درآمد منجر شد. مبلغ ريالي كاهش صدور پروانه در سال 94 به نسبت 91حدود 67درصد بود اما با وجود اين از پروژه‌هاي عمران شهري كاسته نشد؛ مثل همين خط 6و 7مترو كه خط 7 امسال و خط 6 تا نيمه سال آينده تمام مي‌شود. حتي خط فرودگاه امام نيز درهمين شرايط به اتمام مي‌رسد. نكته ديگر هم اين است كه سال به سال درصد درآمدهاي پايدار ما ارتقا‌يافته و در سال 93 حتي به 42درصد رسيد و نگراني زيادي نداريم. البته در سال 94 حدود
2 تا 3درصد درآمد پايدار كاهش يافت اما بالاخره اين اتفاق خوبي است كه سهم درآمدهاي پايدار ما از سال 84 از 12درصد به 40درصد فعلي رسيده است.
- بودجه مصوب شهرداري تهران در 2 سال گذشته تا چه اندازه محقق شده است؟
سال گذشته صددرصد درآمد محقق شد. در سال 93 نيز ما 103درصد تحقق درآمد داشتيم درحالي‌كه خيلي‌ها فكر مي‌كردند در شرايط و اوضاع و احوال بداقتصادي كه بر كشور حاكم بود، اين درآمدها محقق نشود. يكي از تأكيدات ما اين بود كه هيچ پروژه‌اي در شهر تهران حذف نشود بلكه اولويت بندي شود. به همين دليل هم پروژه‌هاي اولويت‌دار و مصوب شوراي شهر به سرانجام رسيد. امسال هم همينطور، كارهاي خوبي انجام شد. بحث اقتصاد مقاومتي از 4 سال پيش و امسال هم كه از سوي مقام معظم رهبري اقدام و عمل نام گرفته در دستور كار ماست. همه تلاش ما اين بوده است كه در اين مسير حركت كنيم. ما با دلايل محكم مي‌توانيم اعلام كنيم كه در بخش اقتصاد مقاومتي پرچمدار بوده‌ايم. درهزينه‌ها صرفه‌جويي و از منابع به خوبي استفاده كرديم. در بحث توليدات و ساخت و سازها و اشتغال‌زايي مردم سهيم شديم. اقتصاد مقاومتي يعني تاب آوري و تلاش كردن درعين حالي‌كه مردم رياضت نكشند. ما با صرفه‌جويي در هزينه‌ها كاري كرديم كه هيچ پروژه‌اي از قلم نيفتد؛ پروژه‌هاي سنگين و پرهزينه‌اي مثل خط 6 و 7 مترو كه چون زير زمين درجريان است اصلا مردم آنها را نمي‌بينند. اينها كارهاي بزرگي است كه ورود به آن در اين شرايط اقتصادي اعتقاد و جسارت و شهامت مي‌خواهد. نمايشگاه شهر آفتاب هم مصداق عيني مديريت جهادي است. بيش از هزار ميليارد تومان در اين مجموعه هزينه شد. انتخاب 275هكتار زمين فكورانه بود. ساخت 50هكتار فضاي سبز دراين نمايشگاه، تأمين آب و برق و گاز و تلفن براي اين مجموعه ارزش افزوده 5هزار ميليارد توماني ايجاد كرده است. از طرفي نزديكي نمايشگاه به فرودگاه امام خميني و ساخت بزرگ‌ترين ايستگاه متروي خاورميانه در آن باعث شده تا جايگاه اول نمايشگاهي را كه در سال2011 با ساخت نمايشگاه ابوظبي از ما گرفته شده بود دوباره باز پس بگيريم و درخاورميانه اول باشيم. اين افتخار كشور است. ساخت بزرگراه‌هاي امام علي و صدر و تونل توحيد هم شوخي نيست. سال گذشته با سختي و مشكلات اقتصادي پروژه‌هاي شهري را ايجاد كرديم اما نگذاشتيم يك روز حقوق كاركنان عقب بيفتد. مطالبات پيمانكاران پرداخت شد. بخشي هم درحال پرداخت است. شهرداري به گواهي مديران عامل بانك‌ها از بهترين ارگان‌ها در تسويه حساب بدهي‌هاست. بنا داريم به اميد خدا همانند سال گذشته اگر دولت 14هزار ميليارد تومان بدهي‌اش را پرداخت كرد، حتي بهتر از اينها هم كار كنيم. چون تاكنون در شرايط اقتصادي سخت از كمترين امكانات بهترين استفاده را برده‌ايم كه مصداق عيني مديريت جهادي است. ما با اعتقاد كار كرديم و كار را دنبال مي‌كنيم. همه پروژه‌هاي ما فعال است اما زمانبندي و اولويت بندي دارد كه برهمان اساس هم كار دنبال مي‌شود.
- آيا در دريافت عوارض پايدار و واريز بموقع آن به خزانه شهرداري مشكلي وجود ندارد؟
بيش از 1400ميليارد تومان معوقه دريافت عوارض پايدار از سال 1350تاكنون داريم كه شامل بخش خصوصي، خانواده‌ها، ارگان‌ها، سازمان‌ها و... است البته برخي مراكز مثل مساجد، حسينيه‌ها و آموزش و پرورش از پرداخت عوارض معاف هستند.
- درپرداخت عوارض مردم با شما همكاري بيشتري دارند يا سازمان‌ها و ارگان‌ها؟
اصولا مردم بيشتر همراهي كرده‌اند. نهادها هم نه اينكه همكاري نكرده و پرداخت نمي‌كنند، اما سعي مي‌كنند از معافيت استفاده كنند. البته اين قانون است و ما مجاز به بخشش نيستيم.
- يكي از منابع درآمدي پايدار پرداخت عوارض پسماند و نوسازي است. ابزار شما براي دريافت بموقع اين عوارض چيست؟
اولويت اول ما استفاده از ابزار تشويقي است. به همين دليل ظرف 9سال گذشته هرسال درخرداد‌ماه جشن خوش حسابي برگزار مي‌كنيم و هدفمان هم ترغيب، تشويق و قدرداني از كساني است كه به موقع عوارض خود را پرداخت مي‌كنند. جوايز خوبي در اين جشنواره‌ها ارائه مي‌شود و مردم هم تشويق مي‌شوند تا عوارض خود را به موقع پرداخت كنند؛ همين كارها باعث شده تا 40درصد درآمدنقدي ما به شكل پايدار تأمين شود وگرنه اين همه پروژه‌هاي باعظمت- مثلا در خطوط متروي 6و 7كه هزينه‌اش 12هزار ميليارد تومان است- ازكجا بايد تأمين شود؟ بنابراين مشاركت و همراهي مردم خيلي مهم است. درهمه كشورهاي دنيا تأمين درآمد شهرداري‌ها از اين محل و به پشتوانه شهروندانشان است. همين پشتوانه‌هاست كه به شهرداري تهران جرأت، شهامت و جسارت مي‌دهد كه پروژه‌هاي سنگيني مثل همين خطوط 6و 7مترو را تعريف و اجرا كند البته ما از ساير منابع درآمدي نظير تسهيلات، سرمايه‌گذاري، فاينانس و يوزانس در بخش غيرنقد هم استفاده مي‌كنيم كه به مرور زمان قابل‌پرداخت است.
- با اين شرايط ديگر نمي‌توان گفت كه كليدي‌ترين منبع درآمدي شهرداري تهران ساخت وساز است؟
بله، همينطور است. درآمد ما از محل ساخت‌وساز در سال87 حدود 80درصد بود كه به زير 50درصد رسيده و 12درصد درآمد پايدار ما هم با همه تلاش‌هاي صورت گرفته به 40درصد رسيده است. هنر مديريتي اين است كه ما براي پروژه‌هاي سنگين از ساير منابع غيرنقد و سرمايه‌گذاران و مشاركتي استفاده كنيم. همه تلاش ما اين بوده است كه درآمد پايدار را ارتقا دهيم؛ به همين دليل در درآمد از محل صدور پروانه، يعني درآمد ناپايدار30درصد كاهش داشتيم پس رشد درآمد پايدار يك امتياز و كاهش درآمد ناپايدار يك امتياز ديگر براي ما تلقي مي‌شود.
- ميزان بدهي دولت براي يارانه بليت مترو، اتوبوس، توسعه زيرساخت‌هاي حمل‌ونقلي و نوسازي بافت‌هاي فرسوده و عوارض جرايم راهنمايي و رانندگي چقدراست؟
14هزار ميليارد تومان. اين مبلغ مجموعه بدهي‌هاي دولت از سال87 در مواردي است كه به آن اشاره كرديد. دولت سهم خود را نپرداخته اما نكته مهم اين است كه كارها هم تعطيل نشده است؛ چراكه شهرداري در بحث مترو و اتوبوس سهم دولت را متقبل شد. خوب است بدانيد از 280كيلومتر مترو تنها 80كيلومتر قبل از مديريت آقاي قاليباف به بهره‌برداري رسيد و200كيلومتر دردوره 10ساله مديريت آقاي قاليباف ساخته شده يا در حال ساخت است. درمورد ميزان بدهي‌هاي دولت به شهرداري هم آنچه عرض كردم به گواهي گزارش حسابرسان مستقل به تأييد معاون اول رئيس‌جمهوري نيز رسيده است.
- به‌نظر مي‌رسد كه تلاش شهرداري تهران براي دريافت طلب‌ها از سازمان‌ها و ارگان‌ها اخيرا جدي‌تر دنبال مي‌شود؛ مانند برخوردي كه با وزارت صنعت و تجارت شد و جلوي در ورودي يكي از ساختمان‌هاي اين وزارتخانه بلوك بتني قرار داده شد. برخورد مشابهي هم با سازمان ميراث فرهنگي صورت گرفت. اين شائبه‌وجود دارد كه شايد شهرداري با كمبود درآمد روبه‌رو است كه چنين رويكردي در پيش گرفته است. حكم ماده 100درباره ساختمان وزارت صنعت و تجارت هم مربوط به سال77 بود. چرا بعد از اين همه سال شهرداري بايد اقدام كند؟
سؤال خوبي پرسيديد. صادقانه عرض مي‌كنم كه ارگان‌ها و سازمان‌ها همراهي نمي‌كنند و همين باعث شده 1450ميليارد تومان معوقه از محل پسماند، جرايم، كسب و پيشه، نوسازي و... داشته باشيم. موضوع اين نيست كه چون شهرداري تهران نياز به پول دارد شدت عمل نشان مي‌دهد، اما بالاخره اين بدهي 10سال است كه عقب افتاده و در تمام اين سال‌ها رويكرد ما تعامل بوده است. درعوض با بي‌توجهي مواجه شده‌ايم. اين بي‌عدالتي است كه ما در مقابل يك وزارتخانه كه مقررات شهرسازي را رعايت نمي‌كند كوتاه بياييم اما در مقابل كوچك‌ترين تخلف يك شهروند عادي بايستيم. درست اين است كه خدا را درنظر داشته باشيم و به جاي كشاندن كار به فضاهاي سياسي، ارگان‌هاي دولتي را وادار‌سازيم بدهي‌هاي خود را پرداخت كنند. اصلا ارگان‌هاي دولتي بايد جلوتر از مردم پاي كار بيايند اما گاهي اوقات بي‌تقوايي صورت مي‌گيرد و خدا را درنظر نمي‌گيرند. صادقانه ماجرا همين است و چيزي ديگر نيست.
- يكي از تأكيدات اعضاي شوراي شهر تهران اين است كه شهرداري طبق برنامه 5ساله دوم حركت كند. نگراني آنها از انحراف در بودجه است. تا چه اندازه به اين نگراني مهم شوراي شهر تهران توجه داريد؟
شوراي شهر تهران 101هزار ميليارد تومان بودجه براي 5سال آينده شهرداري تصويب كرده است. طبعا شهرداري بايستي درقالب اين برنامه جلو برود. ما هم همين كار را كردهايم. الان سال سوم برنامه هستيم و تا سال 97هم كه اتمام برنامه 5ساله دوم است تمام سعي‌مان اين است كه طبق برنامه كار را پيش ببريم.
- اين احتمال وجود دارد كه با تصويب برنامه ششم توسعه در مجلس بدون اصلاحات مدنظر شوراهاي شهر و شهرداري‌ها يكي از منابع مهم درآمدي پايدار شهرداري از محل ارزش افزوده با مشكل مواجه شود. نظر شما چيست؟
در مورد برنامه ششم پيگيري‌هاي زيادي شده و خواهد شد. در اين برنامه ضمن اينكه پيش‌بيني‌هايي براي كاستن از اختيارات شوراي شهر و كم رنگ شدن اين نهاد شده بودجه شهرداري را هم اينطور ديدند كه در دست دولت باشد و ماليات برارزش افزوده كه تاكنون مستقيم به خزانه شهرداري‌ها واريز مي‌شد، به‌حساب وزارت كشور و استانداري برود و از آنجا به شهرداري بدهند. با اين كار هم مشكل طولاني شدن زمان پرداخت را داريم هم نگراني‌ها بابت دخل و تصرف در آن به‌وجود مي‌آيد تا جايي كه مي‌تواند شهرداري‌ها را فلج كرده و از نظر مديريتي با مشكل مواجه كند. اگر اين اتفاق بيفتد شهرداري‌هاي كشور و نيز تهران دچار آسيب مي‌شوند .
- ميزان مشاركت مردم در اداره شهر
قدرت گودرزي، معاون مالي و اقتصاد شهري شهرداري تهران: ما سال گذشته از محل قبوض تحويل داده شده به مردم بايد 450ميليارد تومان درآمد مي‌داشتيم. از طرفي مطالبات ما از سال 1350 تاكنون به 1455ميليارد تومان رسيده اما سعي كرديم با درنظر گرفتن يكسري تمهيدات مردم را تشويق كنيم كه عوارض خود را به موقع پرداخت كنند؛ مثلا اينكه كساني كه عوارض خود را به موقع پرداخت كنند مشمول 10درصد تخفيف براي سال بعد مي‌شوند و به‌عنوان مودي خوش‌حساب درمراسم قرعه‌كشي شركت داده مي‌شوند و درصورتي كه برنده شوند جوايزنفيس 20تا 30ميليون توماني دريافت خواهند كرد. امسال نيز 200نفر در مراسم قرعه كشي شركت داشتند. از آن طرف يكسري ابزار بازدارنده و تنبيهي هم داريم؛ مثلا اگر كسي عوارض خود را پرداخت نكند مشمول 9درصد جريمه در فيش‌هاي بعدي مي‌شود. حتي در تعامل با اداره برق و گاز و تلفن بدهكاري آنها اعلام مي‌شود كه اين امر مي‌تواند به قطع اين خدمات منجر شود. قدر مسلم كسي نمي‌تواند از اين عوارض شانه خالي كند. هر شهروندي با شهرداري سروكار دارد بالاخره يك روزي مجبور خواهد شد عوارض خود را بدهد.
نظر شما