ادیان گوناگون در قرون متمادی هریک راه وروش وآئین‌های خاصی رابرای پرهیزکاری برپیروان خود واجب دانسته‌اند. ازجمله این آموزه‌های دینی روزه است که درادیان، آئین‌ها وسرزمین‌های مختلف،شکل‌های گوناگون وگاه بسیارمتفاوت به خود گرفته است.
روزه ضمن وجوب درادیان الهی، انگیزه فطری نیزداشته، چون بشرتعالی طلب که نمی‌خواسته تاسطح حیوانات تنزل کند و یکسره محکوم تمایلات و شهوات حیوانی باشد،روزه را وسیله وسپری برای مقاومت در برابر این گونه تمایلات قرارداده تا خودرابه کمال برساند.
روزه درمیان ادیان الهی،تاریخی بس طولانی دارد و از جمله عبادات دیرینی است که پیدایش آن را برابر بارانده شدن آدم وحوا از بهشت می‌دانند. اما رمضان چیست ؟ وچه آثاری برفردوجامعه دارد؟
اجتناب از محرمات وعمل به واجبات(حتی فراهم شدن انجام بسیاری از مستحبات) بدون هرگونه مسامحه‌ای -انجام تمام کارها برای رضای خدا -ناظر وحاضر دانستن همیشگی پروردگاربر کردارورفتار خود، همگی از آثار اجتماعی روزه‌داری است.
و روزه بر تمامی‌مسلمین به‌جز مسافرین وبیماران واجب است (البته بر امت‌های پیش ازآن هم واجب بوده است ودربرخی فرق وجوامع روزه با روشهای دیگری نیز وجودداشته و دارد) ؛- چنانچه روزه دار در تمام زمینه‌ها در صوم باشد وتنها نصیب فرد در پایان روز یا ماه فقط تحمل گرسنگی نبوده باشد- آنگاه روزه از احکام انسان ساز (تبدیل فرد معیوب به سالم وفرد سالم به کامل)اسلام است که ابزاری برای سنجش اخلاص عمل،اصلاح خلق و خوی(پرهیز ازعصبانیت و پرخاش)، تساوی دارا ونداربا گشایش باب انفاق و بخشش، آزمایش نفس(پرهیزازآنچه برای بدن به نوعی ضروری ولازم است از سحرگاهان تا مغرب و...)، زکات بدن وسپر آتش با دوری از تمنییات وخواسته‌های نفسانی است تا زمینه پرهیز از حرام را فراهم آورد.
طبق بررسی‌های که در حوزه سلامت روان بخصوص روانشناسی انجام شده؛انسان با احساس گناه دچار اضطراب،دلهره ونگرانی وتشویش می‌شودوازآنجا که ازجمله ا هداف بهداشت روان رفع اضطراب ودلهره وافسردگی وایجاد آرامش وبردباری در ابعاد فردی واجتماعی است و در قرآن شریف آمده است که استعینوا بالصبر والصلاه ان الله مع الصابرین به نقل ازامام جعفرصادق(ع)منظور از صبر همان روزه است؛ فلذا با ورع و دوری از گناه، فرد احساس آرامش می‌کند.
آنگاه که یاد خدا را بگوید ( الا بذکر الله تطمئن القلوب) و اطمینان قلبی و آرامش با یاد خدا که از جمله نماز و روزه (صبروصلاه) است برقرار می‌شود و جامعه(طبق اعلام مسئولان مرتبط با مسائل اجتماعی آمار انحرافات، تصادفات، نزاع ودعواها و تخلفات در رمضان کاهش قابل توجهی داشته است) به آرامش و اطمینان قلبی می‌رسد زمانی که در آن گناه و جرم خلاف بروز و ظهور نداشته باشد؛ پس با دعا آرامش و اطمینان فردی و اجتماعی عاید و حاصل می‌شود به ترتیبی که روزه‌دار با به کار بستن کامل این دستور الهی روحیه تقوی را در خود زنده می‌کند.
و این مراقبت ثمر بخش و تمرین پیاپی در یک‌ماه نیروی بازدارنده از گناه در فرد بوجود می‌آورد و خصلت خودداری باترک عادات و اعمال غیرمفید و بعضا مضر، میسر می‌شود و پرهیزکاری در فرد ریشه می‌گیرد و با گذراندن این برنامه توأم با نماز و دعا توفیق می‌یابد که پس از یک‌ماه روزه، نیز پرهیزکارتر باقی بماند ورفتارهای نامقبول را رها نماید؛ بنابراین رمضان زمینه ساز خودسازی(مشارطه،مراقبه ومحاسبه) و تغییر صفات منفی وارتقاء ابعاد مثبت و خود باوری می شود.
مطمئنا روزه به عنوان عبادت وعملی جامع وکامل باعث تقویت اراده، صفای دل و پاکی، صبر و بردباری، قناعت و همدردی با فقرا؛ نظم و انضباط که به صراحت و دقت در روزه ملموس‌تر و عینی‌تر است می‌شود و روزه برکات و سودمندی‌هایی در تزکیه و پارسایی فرد و جامعه به‌علاوه اصلاح ناملایمات خانوادگی و اجتماعی نیز دارد.
