ویارویی با مشکل‌های شهر تهران، بیشتر از آنکه نیازمند به کارگیری رویکردها یا فن‌آوری‌های نوین جهانی باشد، نیازمند توجه به ریشه‌ها و تعریف سازوکارها و فرایندهای صلاحی آن در طول زمان است.مشکل‌های شهری همچون دستیابی به مسکن مناسب یا بهره‌مندی از محیط‌زیست سالم و دیگر موارد مشابه، موضوع‌ها و مشکل‌های دیرپای برنامه‌ریزی شهری هستند که در همه این سال‌ها در ایران و شهر تهران التیامی نیافته‌اند، اگر وخیم‌تر نشده باشد.
شیفتگی به واردات و بازی با انگاشت‌ها و رویکردهای نوین جهانی همچون بازآفرینی شهری، تاب‌آوری شهری، شهر هوشمند، طب سوزنی شهری، شهر بیوفیلیک و همه و همه سبب شده تا آنها بدون ارتباط با بستر فضایی ایران و در بیشتر موارد با کژفهمی و بی‌تناسب با مبدأ خود و بعضاً سوءاستفاده، وارد سازوکارهای عرفی و قانونی برنامه‌ریزی شهری در ایران و شهر تهران شوند و گاه پدیده‌هایی جدید، بدقواره و بی‌تناسبی داشتند؛ همچنان که نه تنها گرهی از مشکل‌ها نگشودند که سبب انحراف فرایند درست مشکل‌گشایی شده‌اند.
اختیار ساختاری (جامع!) شهر تهران رویکرد و بازشکلدهی به سیاستگذاری بسترمند برای رویارویی با مشکل‌ها و برطرف کردن نیازها، نیازمند بازگشت به خود مردم به‌عنوان مهم‌ترین استفاده‌کنندگان فضا و اجتماع به‌عنوان مظهر شهر و تعیین آنها به‌عنوان هدف عالی، به جای پل و برج و تونل و خودنمایی با «واژه»های وارداتی، است. اختیار این رویکرد هم در روند کار همچون ارتقای شفافیت، ارتقای تصمیم‌گیری دموکراتیک(و هم در محتوا) همچون ارتقای کیفیت زندگی، کاهش نابرابری (مهم‌ترین دستورکاری است که به دلیل‌های مختلفی چون شتابزدگی در عمل، تقلید از ایده‌های نوین، پرداختن به ظواهر مشکل به جای دلیل آن، عدم اولویت‌بندی در رویارویی با مشکل‌ها، معطل ماندن رویارویی با مشکل به دلیل تقسیم کار بین بخشی، مسئولیت‌ناپذیری) چه قانونی و چه اجتماعی(در برابر مشکل‌ها و مواردی از این‌دست، در سال‌های گذشته در شهرهای ایران و سازوکار برنامه‌ریزی و سیاستگذاری فراموش شده است؛ که برونداد و پیامد این فراموشی آشکارا به شکل کیفیت زندگی پایین، نابرابری فضایی‌ـ اجتماعی شدید، فساد و موارد مشابه قابل مشاهده است. این رویکرد روندکاری و محتوایی همراه با آگاهی سنجشگرانه) انتقادی (از رویکردها و فن‌آوری‌های نوین جهانی می‌تواند امکان نوآوری و خلاقیت در رویارویی با مشکل‌ها در همه ابعاد را برای شهر تهران، به‌عنوان u۱۵۸۸ شهری در جهان جنوب، پدید آورد.
منبع:ویژه نامه شهرپژوه
*مدیر بخش شهرسازی و معماری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران
نظر شما