دو داروی تجربی جدید ممکن است کنترل چربی‌های خطرناک خون را متحول کنند

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ای‌بی‌سی نیوز هر دو دارو افرادی را هدف قرار داده‌اند که با زمینه ژنتیکی کلسترول بالا متولد شده‌اند. گرچه داروهایی مثل داروهای استاتینی همراه با رژیم غذایی و ورزش، می‌توانند به این افراد در کنترل کلسترول کمک کنند، اما نمی‌توانند علت ژنتیکی زمینه‌ای را تغییر دهند.

اما این داروهای جدید با روش‌های متفاوت اما با هدف واحد عمل می‌کنند: این داروها بر ژن‌های مسئول افزایش کلسترول اثر می‌کنند تا به‌این‌ترتیب احتمال حمله قلبی و سکته مغزی در افراد را کاهش دهند.

گرچه هیچ‌یک از این داروها قبلاً روی انسان آزمایش نشده بودند. و هردوی آن‌ها نیاز به سال‌ها تحقیقات بیشتر دارند تا به مرحله به‌وسیله سازمان غذا و داروی آمریکا برسند، اما کارشناسان تحت تأثیر نتایج بررسی‌های ابتدایی آن‌ها قرار گرفته‌اند و احتمال می‌دهند آن‌ها انقلابی در کنترل چربی بالای خون به وجود آورند.

تغییر کوچکی در یک ژن

یکی از داروها که به‌وسیله شرکت «ورو تراپوتیکس» مستقر در بوستون در آمریکا تولید شده، از یک روش ویرایش ژن به نام «ویرایش باز» استفاده می‌کند. این روش شامل تزریق وریدی دارویی است که ژن PCSK۹ را هدف می‌گیرد که نقش مهمی در تولید ال‌دی‌ال یا به اصطلاح «کلسترول بد» دارد.

وقتی این دارو به PCSK۹ می‌رسد، تغییر کوچکی در این ژن ایجاد می‌کند. این اثر شبیه به اثر یک زدودنده دائمی است که توانایی این ژن را برای افزایش کلسترول خون برای همیشه از بین می‌برد.

اثر این یک بار درمان با این دارو از لحاظ نظری باید برای تمام عمر طول بکشد. تاکنون بیمارانی که این دارو را در آن‌ها آزمایش شده‌ است، فقط به مدت ۶ ماه پیگیری شده‌اند.

بررسی اولیه این دارو که نتایج آن این هفته ارائه شد، برای ارزیابی ایمنی یا بی‌خطر بودن این دارو طراحی شده بود و ۱۰ بیمار در آن شرکت داشتند. اکثر این بیماران مقادیری از دارو دریافت کردند که تفاوت قابل‌اندازه‌گیری در میزان ال‌دی‌ال یا کلسترول بد خون ایجاد نکرد، اما دارو بی‌خطر بود.

بااین‌حال ۳ بیمار که مقدار بالاتری دارو دریافت کردند و سطح کلسترول ال‌دی‌ال آن‌ها بیش از نیمی کاهش یافت. البته بررسی‌های بیشتری برای اطمینان از بی‌خطر بودن این دارو و نداشتن عوارض جانبی غیرمنتظره و اثربخشی آن موردنیاز است.

این بررسی محدود به افراد مبتلا به یک عارضه ژنتیکی بود که در آن میزان کلسترول خون از هنگام تولد بسیار بالاست. بسیاری از مبتلایان در سنین پایین مثلاً ۳۰ تا ۴۰ سالگی دچار حمله قلبی می‌شوند.

البته هنوز مشخص نیست آیا این رویکرد تأثیر قابل‌اندازه‌گیری بر خطر حمله قلبی و سکته مغزی خواهد داشت یا خیر - این موضوع باید در مطالعات آینده مشخص شود.=

بااین‌حال، متخصصان همچنان نسبت به این فناوری خوش‌بین هستند. آن‌ها می‌گویند درحالی‌که بررسی‌های بزرگ‌تر و طولانی‌تری برای ارزیابی اثربخشی، پایداری و ایمنی این دارو موردنیاز است، این داروها ممکن است آغازکننده عصر هدف‌گیری درمانی ژن برای بیماری‌های قلبی عروقی باشند.

کشتن پیام‌آور

داروی تجربی دوم که یافته‌های بررسی اولیه آن در نشست انجمن قلب آمریکا ارائه شد، می‌تواند نخستین درمان برای نوع بسیار خطرناک دیگری از کلسترول خون به نام لیپوپروتئین (آ) یا Lp(a) باشد

افرادی که میزان بالایی از لیپوپروتئین (آ) دارند، در معرض خطر بسیار بالای تجمع چربی‌ها و کلسترول در رگ‌های خود هستند.

لیپوپروتئین (آ) به ذرات ال‌دی‌ال متصل می‌شود و آن‌ها را چسبناک‌تر می‌کند و درنتیجه احتمال ایجاد پلاک‌های چربی در دیواره شریان‌ها که جریان خون را کاهش می‌دهند، افزایش می‌دهند.

این کار مانند این است که روی یک نوارچسب ابرچسب بمالید. و این مشکل کامل ژنتیکی است، به این معنی که مردم با این خطر افزایش یافته متولد می‌شوند. رژیم غذایی و ورزش هیچ تأثیری بر میزان لیپوپروتئین (آ) ندارند.

این زمینه ژنتیکی که باعث بالا رفتن میزان لیپوپروتئین (آ) می‌شود در حال حاضرغیرقابل درمان است. تنها راه هدف قرار دادن عامل خطرساز ژنتیکی و پیدا کردن راهی برای مداخله در محصول این ژن است.

دکتر استیون نیسن و همکارانش از انستیتو قلب، عروق و قفسه صدری در کلینیک کلیولند از رویکرد جدیدی برای اصلاح عملکرد این ژن استفاده کردند.

آن‌ها از دارویی به نام لپودیزیران (lepodisiran) استفاده کردند که آران‌ای پیامبر یا mRNA را هدف قرار می‌دهد. آران‌ای پیامبر مولکولی است که اطلاعات ژنتیکی را از هسته سلول به سیتوپلاسم آن منتقل می‌کند تا بر مبنای آن‌ها پروتئین ساخته شود. این مولکول همان مولکولی است که در واکسن‌های جدید ژنتیکی کرونا برای ترغیب کردن سلول‌های بدن به ساختن پروتئین‌های ویروسی مورداستفاده قرار می‌گیرد تا دستگاه ایمنی بدن به تولید آنتی‌بادی یا پادتن بر ضد آن‌ها بپردازد.

در این مورد، ام‌ آران‌ای موردبحث به بدن می‌گوید که لیپوپروتئین (آ) تولید کند. این دارو با مهار کردن این مولکول پیام‌رسان مانع از تولید این پروتئین می‌شود.

دارویی که می‌تواند به افراد با زمینه ارثی بیماری قلبی کمک کند

بررسی ابتدایی نیسن و همکارانش هم برای بررسی ایمنی و بی‌خطر بودن داروی لپودیزیران طراحی شده بود. این بررسی کوچک بود و شامل تنها ۴۸ بزرگ‌سال در آمریکا و سنگاپور می‌شد که همگی میزان‌های بالای بسیار بالایی از لیپوپروتئین (آ) داشتند. یافته‌های این بررسی هم بی‌خطر بودن این داروی جدید را نشان داد

در حال میزان لیپوپروتئین (آ) نیز به شدت کاهش یافت. تنها یک تزریق داروی لپودیزیران میزان لیپوپروتئین (آ) به مدت تقریباً یک سال در حد ۹۴ درصد کاهش داد.

نتایج این مطالعه که توسط شرکت داروسازی الای لیلی حمایت می‌شد، یکشنبه در ژورنال انجمن پزشکی آمریکا (JAMA) منتشر شد.

به گفته این پژوهشگران یافته‌هایشان امید زیادی برای بیماران دچار میزان بالای لیپوپروتئین (آ) ایجاد می‌کند.

تا ۶۴ میلیون نفر آمریکایی با تبار آفریقایی‌ و آسیای جنوبی میزان‌های بالارفته لیپوپروتئین (آ) دارند. پرسش مهم در آینده این است که آیا کاهش لیپوپروتئین (آ) واقعاً خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

نیسن پیش‌بینی می‌کند که این دارو شاید روزی بتواند به عنوان «درمان سالیانه‌ای شبیه به واکسن برای این اختلال قبلاً غیرقابل درمان» مورداستفاده قرار گیرد.

کارشناسان می‌گویند درحالی‌که ممکن است با تغییرات سبک زندگی مثل ورزش و رژیم غذایی سالم می‌توان از بسیاری از مشکلات قلبی پرهیز کرد، پزشکان نیاز به درمان‌هایی دارند تا به افرادی که ژن‌هایشان آن‌ها را در معرض خطر بیشتر حمله قلبی و سکته مغزی قرار می‌دهد، کمک کنند.