همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: تأثیر بیماری کرونا بر اعصاب و روان افراد به اندازه‌ای بوده که روان شناسان خبر از بروز موج افسردگی و شدت یافتن اختلالات و بیماری‌های مربوط به روان در دوران پسا کرونا می‌دهند و توصیه می‌کنند افراد برای حفظ سلامت روان و بهبود حل خود حتماً از متخصصان و مشاوران در این خصوص کمک بگیرند.
مواجهه با بیماری
همه گیری کووید-۱۹ از همان ابتدای بروز خود اثرات وسیعی در حوزه سلامت روان جامعه داشت تا حدی که همچنان هم ادامه دارند.
در شروع همه گیری، مردم با یک بیماری ناشناخته مواجه بودند و ابهام ناشی از ابعاد بیماری، سیر و پیش آگهی آن، نداشتن آگاهی کافی در مورد بیماری و چگونگی درمان و روش‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری و همچنین نگرانی از نداشتن دسترسی به خدمات لازم بهداشتی درمانی، همه و همه باعث افزایش میزان تنش، استرس و اضطراب زیادی در میان مردم شد.
آشنایی تدریجی با روند بیماری
با گذشت زمان و شناخت بیشتر پزشکان و نظام سلامت و متخصصان حوزه بهداشت و درمان از روش‌های درمانی، روش‌های پیشگیری و همچنین تدابیر اتخاذ شده برای افزایش دسترسی مردم به وسایل محافظت شخصی، چهره آثار روان شناختی به مرور تغییر کرد.
آغاز تدابیر بهداشتی از جمله قرنطینه‌های سراسری، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی، هنری و ورزشی و تدابیری همچون فاصله گذاری اجتماعی، موجب بروز پیامدهای منفی دیگری نیز از جمله پیدایش علائم افسردگی در میان جمعیت عمومی و همچنین بروز تعارضات بین فردی و مشکلات ارتباطی در میان مردم شد.
پیامدهای روان شناختی
از همان ابتدای همه گیری کووید-۱۹ در شهر ووهان کشور چین، مطالعات زیادی با هدف بررسی تاثیرات این بیماری بر سلامت روان گروه‌های مختلف انجام گرفت که نتایج آن منتشر شد.
بعد از شیوع بیشتر این بیماری و اعلام رسمی آن به عنوان همه گیری از سوی سازمان جهانی بهداشت در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۲۰ و همچنین درگیر شدن اغلب کشورهای جهان، همزمان با مطالعات پیرامون ابعاد مختلف این بیماری، مطالعاتی هم برای بررسی آثار روان شناختی و روان پزشکی آن بر گروه‌های مختلف جمعیتی در همه کشورها آغاز شد.
دبیر کل سازمان ملل نیز سیزدهم می ۲۰۲۰، خدمات سلامت روان را بخش مهمی از پاسخ کشورها به مشکلات همه گیری کووید-۱۹ برشمرد و از همه کشورها خواست تا سیاست‌هایی اتخاذ کنند که افراد آسیب دیده از نظر سلامت روان را مورد حمایت قرار دهند و از حقوق آنها پشتیبانی کنند.
نتایج مطالعات و بررسی‌ها
نتایج مطالعات در مورد آثار روان شناختی بیماری کرونا نشانگر آن بوده است که استرس در ۵ مطالعه و ۲۹.۶% از ۹۰۷۴ نفر از جمعیت نمونه، اضطراب در ۱۷ مطالعه و ۳۱.۹% از ۶۳۴۳۹ نفر از جمعیت نمونه و افسردگی در ۱۴ مطالعه و ۳۳.۷% از ۴۴۵۳۱ نفر دیده شده‌اند.
یک مطالعه در ایران نیز که در فاصله یازدهم تا بیستم اسفند ۹۸ انجام گرفته، میزان اضطراب را در میان ۱۰۷۵۴ نفر در ۳۱ استان از طریق یک پرسشنامه آنلاین بررسی کرده است.
بر اساس نتایج این مطالعه، بالاتر بودن اضطراب در میان جمعیت عمومی با عواملی همچون جنس مؤنث، وضعیت اقتصادی اجتماعی ضعیف، حمایت اجتماعی پایین، مبتلا بودن یک عضو درجه یک خانواده به بیماری کووید-۱۹ و همچنین مرور بیش از حد اخبار نگران کننده در ارتباط بوده است.
نگرانی‌های متخصصان حوزه سلامت روان
یکی از نگرانی‌های متخصصان حوزه سلامت روان، افزایش میزان خودکشی به دنبال حوادث و بلایا و پدیده‌های استرس زای جمعی از جمله بیماری‌های واگیر و همه گیری‌هاست.
مطالعات در این زمینه نیز افزایش میزان خودکشی را در این موارد نشان داده است. عوامل زمینه ساز بالارفتن خودکشی عبارتند از: افزایش شیوع اختلالات روان پزشکی، شدت یافتن علائم در بیماران روان پزشکی، بروز پیامدهای روان شناختی در میان مبتلایان به کووید-۱۹ و خانواده‌های آنان، مشکلات اقتصادی و معیشتی به دنبال محدودیت در کسب و کار، ابهام در مورد آینده در سطح فردی و اجتماعی.
دسترسی عمومی به خدمات پایه سلامت روان
برای پیشگیری از بروز پیامدهایی مانند افسردگی‌های حاد و خودکشی، دسترسی عمومی به خدمات پایه سلامت روان باید افزایش داده شود و در مواردی که تدابیر بهداشتی مانع از ارائه خدمات می‌شود نیز با روش‌هایی مانند پیگیری‌ها و تماس از راه دور، به افراد نیازمند کمک، خدمت رسانی کرد.
شواهد نشان از مدیریت مناسب و کاهش بروز اختلالات روان پزشکی به دنبال شناسایی به موقع مشکلات سلامت روان و درمان به موقع آنها دارد. این شواهد برای کاهش بروز پیامدهایی مانند خودکشی و مصرف مواد مخدر نیز وجود دارد.
ارتقای سلامت روان در پساکرونا
با توجه به شواهد افزایش بروز پیامدهای روان شناختی و آسیب‌های اجتماعی به دنبال همه گیری کووید-۱۹ در جوامع بر اساس تجربیات و مطالعات صورت گرفته، به نظر می‌رسد نظام سلامت کشورها باید توجه به موضوعات سلامت روان را در اولویت قرار دهند.
راهکارها و تدابیر مختلفی نیز برای پیشگیری از بروز برخی پیامدهای روان شناختی در میان مردم و همچنین شناسایی به موقع مشکلات و ارائه مراقبت‌های درمانی لازم وجود دارد.
با اتخاذ این تدابیر می‌توان امیدوار بود دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی لازم برای همه متقاضیان فراهم آید تا به مرور از میزان مشکلات در این حوزه کاسته شود.
ارتقای سلامت روان و بهزیستی همگانی در دوران پساکرونا را می‌توان در چند حیطه‌های مختلف بررسی کرد؛ حیطه‌هایی مانند حاکمیت، کاهش عوامل خطر، مراقبت و نظارت و پایش.
منبع: این نوشته بر مبنای تحقیقات «دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد» وزارت بهداشت تدوین شده است.
نظر شما