حسابداری ها در شرکت‌ها و بانک‌ها توجه دارند به دارایی، بدهی، تراز سود و زیان، حقوق کارمندان، سهامداران، مدیران، منابع مالی، تولید، توزیع، بیمه و مالیات. اما اسلام می‌گوید: دارایی، از راه‌حلال است یا حرام؟ دنیا کار به حلال و حرام ندارد. با انصاف درآوردی یا با بی‌انصافی؟ «مال الحرام لا ینموا» مال حرام رشد نمی‌کند. «وَ إِنْ نَمَی» اگر هم رشد کند «لَمْ یُبَارَک» (وسایل‌الشیعه/ج17/ص82) برکت ندارد. خیلی‌ها دارایی دارند، خیر از عمرشان نمی‌بینند.
امام صادق(ع) به یک نفر پول داد و گفت: برو جنسی بخر و بفروش، سرمایه از من، تلاش از تو، سود هم نصف، نصف! این فرد مثلا یک تن نخود خرید. وقت فروش، نخود در بازار نبود و ایشان نخودها را دوبرابر فروخت. وقتی سود زیاد آورد، امام صادق(ع) پول را قبول نکرد و فرمود: این پول گوارا نیست، زیرا مردم نیاز داشتند و تو قیمت را دوبرابر کردی. خیلی وقت‌ها افراد تولیدی دارند، اما به چه قیمتی؟ محیط‌زیست را خراب کنند؟ یا مردم آزاری کنند؟ حقوق کارگر درست داده شده یا نه؟ اسلام می‌گوید: حقوق کارگر را دادی یا نه؟ این کارگر راضی بود یا نه؟ از همه گذشته حق را زود دادی یا دیر دادی؟ اگر شما از من طلب داری، وعده‌اش هم رسیده می‌گویی: بده. من دارم، اما نمی‌دهم، هر شبی که می‌خوابم گناه دزد را برای من می‌نویسند.
مسئول حسابداری اول در برابر خدا مسئول است، بعد در برابر مسئول شرکت. «لَا طَاعَهَ لِمَخْلُوقٍ فِی مَعْصِیَةِ الْخَالِق» (بحارالانوار/ج10/ص226) شما حق نداری به‌خاطر اینکه مدیر شرکتت گفته، هر کاری را انجام بدهی، اگر کار خلاف است مقاومت کن. اسلام مالیاتش زکات و خمس است که باید فرد با دست خودش بدهد. آن هم باید به مرجع عادل داد. حسابداری در دنیا، رسیدگی به‌حساب بانک و چک و سفته و جنس و اموال و تولید و توزیع است. اما اسلام به ما می گوید: غیراز اینها باید محاسب باشی که چه چیزی وارد مغزت شد؟ کینه در دلت پیدا شد، سریع بگو «لَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا» (حشر/10) همینطور که لیوان را می‌شویی خاک در آن نباشد، قلبت هم باید از کینه دیگران پاک باشد. اسلام توجه به باطن هم دارد. حسابداری در دنیای مادی، برای زندگی دنیاست.
اسلام غیراز ظاهر زندگی، باطن را هم حساب کرده است. می‌گوید: نیت تو خوب بود یا نه؟ حتی قرآن می‌گوید: هر صداقتی ارزش ندارد. ممکن است راست بگوید، اما برای خدا نیست، می‌خواهد اعتبارش محفوظ بماند: «لِیَسْئَلَ الصَّادِقینَ عَنْ صِدْقِهِم» (احزاب/8) حدیث داریم روز قیامت به یک عده می‌گویند: قرآن خواندی، اما هدفت خدا نبود. خواندی که بگویند فلانی قاری است. بنشینیم کارهای خودمان را حساب کنیم و خدا توفیق دهد آنگونه که هست محاسبه کنیم. گاهی وقت‌ها برپایه یک حساب غلط، آدم برنامه‌ریزی می‌کند، بعد یکباره همه هوا می‌رود و انسان دست‌خالی می‌شود: «خسر الدنیا و الآخره». خدایا همه ما را از محاسبات غلط حفظ کن.
