در واقع پس از خبرهای اولیه مبنی بر وقوع زلزله، این سازمان با بسیاری از کارکنانش به این مناطق رفت. سیدجواد کشفی، معاون آمادگی و عملیات این سازمان نیز در شهرستان اهر یکی از کسانی بود که سراغش رفتیم تا حین امدادرسانی با او به گفت‌وگو بپردازیم. گفت‌وگوی کوتاه ما با وی در پی می‌آید.
- برخورد سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با زلزله آذربایجان چگونه بود؟
براساس مطالعاتی که از سال‌ها قبل در سازمان مدیریت بحران انجام شده بود، برخی مولفه‌ها مورد توجه جدی قرار گرفت. این مولفه‌ها در زمان مدیریت بر بحران، چرخه مدیریت شامل پیشگیری، آمادگی و مقابله و بازسازی هستند که به‌صورت جدی باید مورد توجه قرار گیرد. در جهت تکمیل این تحقیقات سفرهای متعددی به کشورهای حادثه‌خیز جهان به‌ویژه ژاپن انجام شد. لازم بود در مقطعی این تحقیقات در عرصه عمل به کار آید و از ابعاد تئوری خارج شود و بومی‌سازی شود. این اتفاق تلخ به شکلی باعث شد که در استان و مناطق آسیب‌دیده، زیرساخت‌ها تغییر اساسی یابد و برای مدیریت بحران شهر تهران فرصت مناسبی بود که نیازمندی و اولویت‌بندی آنها و ترتیب و توالی آنها مورد بررسی قرار گیرد. درهرحال فکر می‌کنم تجربه خوبی برای همه ما بود. در عین اینکه از این حادثه تلخ واقعا ناراحتیم. این اتفاق برای استان و همه مسئولان فرصتی بود تا بتوانیم، میزان آمادگی خود را برای سطوح بالاتر ارزیابی کنیم چرا که اعتقاد ما بر این است که حوادث فی‌نفسه باعث بروز بحران نمی‌شود بلکه عدم‌مدیریت این حوادث بحران‌آفرین است. بنابراین فرصت مناسبی برای همه مسئولان بود که علاوه بر امداد رسانی و خدمات‌رسانی بموقع، ارزیابی مناسبی از میزان آمادگی خود داشته باشند.
- آیا مانورهای انجام شده در طول سال‌های گذشته در آمادگی‌تان تأثیر داشته است؟
مانور در شرایط عادی است که تفاوت‌های فاحشی با اجرای عملیات در شرایط واقعی دارد. در مانور همه اعضا آمادگی لازم را دارند و برای زمان و مکان مناسب برنامه‌ریزی میشود. اما در شرایط واقعی اینگونه نیست. یکی از تأکیدات ما در تهران بر سامانه فرماندهی حادثه است و تأکید جدی داریم که تا سه سطح بعدی مسئولان را مشخص کنیم. این اتفاق در بسیاری از اوقات در شرایط زلزله رخ نمی‌دهد و همین امر باعث میشود که مسئولان در رده‌های مختلف فعالیت‌های همدیگر را خنثی کنند. با وجود آنکه اقدامات بسیار خوبی از سوی سازمان‌های مختلف انجام شد اما به‌دلیل نبود سامانه فرماندهی حادثه، امدادرسانی ساختارمند نبود. اگر تمرین‌هایی که در سطح شهر تهران برگزار میشود، در سطح شهرهای مختلف برگزار می‌شد، امکان بهره‌وری بیشتری وجود داشت.
- به‌نظر نمی‌رسد که شهرهای دیگر از تجارب شهرداری تهران در این زمینه استفاده لازم را برده باشند.
یکی از اقدامات ستاد مدیریت شهر تهران بازدید‌های نوبه‌ای مسئولان کشور و حتی کارشناسان کشورهای خارجی از فعالیت‌ها و اقدمات در دست انجام سازمان مدیریت بحران و تجربیات این سازمان است. به‌عنوان نمونه در سال‌جاری بیش از 90نفر از مدیران کشور از همه رده‌ها؛ استانداران، فرمانداران و شهرداران از امکانات سازمان مدیریت بحران و برنامه‌های انجام شده، بازدید کردند. اما واقعیت این است که زلزله به‌عنوان یک دغدغه برای مسئولان مطرح نیست.
- آمادگی‌تان برای وقوع زلزله در تهران چقدر است؟
اقدامات بسیار گسترده‌ای در ستاد مدیریت بحران شهر تهران انجام شده است. با توجه به اینکه ما تعداد زیادی از کشورهای حادثه‌خیز را دیده‌ایم، تهران در جایگاه خوبی قرار دارد. ما در زمینه اقدامات پیشگیرانه شاید نتوانسته‌ایم گام‌های مناسبی برداریم، چرا که این اقدام عزمی ملی می‌طلبد اما در زمینه آماده‌سازی به جرأت می‌توان گفت که کارهای بی‌نظیری انجام داده‌ایم. در تهران 101پایگاه مدیریت بحران ایجاد کرده‌ایم. این در حالی است که در ژاپن و در شهری مثل توکیو تنها پنج یا شش نقطه به‌عنوان پایگاه مدیریت بحران احداث شده است. البته پایگاه‌های آنان بسیار بزرگ است. اما به‌دلیل گسترگی شهر تهران و مشکل مسدود شدن معابر و خیابان‌ها، برای ایجاد پایگاه مدیریت بحران، 101نقطه جانمایی و ساخته شد. رویکرد اصلی ما نیز در احداث پایگاه‌های مدیریت بحران، رویکرد محله‌محوری بود. حدود 300قلم کالا و امکانات اولیه در 101پایگاه ذخیره کرده‌ایم که درصورت بروز هرگونه حادثه ناگوار و برای دو یا سه روز اول حادثه کفاف شهروندان هر منطقه را می‌دهد. همچنین 300کانکس مجهز به پیشرفته‌ترین امکانات آماده شده است که در زمان بحران مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این کانکس‌ها به‌تدریج در سطح محلات در حال جانمایی و نصب است. تمامی این مراکز به قفل‌های الکترونیک مجهز هستند که درصورت بروز حادثه این قفل‌ها به‌صورت اتوماتیک باز می‌شوند و امکان خدمات‌رسانی به شهروندان را فراهم می‌آورند.
- در مورد اسکان اضطراری آیا اقدامی صورت گرفته است؟
ما نقاط بسیاری را برای تهران پیش‌بینی کرده‌ایم و پلان 102نقطه را آماده کرده و به دستگاه‌های مربوطه برای احداث پایگاه‌های اسکان اضطراری ارائه کرده‌ایم. برخی از این مکان‌ها ازجمله 9محل اسکان را به زیرساخت‌های اساسی ازجمله شیر‌آب، نانوایی و دیگر امکانات مجهز کرده‌ایم و در اختیار نهادهای مسئول قرار داده‌ایم تا ذخیره‌سازی‌‌های لازم انجام شود. ما در چند لایه که شامل لایه اول، پایگاه مدیریت بحران و در لایه دوم کانکس‌های گروه‌های داوطلب واکنش سریع که شامل گروه‌های امداد و نجات است و در لایه سوم برای اسکان اضطراری در مواقع سخت پیش‌بینی‌هایی انجام داده‌ایم.
