حل این تضاد که هم می‌خواهیم بخوابیم و دوستش داریم و هم نباید بخوابیم، سخت است. برای همین شب تا صبح از این کاهش سطح هوشیاری فرار می‌کنیم، از این غیرفعال‌شدن تمام عضلات ارادی، طوری که فعالیت بدن و ذهن ما تغییر کرده و توهم‌های بینایی جایگزین تصاویر واضح واقعی می‌شوند؛ از این خواب نازنین.
* * *
>> می‌گویند خواب پنج مرحله دارد و همه‌ی مراحل به ترتیب و پشت سر هم نیست. رفت و برگشت دارد. مثلاً بعد از مرحله‌ی پنجم خواب، ما دوباره به مرحله‌ی دوم برمی‌گردیم.
می‌گویند در نخستین مراحل خواب، ما هنوز نسبتاً بیدار و هوشیاریم. در طول این مدّت و هنگامی که هنوز کاملاً به خواب نرفته‌ایم ممکن است احساس عجیبی را تجربه کنیم که توهمات پیش‌خواب نامیده می‌شوند، مثل احساس افتادن (پرت‌شدن) یا شنیدن این‌که کسی نام ما را صدا می‌کند.
می‌گویند بدن باید تمام مراحل خواب را پشت سربگذارد و اگر شب تا صبح چندبار بیدار شوید، انگار اصلاً نخوابیده‌اید. مراقب خوابتان باشید.
>> شب امتحان، خواب تعریف دیگری دارد. برای همه‌ی دانش‌آموزان و دانشجویان خواب معنای متفاوتی دارد. برای همه‌ی آن‌ها خواب مثل یک رؤیا دور و خواستنی می‌شود. فقط بعضی‌ها می‌خواهند بخوابند و بعضی‌ها نه!
>> اگر قبلاً درس‌ها را خوانده‌اید و می‌خواهید شب امتحان در آرامش بخوابید، اما خوابتان نمی‌برد راه‌هایی برای حل این مشکل هست.
مثل این که قبل از خواب تمام وسایل لازم برای امتحان را آماده کنید (خودکار، خط‌کش، کارت آزمون و ...) این کار در آرامش شما تأثیر زیادی دارد.
- ساعت خود را تنظیم کنید.
- مواد غذایی مناسب و مغذی بخورید و نوشیدنی‌های کافئین‌دار و حتی تئین‌دار مثل چای را فراموش کنید.
- با دوستانتان در این‌باره صحبت نکنید که چه‌قدر درس خوانده‌اید.
- این‌قدر سراغ درس‌هایی نروید که قبلاً آن‌ها را خوانده‌اید.
بسیاری از دانش‌آموزان تصور می‌کنند که مطالعه در شب قبل از امتحان و تا نیمه‌های شب باعث افزایش نمره می‌شود؛ اما قطعاً «ارزش یک ساعت خواب خوب، کم‌تر از یک ساعت مطالعه نیست». کمخوابی شب قبل از آزمون، ضررهای بسیار زیادی دارد که بی‌دقتی یکی از آن‌هاست.
>> بدن یک نوجوان در شبانه‌روز نیاز به هشت تا ۹ ساعت خواب دارد. در شب امتحان هم لازم است حداقل هفت‌ساعت بخوابید تا بتوانید آن‌چه را که در طول روز خوانده‌اید، خوب به یاد بیاورید. یادتان باشد خواب آرام، شب و روز خوبی را به شما هدیه می‌دهد.
>> نتیجه‌ی یک تحقیق با آزمایش بر روی خواب ۱۲۰ نفر از دانش‌آموزان و دانشجویان آمریکایی نشان می‌دهد، آن دسته از دانشجویانی که شب قبل از امتحان بیدار می‌مانند، نسبت به آن دسته از هم‌کلاسی‌‌های خود که شب قبل از امتحان به اندازه می‌خوابند و استراحت کافی دارند، نمره‌های پایین‌تری می‌گیرند.
محققان اعلام کردند، مغز تمامی افراد در ساعت چهارصبح دیگر قادر به فکرکردن نیست و افرادی که خواب کامل و درستی ندارند با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. افراد کم‌خواب با کاهش تمرکز روبه‌رو هستند و عملکرد آن‌ها دچار اختلال می‌شود.
از ما گفتن خودتان را از خواب محروم نکنید.
>> اگر پرخوابید و شب امتحان نیاز به نخوابیدن دارید، باز هم این شبها را درس نخوانید:
البته این کار، بسیار سخت است؛ همین که می‌خواهید نخوابید و با خواب بسیاری که به چشمانتان هجوم آورده مقابله می‌کنید کافی است. همین که احساس می‌کنید قبل از امتحان برخی از مطالب را فراموش می‌کنید و برای همین نیاز به خواندن آن‌ها دارید کافی است، اما باید کار سخت دیگری انجام دهید و بخوابید.
البته اگر خیلی به بیدارماندن علاقه دارید، مرور سریع مطالب قبلی ایرادی ندارد، ولی خواندن مطالب جدید قطعاً بسیار مضر خواهد بود و بهتر است اجازه دهید مطالب و آموخته‌های قبلی شما تثبیت شوند.
>> لطفاً سراغ قهوه نروید.
کارشناسان می‌گویند کافئین موجود در قهوه از محرک‌هایی است که در مغز انسان تأثیر می‌گذارد و مصرف آن علاوه بر کمخوابی، باعث اضطراب شدید، پرخاشگری و عصبانیت می‌شود.
درست است که این شبها بعضی از شما قهوه را به‌منظور کمخوابی می‌نوشید و کم‌خواب می‌شوید اما این اختلال در خواب و محروم‌شدن از خواب برای سلول‌های مغزی زیان‌بار است. به همین دلیل کارشناسان، مصرف کافئین در زمان امتحان را به هیچ‌وجه توصیه نمی‌کنند.
کارشناسان می‌گویند بهتر است دانش‌آموزان به جای مصرف قهوه در شب امتحان، یک لیوان شیر و عسل بخورند و با خوابی کافی و آرام که در آمادگی مغز و کاهش اضطراب بسیار مؤثر است به هوشیاری و آمادگی خود برای امتحان کمک کنند.
البته بهتر است دانش‌آموزان هی به گذشته برنگردند و افسوس درس‌نخواندن‌ها را نخورند تا اضطرابشان شدیدتر نشود.
البته به نظر می‌رسد همین‌روزها با یک برنامه‌ریزی درست، می‌شود هم خوب درس خواند و هم خوب خوابید.
