شکل‌گیری و فعالیت انواع جوایز ادبی در کشورمان طی سال‌های گذشته اوج و فرودهای فراوانی داشته که امروز برخی از آنها دیگر وجود خارجی ندارد و تنها می‌شود در حافظه تاریخ ادبیات کشورمان نام آنها را مرور کرد. با این حال، جوایزی هم بوده و هستند که از زمان شکل‌گیری تا به امروز فراز و نشیب‌های متعددی را طی کرده اند اما هنوز حضور فعالی در عرصه ادبیات کشورمان دارند؛ مانند جایزه ادبی انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور که نخستین دوره آن حدود 15 سال پیش، در اسفند‌ماه سال 1376به همت شورای نویسندگان مسجد حضرت جوادالائمه(ع) واقع در جنوب غرب تهران برگزار شد و اکنون در آستانه برگزاری دوازدهمین دوره آن قرار داریم که مقدمات آن از چندی پیش با داوری کتاب‌های داستانی منتشره در سال گذشته (1390)فراهم شده است. ویژگی اصلی این جایزه، مردمی بودن آن است که تقریباً همه دست‌اندرکاران آن را دوستان و همرزمان شهید حبیب غنی‌پور تشکیل می‌دهند. هدف از راه‌اندازی این جایزه هم به نوعی ادامه دادن راه شهید غنی‌پور است. وی علاوه بر اینکه یک رزمنده و شهید در راه دین و میهن محسوب می‌شود، یک داستان‌نویس بوده که در زمان حیات خود در راه اعتلای قلم خود کوشیده و کتاب‌های متعددی از آثار داستانی خود را به نسل‌های بعدی به یادگار گذاشته است.
اهمیت برگزاری این جشنواره بیشتر از آن جهت است که در وضعیت فعلی که آثار ادبی مطلوب و با کیفیت بالا کمتر تولید می‌شوند، جایزه شهید غنی‌پور می‌تواند با شناسایی و معرفی این آثار به جامعه، کارکرد مثبت و قابل دفاعی داشته باشد. این در حالی است که حدود 50جشنواره به‌صورت منطقه‌ای، کشوری، خصوصی و وابسته به ناشران در کشور فعال است که در هر یک از این جشنواره‌ها متناسب با اهداف و سیاست‌های برگزارکنندگان آنها، آثاری انتخاب و به جامعه ادبی کشور معرفی می‌شوند.
نکته قابل تأمل در این میان، نداشتن همسویی لازم با خواسته‌های مردم در بخش محتوایی برخی از این جشنواره‌ها ست اما این مسئله در انتخاب‌های جشنواره شهید غنی‌پور لحاظ شده و اغلب کتاب‌هایی به‌عنوان آثار برتر به جامعه معرفی می‌شود که همسویی لازم با آرمان انقلاب اسلامی را دارد. همچنین توجه به ادبیات آیینی از مشخصه‌های بارز جایزه شهیدغنی‌پور است که این مسئله هم در جوایز دیگر به این میزان مورد توجه نیست.
رویکرد جایزه شهید غنی‌پور در این بخش، از آن جهت اهمیت فراوان دارد که به یاد بیاوریم داستان‌هایی که درونمایه دینی و مذهبی دارند از اهمیت مضاعفی برخوردارند و توجه جشنواره‌های ادبی به این مسئله و معرفی نمونه‌های برتر می‌تواند مخاطبان را از سرگردانی نجات دهد. با این حال، برگزاری هر جشنواره‌ای نیازمند ایده‌ها و خلاقیت‌های فکری و اجرایی است که به‌نظر می‌رسد جایزه شهیدغنی‌پور در این زمینه از کلیشه‌های موجود تا حدی دور شده است و اصول خود را دنبال می‌کند. از سوی دیگر، در وضعیت فعلی بسیاری از جشنواره‌ها و کنگره‌ها در کشور ما به جای توجه داشتن به نقش حساس و تاریخی خود، به سوی ایجاد تشکیلات یک نهاد اداری پیش می‌روند و طبعا چنین جشنواره‌ای نمی‌تواند اثرگذاری مطلوبی داشته باشد. جایزه شهیدغنی‌پور از این آفت جدی هم خوشبختانه به دور مانده است که امید می‌رود همین رویکرد کنونی در دوره‌های بعدی همچنان تداوم یابد تا نقش سازنده و مردمی آن در جهت دادن به سیر مطالعه در جامعه روزبه‌روز شکوفاتر شود.
