روزنامه همشهری؛ گروه خانواده_ رابعه تیموری :خانواده ۵ نفره ایران نژاد از جمله این قربانیان بودند که با غرق شدن قایق حامل آنها و فوت دسته جمعی ۴ عضو خانواده و مفقودشدن فرزند خردسالشان تصاویر این خانواده را به عنوان نمایی تلخ از پایان یک سراب در ذهن‌ها ماندگار کرد. خانواده ایران نژاد تنها مهاجرینی نیستند که خواب و خیال زندگی رویایی در آن سوی مرزهای وطن، آنها را در گرداب حوادث گرفتار می‌کند و هر روز تعداد قابل توجهی از مهاجران ایرانی پوچ بودن تصورات خود از زندگی در غربت را به صورت‌های مختلف تجربه می‌کنند:
توهم زندگی
فیلم رئال «توهم زندگی» در شهر تورنتو کانادا ساخته شده است. جایی که در سال‌های اخیر نقطه مقصد تعداد زیادی از مهاجرانی است که گمان می‌کنند آنجا می‌توانند به آرزوهای‌شان دست پیدا کنند. آذر فرامرزی نویسنده و کارگردان ایرانی، در این اثر تازه خود به سرغ ایرانیان مقیم کانادا رفته که خواب و خیال‌های دور و درازشان برای خوشبخت شدن در این کشور به تنهایی و پشیمانی رسیده و در حالی که همه پل‌های پشت سرشان را برای بازگشت به وطن خراب کرده‌اند، در حسرت گذشته‌ها با بحران از هم پاشیدگی خانواده، تنهایی، تحقیرشدن و... دست به گریبان هستند.
از دنیای مجازی تا زندگی واقعی
بسیاری از مهاجران ایرانی تحت تأثیر تبلیغات فضای مجازی برای زندگی واقعی خود طرح و برنامه می‌ریزند و داشته‌های خود در سرزمین مادری‌شان را برای رسیدن به آن چه در این دنیای مجازی ترسیم شده بود، فدا می‌کنند. بسیاری از آنها هم وقتی به غربت پا می‌گذارند و سراب بودن همه وعده‌ها و تصاویر فضای مجازی را به چشم می‌بینند، به جمع همان مبلغان فضای مجازی می‌پیوندند که آگاهانه واقعیت را وارونه نشان می‌دهند تا اطرافیان‌شان آنها را شکست خورده قلمداد نکنند، ولی گاهی که احساس‌شان سرریز می‌کند، همان فضای مجازی آینه زندگی واقعی‌شان می‌شود. یکی از کاربران اینستاگرام که به آلمان مهاجرت کرده، نوشته است: «۶ سال پیش با هزار امید و آرزو مهاجرت کردم که در آلمان زندگی کنم. حالا آلمان هستم، اماای کاش هیچوقت این تصمیمو نمی‌گرفتم. همان دوستان و آشنایانی که خودشان را اینجا خوشبخت نشان دادند باعث تصمیم اشتباه من شدند.» کاربر دیگری تصویری از دختری که بیناییش را از دست داده منتشر کرده و نوشته است: «بعد از ماه‌ها سختی و خفت کشیدن در کمپ چیزهای تازه‌ای از مقصدم می‌شنوم که از رسیدن به آن جا می‌ترسم. دختر خاله‌ام به خاطر شرایط بهداشتی نامناسب کمپ بینایی‌اش را از دست داده است.»
آرمان‌سازی کاذب
حسین میرزایی معتقد است سیاه نمایی و بزرگ نمایی مشکلات داخل کشور باعث شده افرادی به دنبال یافتن مدینه فاضله و دستیابی به زندگی رویایی جلای وطن کنند. او می‌گوید: «در کشور ما جریانی حاکم است که از طریق رسانه‌ها اتفاق می‌افتد و ثمره آن تخریب ایران است. این جریان با سیاه نمایی از وضعیت کشور و اغراق کردن در بیان مشکلات تحقق پیدا می‌کند.» این مردم‌شناس ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر تعریف و تمجید از مقصد اتفاق می‌افتد. مقصد به معنای هر جایی خارج از ایران و به ویژه کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است. در این تعریف و تمجیدها ادعا می‌شود این کشورها در فرهنگ، سیاست، اقتصاد، جامعه شناسی و ... بهشت هستند و با مهاجرت به این مکان‌ها به نقطه مطلوب می‌رسید. ذهنیتی که در ذهن افراد ساخته می‌شود، آرمان‌سازی از مقصد است. یعنی من اگر از ایران مهاجرت کنم به رفاه مادی و ذهنی مطلوبم خواهم رسید.»
به رویکرد پژوهش محور نیاز داریم
این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است کلید تغییر ذهنیت‌های حاصل از سیاه نمایی‌های رسانه‌ای در حوزه مهاجرت، باز هم در دست رسانه است. او می‌گوید: «این تغییر با رویکردهای خطابی رسانه صورت نمی‌گیرد و باید رویکرد رسانه‌ای پژوهش محور را در پیش بگیریم. مثلأ از زندگی ایرانیان خارج نشین مستندهایی تهیه کنیم تا جامعه به این واقعیت برسد که همه مهاجران الزامأ وضعیت خوبی ندارند. چنین مواردی هم کم نیستند. یکی از آنها را من از نزدیک دیده‌ام که ۲۰ سال در سوئد سکونت دارد، ولی هنوز در یک اتاق ۹ متری زندگی می‌کند، در حالی که در ایران شرایط مناسبی داشته است.»
نظر شما