۵ تفاوت مهم ویروس‌ها و باکتری‌ها که خیلی‌ها نمی‌دانند | میکروب چیست؟ | بیماری‌هایی که ویروس و باکتری ایجاد می‌کنند

به گزارش همشهری‌آنلاین، خیلی از افراد تصور می‌کنند ویروس همان باکتری است و باکتری هم برای بدن مضر است. بسیاری از افراد، میکروب‌ها را هم با ویروس‌ها و باکتری‌ها اشتباه می‌گیرند و توانایی و آگاهی تشخیص این سه از یکدیگر را ندارند. درحالی‌که اگر بدانیم این ۳ چه اشتراکات و چه تفاوت‌هایی با هم دارند، نوع بیماری‌ای که به آن مبتلا شده‌ایم را تشخیص خواهیم داد و از راه درست در پی درمان آن خواهیم بود. همچنین یاد می‌گیریم که با کدام یک از اینها باید همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشیم و از کدام باید دوری کنیم.

به همه موجودات زنده‌ی ریزی که با چشم دیده نمی‌شوند، "میکروب" گفته می‌شود. باکتری‌ها و ویروس‌ها دو نوع میکروب هستند که تنها زیر میکروسکوپ قابل مشاهده هستند و هردو توانایی ایجاد عفونت در بدن را دارند. اما از بسیاری جهات هم متفاوت هستند. حالا با توجه به این که هم باکتری‌ها و هم ویروس‌ها با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند، پس چگونه می‌توانیم آنها را از همدیگر تشخیص دهیم؟

با توجه به افزایش سریع مقاومت باکتری‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها، دانستن تمایز آنها بسیار مهم است. زیرا ویروس‌ها را نمی‌توان با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد و باکتری‌ها را هم نمی‌توان با ضد ویروس‌ها درمان کرد. البته این را هم باید دانست که کمتر از یک درصد باکتری‌ها بیماری‌زا هستند. برخلاف ویروس‌ها. درواقع بیشتر باکتری‌ها بی‌ضرر هستند و باعث عفونت نمی‌شوند. وبا، سل و سیاه‌سرفه از جمله بیماری‌هایی هستند که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شوند.

باید بدانیم که باکتری‌ها تک‌سلولی هستند و در شرایط مناسب می‌توانند به سرعت تکثیر و چندبرابر شوند. آنها می‌توانند به تنهایی، در داخل یا خارج از بدن زنده بمانند. بیشتر باکتری‌ها مضر نیستند. در واقع، شما باکتری‌های بی‌ضرر و مفید زیادی روی پوست و داخل بدن خود دارید. به خصوص در روده. باکتری‌هایی که در روده هستند، به هضم غذا کمک می‌کنند.

ویروس‌ها تقریباً ۱۰۰۰ برابر کوچک‌تر از باکتری‌ها هستند و برخلافِ باکتری‌ها، برای تکثیر به میزبانی مانند انسان یا حیوان نیاز دارند. ویروس‌ها خود را به سلول زنده می‌چسبانند و با استفاده از مواد ژنتیکیِ سلول‌ها شروع به تکثیر می‌کنند. اکثر ویروس‌ها باعث بروز بیماری می‌شوند. سرماخوردگی معمولی، تبخال، زونا، سرخک، آبله‌مرغان، هپاتیت، آنفلوآنزا، کووید ۱۹ و ایدز نمونه‌هایی از بیماری‌های ویروسی هستند. البته در برخی موارد، به سختی می توان تشخیص داد که آیا باکتری باعث بروز علائم بیماری شده یا ویروس. خیلی از بیماری‌ها مثل ذات‌الریه، مننژیت و اسهال می‌توانند ناشی از باکتری یا ویروس باشند.

در سطح بیولوژیکی، تفاوت اصلی ویروس و باکتری این است که باکتری‌ها سلول‌های زنده و آزادی هستند که می‌توانند در داخل یا خارج از بدن زندگی کنند. در حالی که ویروس‌ها مجموعه‌ای غیرزنده از مولکول‌ها هستند که برای زنده ماندن نیازمند یک میزبان هستند. یعنی برای تکثیر و تولیدمثل نیاز به قرار گرفتن در سلول‌های زنده دارند و بدون میزبان یا موجودات زنده نمی‌توانند زنده بمانند و رشد کنند.

بسیاری از باکتری‌ها به ما کمک می‌کنند: زندگی در روده ما برای هضم و کمک به جذب غذا، تثبیت نیتروژن و تجزیه مواد آلی در خاک. البته همه ویروس‌ها هم بد نیستند. مثلا ویروس‌های مفیدی در روده، پوست و خون ما وجود دارند که می‌توانند باکتری‌های نامطلوب و ویروس‌های خطرناک‌تر را از بین ببرند.

اگر علائم عفونت دارید، مهم است بدانید که این عفونت توسط باکتری ایجاد شده است یا ویروس. زیرا هرکدام از اینها روش‌های درمانی متفاوتی دارند. ممکن است تشخیص علت عفونت دشوار باشد. چراکه همان طور که گفته شد، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. ممکن است پزشک به نمونه‌ای از ادرار، مدفوع، خون یا یک سواب از بینی یا گلو نیاز داشته باشد تا ببیند فرد به چه نوع عفونتی مبتلا شده است.

شاید مهم‌ترین تفاوت باکتری و ویروس این باشد که داروهای آنتی‌بیوتیک معمولا باکتری را از بین می‌برند اما این داروها برای مقابله با ویروس اصلا موثر نیستند. استفاده نادرست و نابجا از آنتی‌بیوتیک‌ها به ایجاد بیماری‌های باکتریایی که دربرابر انواع داروهای آنتی‌بیوتیک مقاوم هستند، کمک می‌کند.