زیردریایی ها انواع مختلفی دارند و هرکدام برای انجام مأموریت های خاصی ساخته شده اند. زیردریایی های اتمی و حتی دیزلی از توانایی های مرگباری برخوردارند و در صورت میل به قدرت نمایی، مهار آتش آنها بسیار مشکل است. در دوران جنگ جهانی دوم نیروهای آلمان نازی استفاده های بسیاری از زیردریایی ها کرد به گونه ای که نیروی دریایی انگلیس در مقابل آنها فلج شده بود و حتی نمی توانست با آنها مقابله کند زیرا زیردریایی ها به صورت کاملاً مخفیانه از دید انگلیسی ها، ناوها و اسکله های آنها را مورد هدف قرار می دادند.
پس از جنگ جهانی دوم کشورهای ابرقدرت نظامی به فکر وسیله ای برای مقابله با این اشباح دریایی افتادند به ویژه ایالات متحده آمریکا از پیشگامان مقابله با زیردریایی ها بود زیرا می دانست کشور روسیه (اتحاد جماهیر شوروی سابق) با در اختیار داشتن زیردریایی های اتمی می تواند در صورت بروز جنگ، ارتباط اروپای غربی را با آمریکا قطع کند.
وزارت دفاع آمریکا حدود ۴۰ سال پیش با انعقاد قراردادی با شرکت مجرب لاکهید درخواست ساخت هواپیمای چندمنظوره برای مقابله با زیردریایی را داشت. شرکت لاکهید مارتین نیز هواپیمایی را با نام p-3 ملقب به اوریون طراحی کرد که بسیار شبیه به هواپیمای C-130 یا هرکولس است.
اولین پرواز اوریون در ۱۹ آگوست سال ۱۹۵۸ انجام شد و پس از چندین تست پروازی مهندسان طراح تغییراتی در سازه و موتور آن دادند. به عنوان مثال بدنه به میزان ۲/۱۳ متر کوتاه تر شد. تمام نیروی اوریون را چهار موتور توربو پراپ از نوعT56-A-10 فراهم می کند. نکته جالب این است که پس از روی کار آمدن موتورهای توربوجت شرکت های هوایی سریعاً به استفاده گسترده از آنها روی آوردند ولی لاکهید و نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا به علت ویژگی های منحصر به فرد این موتورها همچنان در طیف گسترده ای آنها را به کار می برند.
پس از آزمایشات مقدماتی پرواز، اوریون به تجهیزات متداول مجهز شد و به عنوان گشت دریایی، به صورت رسمی خدمت خود را در نیروی دریایی آمریکا آغاز کرد. در آن زمان تغییرات دیگری برای فروندهای بعدی در نظر گرفته شد. در سال ۱۹۶۲ چند تغییر دیگر به منظور کارآمدتر کردن اوریون اعمال شد.
اولین سفارش خرید از طرف نیروی دریایی آمریکا بود که درخواست ۷ فروند از این نوع هواپیما با موتور آلیسون- توربین الکترا بود. نوع خاصی که نیروی دریایی سفارش داده بود توانایی حمل انواع بمب های هسته ای و غیرهسته ای، اژدهای زیردریایی، مین و راکت را داشت.
ظرفیت سوخت این ۷ فروند اولیه از ۲۰۶۰۰ لیتر در اولین سفارش تا حدود ۳۵۰۰۰ لیتر در آخرین متفاوت بود ولی همگی ۴ مخزن در بال ها، هر بال ۲ مخزن جداگانه و یک مخزن بزرگ در امتداد بدنه داشتند. استفاده همزمان از دو رادار جداگانه در جلو و عقب هواپیما و ترکیب هر دو رادار برای ارایه تصویر ۳۶۰ درجه ای، اوریون را به مجهزترین سلاح ضدزیردریایی آن روز تبدیل کرد. بلافاصله پس از ورود این هواپیما به خدمت از آنها در جنگ علیه کوبا استفاده شد. در جنگ ویتنام نیز آمریکایی ها از این هواپیما به میزان زیادی استفاده کردند. مأموریت اصلی این هواپیما در آن زمان پوشش راداری شبانه بر فراز خلیج تونکین بود که این گشتهای متداول به صورت ۲۴ ساعته و برای حمایت از کشتی های لجستیکی در برابر هجوم احتمالی زیردریایی های شوروی نیز از مأموریت های اوریون به حساب می آمد.
در کل مأموریت های نظامی اوریون به عنوان گشت ضد زیردریایی، مین گذاری دریایی، راهنمای زیردریایی های خودی و هدف قرار دهنده اهداف دور است ولی اوریون مانند یک آچار فرانسه قادر به انجام انواع گوناگون مأموریت های غیرنظامی هم هست. این هواپیما حتی برای ایجاد تغییرات آب و هوایی و باران زا کردن ابرهای منطقه ای به کار گرفته می شود.
برای این کار پودر یدید نقره را در مقیاس های زیاد توسط تجهیزات خاصی که در این هواپیما تعبیه شده است در میان ابرها می پاشند.
حتی برای عملیات جاسوسی، جست وجو و نجات، نقشه برداری هوایی و حمل و نقل هوایی اوریون را تبدیل به یکی از بازوان پرتوان نیروی دریایی آمریکا کرده است. در لیست خریداران هواپیمای اوریون اکثر کشورهایی که مرز آبی دارند دیده می شوند. کشورهای نیوزلند، کانادا و ژاپن از اولین خریداران بودند.
کشور ژاپن خط تولید این هواپیما را خریداری کرده و تاکنون بیش از ۱۰۰ فروند از آنها تولید کرده است. کشورهای هلند، نروژ، ایران و پاکستان نیز هرکدام دارای چند فروند P-3 هستند و پرتغال، اسپانیا و تایلند هم از خریداران دست دوم این هواپیما هستند.
با این که حدود ۳۰ سال است تغییری در ساختار ظاهری p-3 صورت نگرفته ولی تجهیزات اویونیک و راداری آن روز به روز پیشرفته تر شده است به صورتی که اوریون می تواند با وجود رادارهای بسیار قوی متر به متر دریاها را جست وجو کند و در صورت دیدن هر نوع زیردریایی و در هر عمقی به آن یورش برد و زیردریایی را نابود کند.
منبع: Federation of American Scientist
