یافتن راه‌های جایگزین استفاده از سموم شیمیایی برای مبارزه با آفات پروژه‌ای است که محققان در تمام دنیا آن را دنبال می‌کنند.
تولید سم‌های بیولوژیک از جمله این راهکار‌هاست. به تازگی محققان ایرانی هم موفق به تولید یک نمونه از سم بیولوژیک شده‌اند. این سم با استفاده از قندهای نشاسته، ساکارز و نمک دریا تولید شده است.
دکتر غلامرضا صالحی جوزانی رئیس بخش بیوتکنولوژی میکروبی و ایمنی زیستی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با تاکید بر خطرات استفاده از سموم برای کنترل آفات و بیماریهای گیاهی برای انسان گفت: در سالهای اخیر از روشهای کنترل بیولوژیکی استفاده می‌شود که با توجهی که به این مقوله شده میزان مبادلات تجاری سموم بیولوژیکی در دنیا به بیش از 300 میلیون دلار رسیده است.
وی استفاده از باکتریهای Bt را یکی از موارد مهم در روش بیولوژیک دانست و افزود: به دلیل اهمیت بالای این باکتری در کنترل آفات خاص و نداشتن خطرات زیست محیطی آن را به یک عامل بیولوژیک منحصر به فرد تبدیل کرده است و در حال حاضر عمده ترین سم بیولوژیک با استفاده از این باکتری تولید می‌شود.
صالحی میزان فروش سموم بیولوژیک با استفاده از این باکتری را در دنیا بیش از 200 میلیون دلار ذکر کرد و با اشاره به تحقیق در مورد این باکتری در کشور اظهار داشت: در این تحقیق که در زمینه تولید سموم بیولوژیک سموم باکتری Bt بوده است تلاش شد تا تعداد 128 ایزوله این باکتری از مناطق مختلف کشاورزی جداسازی و با استفاده از روشهای پیشرفته بیوشیمیایی و بیولوژی مولکولی شناسایی شود.
صالحی ادامه داد: پس از شناسایی، اقدام به بررسی قدرت کشندگی آنها بر روی آفات پروانه‌ای یعنی کرم غوزه پنبه و بید سیب زمینی، آفات بالپوش چون سوسک برگخوار نارون، سوسک کلرادوی سیب زمینی و سوسک سرخرطومی یونجه و همچنین نماتد انگل گیاهی کردیم.
مجری طرح با بیان اینکه سویه‌های بومی بین پنج تا 35 ژن شناخته شده مختلف تولید کننده «توکسین» را دارد به مهر گفت: علاوه بر این تعداد 9 توالی حاوی ژنهای جدید در سویه‌های بومی مذکور برای اولین بار در دنیا شناسایی شد و تلاش برای شناسایی فعالیت و توالی آنها ادامه دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با تاکید بر اینکه این سویه‌ها دارای قدرت کنترل کنندگی بالاتر نسبت به سویه‌های تجاری خارجی هستند، اضافه کرد: در نهایت تولید نیمه انبوه سویه‌های انتخابی با استفاده از ضایعات کشاورزی در سطح پایلوت در بیوراکتورها بهینه سازی شد.
صالحی با اشاره به اینکه در این تحقیق از قندهای نشاسته، ساکارز حاصل از ضایعات کشاورزی و صنایع غذایی و لاکتوز حاصل از ضایعات صنایع لبنیات به عنوان منبع کربن، ضایعات ذرت به عنوان منبع ازت و نمک دریا و ترکیبی از املاح معدنی دیگر به عنوان منبع املاح استفاده شد، اضافه کرد: نتایج این تحقیقات نشان داد که می‌‌توان از ضایعات کشاورزی حاوی نشاسته و ساکارز مانند ملاس و نشاسته تجاری یا صنعتی و نمک دریا برای تولید سوشهای بومی باکتری Bt بهره جست.
رئیس بخش بیوتکنولوژی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با تاکید بر اینکه در حال حاضر آزمایشهایی در زمینه فرمولاسیون مزرعه‌ای در دستور کار قرار دارد، اضافه کرد: پروتکل فرمولاسیون تولید این سم به زودی نهایی می‌شود که با نهایی شدن آن برای تولید انبوه در اختیار بخش خصوصی قرار خواهد گرفت.
