همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: فعالیت‌های انقلابی در مسجد جلیلی سال‌ها پیش از پیروزی انقلاب آغاز شد؛ از آماده کردن جوانان محله برای حضور درمیدان و سرنگونی رژیم طاغوت تا برگزاری فعالیت‌های فرهنگی چون جشن کتاب و دعوت از سخنرانان برجسته آن روزها برای روشنگری درباره جنایات پهلوی و جذب جوان‌های محله به فعالیت‌های مبارزاتی.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نام مسجد جلیلی اما یادآور تلاش‌های بی‌وقفه امام جماعت خوشفکر آن برای تبدیل این مسجد به یکی از کانون‌ها و پاتوق‌های اصلی انقلاب است. «علیرضا زمانی» تهران‌شناس درباره نقش آیت‌الله مهدوی کنی در شکل‌گیری این پایگاه انقلابی می‌گوید: «آیت‌الله مهدوی کنی آغازگر فعالیت‌های انقلابی مسجد جلیلی بود. او در کسوت امام جماعت نقش موثری در برگزاری فعالیت‌های فرهنگی، دعوت از برجسته‌ترین سخنرانان انقلابی و جذب جوان‌های محله ایرانشهر و انقلابیونی از دیگر محله‌های شهر داشت. مسجد جلیلی پس از تعطیلی حسینیه ارشاد و مسجد هدایت که آن روزها یکی از پایگاه‌های انقلابی و محل سخنرانی چهره‌های شاخص انقلاب بودند، بیش از پیش به محل تجمع جوانان انقلابی و برگزاری جلسات سخنرانی تبدیل شد. در این مسجد علاوه بر روشنگری درباره اقدامات رژیم پهلوی، سخنرانانی چون شهید مطهری، شهید باهنر و... موضوعاتی چون ویژگی‌های حکومت دینی و مباحث مهم اقتصاد اسلامی را مطرح می‌کردند و با بررسی ابعاد مختلف حکومت اسلامی این مسجد را به پایگاهی مهم در میان محله‌های تهران برای تببین ویژگی‌های حکومت دینی تبدیل کردند.»
سنگر روشنگری
کنکاش در پیشینه مسجد جلیلی نشان می‌دهد این مسجد از همان روزهای نخست تاسیس یکی از سنگرهای مهم مبارزاتی و پایگاهی برای روشنگری علیه طاغوت بود. از همان روزهایی که مرحوم فلسفی از سخنرانان برجسته آن دوران در باغ حاج مهدی جلیلی فرشچی برای عزادران حسینی سخنرانی می‌کرد تا سال‌ها بعد که در محل این باغ مسجدی ساخته شد و نامش را جلیلی گذاشتند، این مسجد پاتوقی برای تببین مبانی اسلام و مبارزه علیه طاغوت بود. اما فعالیت‌های مذهبی و سیاسی مسجد جلیلی به صورت جدی‌تر از آغاز دهه چهل و امامت جماعت آیت‌الله مهدوی کنی آغاز شد؛ تا جایی که برخی مسجد جلیلی را یکی از نخستین پایگاه‌های مبارزه با حکومت پهلوی به شمار می‌آورند. زمانی می‌گوید: «نخستین بارقه‌های فعالیت‌های مبارزاتی علیه حکومت در مسجد جلیلی همان سال‌ها و با تدریس رساله امام خمینی(ره) روشن شد؛ آنهم در سال‌هایی که پس از واقعه ۱۵ خرداد و تبعید امام خمینی(ره) چنین فعالیت‌هایی به شدت رصد و سرکوب می‌شد. در همان دوران بود که مسجد جلیلی به یکی از نخستین پایگاه‌های تبیین اندیشه‌های امام(ره) تبدیل شد؛ تا جایی که امام جماعت این مسجد به صراحت حامی مبارزات سیاسی امام خمینی(ره) بود و این اندیشه در سخنرانی‌های او هم تبلور داشت.»
جشن کتاب
اگرچه ساواک به شدت فعالیت‌های مسجد جلیلی را زیر نظر داشت، اما اعضای مسجد برای حل این مشکل جلسات ویژه خود را به صورت چرخشی و ماهانه در خانه هر یک از اعضا برگزار می‌کردند. فعالیت‌های انقلابی مسجد جلیلی اما در سال‌ها و ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب پررنگ‌تر شد. در این ایام فعالیت‌های فرهنگی مسجد با برگزاری مراسمی چون جشن کتاب زمینه جذاب جوانان انقلابی به این پایگاه مبارزاتی را فراهم کرد. زمانی می‌گوید: «مهمترین ویژگی فعالیت‌های انقلابی مسجد در این دوران دعوت از سخنرانان برجسته و حضور چهره‌هایی چون آیت‌اللّه مطهری، محمدجواد باهنر، استاد محمدتقی شریعتی و عبدالکریم هاشمی‌نژاد برای تحول فکری جوانان و برگزاری مراسمی چون جشن کتاب بود که علاوه بر جوانان محلی و غیرمحلی، پای بسیاری از دانشجویان را هم به این مسجد باز کرد. آیت‌الله مهدوی کنی به اهمیت کتاب و کتابخوانی برای هرچه آماده کردن جوانان انقلابی آگاه بود. بنابراین او مسجد جلیلی را به یکی از چند مسجد تهران تبدیل کرد که کتابخانه تاسیس کرده و با برقراری روال منظم در امانت دادن کتاب و ترویج کتابخوانی جوانان بسیاری را به فعالیت‌های انقلاب جذب کرد. در همین دوران بود که برای ترغیب بیشتر جوانان اهل مطالعه، هر سال مراسمی با عنوان جشن کتاب در مسجد جلیلی برگزار می‌شد و جوانان علاقه‌مند و فعال جوایزی نیز دریافت می‌کردند. اهمیت به کتاب، تحصیل و کتابخوانی در مسجد جلیلی به اندازه‌ای بود که علاوه بر آموزش مباحث دینی و قرآن، شرایط آموزش رایگان کتاب‌های درسی دبیرستان از جمله فیزیک، شیمی، ریاضی و... نیز در مسجد فراهم شده بود تا هرچه بیشتر این مسجد به پایگاهی برای جوانان تبدیل شود.»
نظر شما