پیله‌ورگفت: این قرص‌ها باعث صرفه‌جویی کلی وقت است. کارشناس‌ها حساب کرده‌اند که با خوردن این قرص‌ها هفته‌ای 53 دقیقه وقت صرفه‌جویی می‌شود. او دوباره پرسید: خب، آن وقت آن 53دقیقه را چه کار می‌کنند؟ پیله‌ور هم جواب داد: هر چی دل‌شان خواست.... شازده کوچولو تو دلش گفت: من اگر 53 دقیقه وقت زیادی داشته باشم، خوش‌خوشک به طرف یک چشمه می‌روم.
ساکنان شهر تهران براساس نظرسنجی مرکز مطالعات و سنجش افکار عمومی اگر بتوانند وقتی را صرفه‌جویی کنند، ترجیح می‌دهند که در خانه بمانند و تلویزیون تماشا کنند.این مرکز در تحقیق با عنوان نیازسنجی از شهروندان تهرانی درباره نحوه گذران اوقات فراغت، به نتایج قابل تاملی درباره درخواست‌های شهروندان تهرانی از شهرداری اشاره کرده است.در این تحقیق سؤالات متعددی پرسیده شده است که نتایج آن در ادامه می‌آید.
جامعه آماری این تحقیق مردم 16سال به بالای تهرانی (4/56 درصد زن و 6/43 درصد مرد) با میانگین سنی 39 سال شامل 66 درصد متأهل و 29 درصد مجرد است. بیشتر آنها دارای دیپلم هستند و در2 گروه تحصیلی علوم انسانی و فنی مهندسی تحصیل‌کرده و یا در حال تحصیل هستند.
چه کسی چقدر وقت دارد
در فصل سوم این تحقیق که به میزان برخورداری پاسخگویان از اوقات فراغت طی شبانه روز اختصاص دارد، نتایج بررسی نشان می‌دهد که 4/67درصد پاسخگویان در روزهای تعطیل و غیرتعطیل، 8/27 درصد فقط در روزهای تعطیل و 8/4 درصد تنها در روزهای غیرتعطیل دارای اوقات فراغت بوده که میانگین مدت زمان اوقات فراغت آنها در روزهای تعطیل معادل 6/331 دقیقه؛ یعنی نزدیک به 6 ساعت است و در ایام غیرتعطیل معادل 6/295دقیقه یا تقریباً 5 ساعت است.
اگر چه مردان بیش از زنان در روزهای تعطیل از اوقات فراغت برخوردارند اما در سایر موارد با افزایش سن بر مدت زمان فراغت پاسخگویان در ایام تعطیل و غیرتعطیل افزوده شده اما با افزایش سطح تحصیلات و درآمد خانوار از این مدت در روزهای غیرتعطیل کاسته می‌شود.
اوقات فراغت در خانه
در رابطه با نحوه گذران اوقات فراغت هم اکثر پاسخگویان (69 درصد) تمایل دارند تا این اوقات را در کنار اعضای خانواده خود بگذرانند. در این رابطه معمولاً زنان بیش از مردان اوقات فراغت خود را در خانه سپری می‌کنند. در ادامه از پاسخگویان خواسته شد تا به فعالیت‌های خود جهت گذران اوقات فراغت در منزل اشاره کنند که نتایج بررسی نشان داد، بالاترین درصد پاسخ‌های افراد در قالب اولویت اول تا سوم، تماشای تلویزیون است. البته در هر 3 اولویت پس از تماشای تلویزیون مطالعه قرار دارد.
اوقات فراغت بیرون از خانه
اما درخصوص میزان ترجیح پاسخگویان جهت گذران اوقات فراغت در خارج از منزل نیز میزان تمایل 8/42درصد، زیاد است. اولویت‌های آنها رفتن به پارک و فضاهای سبز و سر زدن به اقوام و آشنایان است.
میزان ترجیح در بین افراد مجرد و دارای تحصیلات و درآمد بالاتر بیشتر است. البته کسانی که ترجیح می‌دهند در خانه بمانند فقط 1/18درصد از اوقات فراغت خود را در خارج از منزل می‌گذرانند. مردان بیش از زنان، مجردین بیش از متأهلین، جوانان بیش از افراد مسن و افراد دارای سطح تحصیلی، درآمد و تعداد اعضاء خانوار بیشتر در این میان سهم بیشتری را به‌خود اختصاص می‌دهند.
فراغت صوتی تصویری
در بخش چهارم این پژوهش با عنوان میزان بهره‌مندی از رسانه‌های صوتی و تصویری، نتایج نشان می‌دهد که میزان ترجیح تماشای تلویزیون توسط 6/63 درصد پاسخگویان زیاد است.
اما در ارتباط با ترجیح بهره‌مندی از وسایل صوتی، چون CD و فیلم‌های مجاز و غیرمجاز، موسیقی‌های سنتی، مدرن، ادعیه و نوحه‌های مذهبی و همچنین کامپیوتر و اینترنت، بیشترین میزان ترجیح پاسخگویان مربوط به ادعیه و نوحه‌های مذهبی با میانگین رتبه‌ای 51/1، استفاده از فیلم‌های مجاز با میانگین 45/1 و موسیقی‌های سنتی با میانگین 24/1 است.
از میان پاسخگویان این پژوهش 6/81 و 5/61 درصد به‌ترتیب تمایل دارند تا CD و فیلم‌های مجاز و غیرمجاز را در کنار اعضاء خانواده خود مشاهده کرده، در مقابل 6/56درصد طرفداران موسیقی سنتی، 4/55درصد علاقه‌مندان به موسیقی‌های مدرن و 7/51درصد از افرادی که به خواندن ادعیه و نوحه‌های مذهبی تمایل دارند، ترجیح می‌دهند تا به تنهایی از این نواها استفاده کنند. در این رابطه 6/83 درصد نیز اظهار داشته‌اند که دوست دارند تا به تنهایی از کامپیوتر، اینترنت و خدمات آن بهره‌مند شوند.
در این رابطه نتایج مربوط به همبستگی‌‌های محاسبه شده نیز نشان می‌دهد که با افزایش سن افراد، بر میزان استفاده آنها از رادیو افزوده شده، اما از میزان استفاده آنها نسبت به CDهای مجاز و غیرمجاز، موسیقی سنتی و کامپیوتر کاسته می‌شود. در ادامه این فصل که به استفاده پاسخگویان از شبکه‌های ماهواره‌ای اختصاص دارد، به جز 7/73 درصد از افرادی که گفته‌اند از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان استفاده نمی‌کنند، 3/26 درصد دیگر از این وسیله، جهت گذران اوقات فراغت خود بهره می‌برند؛ به‌طوری که هر چه سن افراد افزایش می‌یابد آنها این شبکه‌ها را کمتر تماشا می‌کنند.
فراغت فامیلی
در فصل پنجم به نحوه گذران اوقات فراغت از طریق برقراری ارتباطات خانوادگی و خویشاوندی پرداخته شده است. در این رابطه نتایج نشان می‌دهد که بیشترین میانگین رتبه‌ای محاسبه شده مربوط به گذران اوقات فراغت پاسخگویان از طریق صحبت و گفت‌وگو با اعضای خانواده با میانگین 85/3 و دیدار والدین با میانگین 78/3 است. البته در این رابطه با افزایش متغیر سن، بر میزان انجام اعمالی چون صحبت و گفت‌وگو با اعضای خانواده، دید و بازدید از فرزندان، خواهرها و برادرهای ازدواج کرده و اقوام دور افزوده، اما از دیدار والدین و دوستان و آشنایان‌شان کاسته می‌شود.همچنین افزایش درآمد باعث کمتر شدن فعالیت‌هایی چون صحبت و گفت‌وگو با اعضای خانواده، دیدار والدین، دید و بازدید از فرزندان یا خواهرها و برادرهای ازدواج کرده و اقوام دور و نزدیک می‌شود.
فراغت فرهنگی- مذهبی
شهروندان تهرانی در استفاده از اماکن فرهنگی- مذهبی بیشتر ترجیح می‌دهند که به سینما بروند (2/32). این وضعیت درخصوص تئأتر به 7/22 درصد و در رابطه با موزه نیز به 6/22درصد می‌رسد.در رابطه با تمایل به انجام فعالیت‌های فرهنگی دیگری چون رفتن به مسجد جهت خواندن نماز و مراسم مذهبی، حضور در پایگاه‌های تابستانی و بسیج مساجد، رفتن به زیارتگاه‌های داخل شهر و نماز جمعه بیشترین میانگین، میزان تمایل مربوط به رفتن به زیارتگاه‌های داخل شهر با میانگین 57/2 و حضور در مسجد با میانگین 38/2 است.نتایج نشان می‌دهد با افزایش سن افراد، بر میزان تمایلشان برای رفتن به سینما کم و برای رفتن به مسجد زیاد می‌شود.
مطالعه
در فصل بعد که به مطالعه و شیوه‌های گذران اوقات فراغت می‌پردازد، آشکار می‌شود که اگر چه میزان تمایل 5/31درصد به مطالعه روزنامه زیاد است اما فقط 6/15درصد این رسانه را همیشه و 2/26درصد نیز اغلب آن را مطالعه می‌کنند که البته نخستین اولویت‌های آنها جهت مطالعه روزنامه هم بخش حوادث، موضوعات سیاسی و مطالب اجتماعی است. سومین منبع مطالعاتی مطرح شده کتاب است. ترجیح آنها هم بیش از همه رمان و داستان و کتب مذهبی است. خواندن ادعیه و قرآن نیز طرفداران 6/33 درصدی دارد که از بین این افراد 1/45درصد همیشه و اغلب کتب مقدس فوق را مطالعه کرده و 6/65درصدشان هم تمایل دارند تا در خانه و به تنهایی به تلاوت آنها بپردازند.مردان بیش از زنان به خواندن روزنامه علاقه داشته، اما میزان تمایل زنان درخصوص مطالعه مجله و قرآن و ادعیه بیش از مردان است.
فوتبال در صدر
یکی دیگر از فعالیت‌های مهم پاسخگویان جهت گذران اوقات فراغت، انجام فعالیت‌های ورزشی و یا تماشای آن است. در این زمینه 3/50 و 1/39درصد پاسخگویان به‌ترتیب به انجام فعالیت‌های ورزشی و تماشای آن در اوقات فراغت خود علاقه بسیار دارند. سن این علاقه را کم رنگ‌تر و تحصیلات، تعداد افراد خانوار و میزان درآمد ماهانه آن را پررنگ‌تر می‌کند. فوتبال، پیاده‌روی و شنا از محبوبترین فعالیت‌های ورزشی در بین پاسخگویان است.البته شهروندان تهرانی قدم زدن در پارک‌ها و فضاهای سبز را بخشی از در طبیعت بودنشان نیز ذکر کرده‌اند.
هنرهای دستی
تمایل شرکت افراد در کلاس‌های آموزشی که موضوع فصل دهم این پژوهش است بیشتر برای دوره‌های آموزش هنرهای دستی، موسیقی، بازیگری و امور سینمایی، آشپزی و شیرینی پزی، کامپیوتر، باغبانی و کشاورزی، زبان‌های خارجی، خیاطی، آرایشگری، خطاطی، کلاس‌های تقویتی و کنکور، کلاس‌های قرآنی، کمک‌های اولیه و آموزش مهارت‌های زندگی است. 8/19درصد از کسانی که در این نیاز سنجی شرکت کرده‌اند از فرهنگسراها به‌عنوان مکانی فرهنگی جهت گذران اوقات فراغت استفاده می‌کنند.
شهرداری چه می‌تواند بکند
در ادامه به بررسی میزان رضایت افراد از عملکرد شهرداری اشاره شده است. به‌نظر شهروندان تهرانی، شهرداری 5/24 درصد در ایجاد زمینه‌های مطلوب جهت گذران اوقات فراغت موفق و به‌نظر 45درصد، تاحدی موفق بوده است.از پاسخگویان پرسیده شده است که «جهت بهبود بخشیدن به شیوه‌های گذران اوقات فراغت در بین شهروندان تهرانی، شهرداری تهران چه وظیفه‌ای دارد؟»
در این رابطه افراد می‌توانستند حداکثر به 3مورد اشاره کنند. از میان 1179 پاسخ ارائه شده بالاترین درصد محاسبه شده یعنی 4/21 درصد به پیشنهاد افراد در زمینه احداث، گسترش و رسیدگی به پارک‌ها و فضای سبز شهری اختصاص دارد، 9/15 درصد به احداث اماکن و باشگاه‌های ورزشی، 5/12درصد به گسترش فرهنگسراها و خانه‌های فرهنگ در سطح شهر و پیشنهاد 3/10 درصد هم برگزاری کلاس‌های رایگان و ارزان قیمت جهت گذران اوقات فراغت است.
علاوه بر موارد فوق 7/7 درصد هم به کم کردن از بار مشکلات مردم، 3/5 درصد افزایش امکانات و رونق بخشیدن به مکان‌های تفریحی، 5/3 درصد به حفظ امنیت پارک‌ها و مراکز تفریحی و 5/2 درصد هم در این زمینه به تشویق و ترغیب مردم به استفاده از کلاس‌های آموزشی و تفریحی اشاره داشته‌اند.
