آزار در راهروهای پارلمان اروپا

حال، آن مرد مقابل در خروجي ايستاده بود؛مانند يك شكارچي كه بالاخره طعمه‌اش را به دام انداخته است. مرد مسن دستش را به لبه بالايي در چسبانده بود. قانونگذار متجاوز به زبان آمد: «به‌نظر مي‌رسد تازه واردي. نمي‌خواهي چيزي با هم بنوشيم؟». پونته زني با اعتمادبه‌نفس است كه حقوق خوانده و مدركش را از كالج اروپايي بروژ (شهري در بلژيك) گرفته است اما حتي او هم نمي‌دانست بايد چه واكنشي نشان بدهد. تازه چند هفته بود كه او در پارلمان اروپا مشغول به‌كار شده بود و نمي‌خواست در همين ابتداي كارش، جنجال به راه بيندازد. او مي‌گويد: «نمي‌خواستم كار بالا بگيرد». در نهايت، او به‌خود جرأت داد و دست مرد را كنار زد. مرد كه نماينده‌اي از آلمان بود، هنوز هم در پارلمان اروپا حضور دارد. اين برخورد كابوس‌وار كه در ژوئيه سال 2014 روي داد، نخستين مدخل از فهرست آزارهاي جنسي زنان شاغل در پارلمان اروپاست كه خانم پونته تهيه آن را از همان زمان آغاز كرده است.

او در دفترچه كوچكي با جلد گل‌دار به ثبت وقايعي از اين دست كه براي خودش يا ديگر زنان شاغل در پارلمان اروپا صورت گرفته است، مي‌پردازد. پونته مي‌گويد: «نمي‌توانستم بپذيرم چنين رفتارهايي عادي است. مي‌خواهم ميان تمام كساني كه از چنين وقايعي آسيب ديده‌اند، همبستگي به‌وجود بياورم». او تا حالا بيش از 50 مورد را ثبت كرده كه آخرينش تنها متعلق به 2 هفته پيش بوده است. پارلمان اروپا تمايل دارد كه در خط مقدم حمايت از حقوق زنان در جهان توسعه‌يافته باشد اما وقتي پاي حمايت و حفاظت از زنان شاغل درمقر خودش به ميان مي‌آيد، اشتياق كمتري ديده مي‌شود. اين نهاد اروپايي ظاهرا مشكل جنسيت‌گرايي را كه طي سال‌هاي اخير از كنترل خارج شده، ناديده گرفته است. از وقتي شمار فزاينده‌اي از زنان آمريكايي در چارچوب كارزار (#من- هم)(me too ) دست به افشاي تجارب‌شان از آزارهاي جنسي زده‌اند، زنان شاغل در بروكسل (پايتخت اتحاديه اروپا) نيز جسارت بيان تجربيات خودشان را يافته‌اند. حال، پارلمان اروپا قطعنامه‌اي به تصويب رسانده است كه از رهبران اين پارلمان مي‌خواهد كارشناسان مستقلي براي حل‌وفصل اين مشكل فراخوانند. ادوار مارتن، نماينده سوسياليست فرانسه در اين پارلمان چنين مي‌گويد: «ما نمي‌توانيم خودمان اين مشكل داخلي را رفع كنيم.

هر كسي در داخل مجموعه كه سعي در پاكسازي محيط مي‌كند، در نهايت موضوع را به كمترين ابعاد خود كاهش مي‌دهد». با آنكه قطعنامه از حمايت اكثريت آشكار پارلمان اروپا برخوردار بوده است، به لحاظ حقوقي تعهدآور محسوب نمي‌شود. علائم و نشانه‌هاي مشكل مدتي است كمابيش به چشم مي‌خورد. در ژانويه سال 2017، اعضاي كميته مقابله با آزار، طي شكايت‌نامه‌اي به رئيس وقت پارلمان يعني مارتين شولتس، موضوع را مطرح كردند. آنان استدلال كردند كه اقدامات احتياطي عليه آزارهاي جنسي و سوءرفتار بايد هرچه سريع‌تر اصلاح شود. اما تنها حالا و با گذشت تقريبا يك‌سال و وقوع چندين رسوايي آشكار ديگرقرار است آنتونيو تاجاني، جانشين آقاي شولتس، دست به اقدام ‌بزند. او درنظر دارد پيشنهادهايش را تا پايان همين سال مطرح كند.

• مثل مجسمه نشسته بودم

اما براي ويكتوريا پيشنهاد‌هاي تاجاني ديرهنگام است. اين زن بريتانيايي در كافه‌اي در آن سوي خيابان مقابل بناي با ابهت پارلمان اروپا نشسته است؛ بنايي كه تركيبي است رنگين از زبان‌هاي مختلف قاره. زمان صرف ناهار در مقر اتحاديه اروپاست. ويكتوريا با صدايي آهسته درباره تجربه‌اش از آزار جنسي صحبت مي‌كند. در ژوئن سال 2009، او رئيس‌اش را در جريان ضيافت ناهاري با چند نفر از همكارانش همراهي مي‌كرد. هدف اين ناهار كاري، برنامه‌ريزي براي مبارزات انتخاباتي بود و يك مشاور سياسي آلماني نيز به اين جمع دعوت شده بود. ويكتوريا كه آن زمان 22سال سن داشت، در كنار ميهمان آلماني مي‌نشيند. او آن روز را چنين به‌خاطر مي‌آورد: «ناگهان دستش را به من چسباند. مثل مجسمه نشسته بودم و نمي‌دانستم بايد چه كار كنم».

دست مزاحم 5 دقيقه يا بيشتر همانجا باقي ماند. وقتي 2 عضو زن جلسه براي سيگاركشيدن به بيرون از محل رفتند، ويكتوريا نيز به آنها ملحق شد، درحالي‌كه او اصلا سيگاري نبود. تري رينتكه 30ساله يكي ديگر از كساني است كه هدف چنين آزارهايي قرار گرفته است. رينتكه، نماينده پارلمان اروپا از حزب سبز از گلزن‌كرشن آلمان، مي‌گويد حتي قانونگذاران نيز از اظهارنظرهاي جنسيت‌گرايانه در امان نيستند. به‌عنوان مثال، يك قانونگذار مرد از حزب راست‌گرا در لهستان، در جريان جلسه‌اي اين چنين از درصد بالاي نمايندگان زن در پارلمان اروپا قدرداني مي‌كند: «حضور بالاي آنان به اين معناست كه دست‌كم چيزي هست كه بتوان [در طول جلسات] تماشا كرد». رينتكه از معدود زناني است كه جسارت اظهارنظر علني را درباره آزارهاي جنسي به‌خود مي‌دهد. در ابتداي‌ماه سپتامبر و پيش از شروع كارزار #من_هم، او طي سخناني در پارلمان، به بيان تجربه‌اش از آزارهاي جنسي در ايستگاه راه‌آهن شهر دويسبورگ پرداخت. رينتكه به‌خاطر ظاهرش مورد احترام بسياري قرار دارد، اما به گفته خودش، در فيسبوك هدف غرض‌ورزي و نفرت‌پراكني قرار گرفته است.

ساختارهاي سنتي قدرت- رئيس مرد و كاركنان زن- خود شكل‌گيري چنين آزارها و سوءرفتارهايي را تسهيل مي‌كند و آنچه وضعيت را بدتر كرده، اين واقعيت است كه قانونگذاران زن و دستياران‌شان در بروكسل دور از خانه به‌سرمي‌برند و پذيرايي همراه با الكل، جاي صرف غذاي خانگي را در كنار اعضاي خانواده گرفته است. اين احساس دور بودن از خانه، به‌خصوص وقتي اعضاي پارلمان اروپا ماهانه يك‌بار در استراسبورگ فرانسه گرد هم مي‌آيند، شدت مي‌يابد. از همه بدتر اين واقعيت است كه پارلمان اروپا هنوز ايستگاهي فرعي براي مرداني است كه زماني مهم بوده‌اند. مأموران عالي سابق، رهبران سابق احزاب و بسياري از دولتمردان سرشناس، سال‌هاي پاياني حيات سياسي خود را در اين نهاد اروپايي سپري مي‌كنند. مارتن، نماينده سوسياليست از فرانسه در اين‌باره مي‌گويد: «بسياري بر اين باورند كه در چنين شرايطي (حضور نمايندگان پير) هيچ اتفاقي براي من نخواهد افتاد».

• شكايت از سازوكارهاي موجود

همين شرايط، كار را براي سازماندهي زنان آسيب‌ديده دشوار مي‌كند. اگرچه سال‌هاست كميته‌اي مشورتي درباره شكايت از آزارهاي جنسي تشكيل شده، اين كميته كارايي چنداني از خود نشان نداده است. تري رينتكه در اين‌باره تصريح مي‌كند: «غير واقع‌بينانه است كه تصور كنيم زنان آسيب‌ديده براي دادخواهي به كميته‌اي شامل نمايندگان پارلمان مراجعه كنند؛ به‌عبارت ديگر، دقيقا به همان كساني كه بايد نماينده كنار دست‌شان را يا همكارشان را در فلان گروه پارلماني، محكوم كنند تا در نهايت اتفاقي بيفتد». اين نكته نشان مي‌دهد كه چرا ايو كوشه، وزير سابق محيط‌زيست فرانسه و نماينده پارلمان اروپا، تنها يكي از معدود كساني است كه به آزار جنسي متهم شده‌ است.

روزنامه بريتانيايي ساندي‌تايمز گزارش كرد آقاي كوشه قصد تعرض به همكار 25ساله‌اش را داشته و گفته مي‌شود طي پيام كوتاهي به او، درباره «احساسات، رؤياها و فانتزي‌هايش» از ارتباط با او نوشته است. از ژوئيه سال 2013، يعني بيش از 4 سال پيش، مأمور رسيدگي به شكايات اتحاديه اروپا كه در واقع نهاد مستقلي است كه به شكاياتي از اين دست رسيدگي مي‌كند، دريافت كه كميته مقابله با آزارهاي جنسي پارلمان به وظايف خود عمل نكرده است. براساس گزارش تكان‌دهنده حسابرسان اتحاديه، در‌ماه مي سال 2011، زني خواهان كمك براي رسيدگي به شكايتش درباره آزار جنسي شده بود و در اكتبر سال 2012، حدود يك‌سال‌ونيم بعد، تنها به وي اجازه داده شد كه روايت خودش را در اين‌باره ابراز كند. گزارش صراحت دارد: «و جالب آنكه حتي ضرب‌الاجل ده‌روزه براي دادرسي بدوي در اين زمينه نيز آشكارا رعايت نشد». با اين حال، اليزابت مورن شارتيه، رئيس زن كميته مقابله با آزارهاي جنسي، از ورود مشاوران خارج از پارلمان به اين ماجرا انتقاد كرده است؛ «اين روند بايد محرمانه و داخلي باقي بماند». از زماني كه ادوار مارتن، رئيس ژان‌پونته دفتر خود را از نو سازماندهي كرده، موقعيت او نيز بهتر شده است. اين زن فرانسوي اينك در طبقه چهاردهم بناي پارلمان اروپا در بروكسل مي‌نشيند و دفترچه معروفش را در دست دارد؛ دفترچه‌اي كه يك برگ خشكيده درخت معبد لاي كاغذهايش به چشم مي‌خورد.

در يكي از موارد ثبت‌شده در اين دفترچه، خانم پونته به شرح ارسال يك اي‌ميل به‌خود بعد از نيمه شب مي‌پردازد؛ اي‌ميلي فرستاده شده از سوي يك همكار پارلماني كه در آن، اين مرد عكس‌هايي از خانم پونته در جريان جلسه همان روز برايش فرستاد بود؛ عكس‌هايي كه وي با دوربين موبايل و بدون جلب توجه گرفته بود. پيش از آن اي‌ميل، عضو مرد پارلمان از او خواسته بود با هم بيرون بروند. صبح روز بعد، پونته اي‌ميل ديگري دريافت كرد از همان فرستنده كه پرسيده بود آيا از عكس‌ها، خوشش آمده است؛ «من عكس‌هاي بيشتري هم دارم». پونته با يك وكيل مشورت كرد و رئيس‌اش به او اطمينان داد شخص ديگري را در اين حيطه به‌كار خواهد گمارد تا شر اين مزاحم از سرش برداشته شود. پونته از ما مي‌خواهد نام آن فرستنده اي‌ميل را افشا نكنيم و همچنين نام آن نماينده آلماني را كه هنگام خروجش از ساختمان، در نخستين روزهاي فعاليت حرفه‌اي‌اش در پارلمان اروپا، جلوي در مقابل او ايستاده بود. پونته مي‌گويد: «آن اتفاق براي من فقط يك گزارش خبري صرف نيست. من مي‌خواهم تغييرات ساختاري در اين زمينه صورت گيرد».
اشپيگل، 13نوامبر 2017