آب برای گردن کلفت‌ها بود

همشهری آنلاین- نصرالله حدادی تهران پژوه: تصفیه خانه آب در اراضی جلالیه در سال 1334 راه اندازی شد و لوله کشی آب به تمام نقاط تهران تا سال سال 1340 تکمیل شد. هر جا آب و لوله کشی رفت، توسعه و بسط شهر نیز به آن نقطه رسید. تا قبل از آبرسانی از طریق لوله کشی، مردم از گاری آب شاهی برای آشامیدن و مصارف عمومی استفاده می‌کردند. آب جوی‌ها نیز به انبارهای خانگی می‌رفت. رطوبت حاصل از این آب انبارها و آلودگی آب ها، بیماری‌های روماتیسم یا سالک را به همراه داشت.

آب از سرکوچه با «تنبوشه» و لوله‌های سفالین وارد خانه‌ها می‌شد. یک نفر باید سر آب انبار می نشست تا هنگامی که آب انبار پر می‌شد داد بزند و به میراب اطلاع دهد تا بلافاصله تنبوشه را ببندد که آب انبار سرریز نشود. جعفر شهری، در جلد پنجم کتاب تهران در قرن سیزدهم، زندگی و کسب و کار ، از اصطلاح آب روز و آب شب نام می برد. طبق نوشته‌های جعفر شهری: «آب روز متعلق به فقرا ،کم بضاعت‌ها و بی‌خبران از رمز و رموز آب خواهی بود و اول شب برای کم بده‌ها و چانه بزن‌ها و بَد بده ها با این کلام که آب این مرتبه کم است و زودترحوض ها و آب انبارهایتان را پر بکنید. آب آخر شب متعلق به پول بده‌های محل و گردن کلفت ها مانند لوطی باشی‌ها و داش مشتی ها و سبیل کلفت ها و آژان ها و قزاقها و .. بود. وقتی هم آخر شب می‌شد و آب انبارهای پر شده بود، میراب‌ها با خیال راحت می‌توانستند کاسبی کنند.» حمامی‌ها مشتریان پروپا قرص میرآب ها بودند. صاحبان آب انبارهای عمومی مشتریان دیگری بودند که در رقابت با حمامی‌ها، آب بیشتری را طلب می‌کردند تا آب انبارهای خود را پرآب کنند اما این ولع تمام نشدنی بود تا آنجا که جعفر شهری، می نویسد: «از مشتریان پرو پا قرص این میرآب ها اول حمامی ها بودند و دوم آب انبارهای عمومی که هر چقدر هم آب داشتند باز کمشان می آمد. لذا با سخنانی که حمام ها واجب‌تر است و و آب انبارها واجب‌تر است، دست میرآب باز می شد که یکسره آب بند بکنند و رشوه بیشتری بگیرد و از قبل این راه سودی بیشتر عایدش شود .»