به علاوه، بسط پولی در بازار پول ادامه یافته؛ چرا که انضباط بودجهای لازم برای کنترل مصارف اعمال نشده است. اما آنچه در 2ماه اخیر میتواند شتاب تورم را تیزتر کرده باشد، قیمت ارز است. هرچند که دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران کوشیدهاند عرضه ارز به بازار را تداوم بخشند، اما به دلیل تحریمها، بازار در مواردی با کمبود ارز مواجه شده و قیمت ارز با سرعتی بیش از گذشته افزایش یافته است.
افزایش قیمت ارز به لحاظ حجم بالای واردات کالاهای مصرفی، تأثیر تورمی خود را بر سبد محصولات مورد مصرف خانوارها داشته است. بنابراین میتوان گفت که شتاب تورم در 2ماه اخیر عمدتا متوجه قیمت بالاتر ارز است و پرداختن یا نپرداختن سهم تولیدکنندگان نمیتواند چندان بر تورم تأثیر داشته باشد چرا که با توجه به ملاحظات اقتصاد سیاسی دولت و پرداخت بخش عظیمی از بودجه یارانهها به خانوارها، از مدتها قبل روشن بود که دولت چیزی برای پرداختن به صنایع و تولیدکنندگان ندارد. اگر دولت از محل استقراض یا بدتر از آن، از محل خلق پول پرقدرت منابعی را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد، اوضاع تورمی بدتر هم میشود.
بنابراین عدم پرداخت سهم تولیدکنندگان خودبهخود نمیتواند آثار کاهشی برتورم داشته باشد. البته اگر منظور کارشناسان این باشد که دولت پرداخت کمتری به خانوارها انجام دهد و طبق قانون سهم تولیدکنندگان را نیز از محل وجوه حاصل از فروش حاملهای انرژی به قیمت بالاتر تأمین کند، واضح است که چنین اقدامی میتواند به نرخ تورم پایینتر بینجامد. توضیح آنکه وجوهی که در اختیار خانوارها قرار میگیرد و صرف خرید کالاهای مصرفی میشود آثار تورمی بالاتری نسبت به وجوهی دارد که در اختیار واحدهای تولیدی و خدماتی قرار میگیرد و صرف کالاهای مصرفی و سرمایهای میشود. از طرفی باید توجه داشت که هیچ روش اداری یا توصیهای و حتی تنبیهی نمیتواند به کنترل تورم بینجامد. در دهه60 همه این روشها آزمون شده است.
در سطح جهانی نیز هرگز روشهای کنترل قیمت مبتنی بر نظارتهای اداری پاسخ نداده است. عناصر کنترلکننده قیمت پول، روشن و جهانشمول است؛ در صدر آن عوامل کنترل حجم پول است. تا آنجا که دولت بابت فروش حاملهای انرژی به قیمت بالا، منابعی را گردآوری کرده و سپس بین بازیگران مختلف بازار توزیع کند، آثار تورمی محدود خواهد بود؛ چرا که حجم پول بیشتری خلق نمیشود اما آنجا که دولت از طریق استقراض از بانک مرکزی خلق پول کند و این وجوه را در اختیار خانوارها قرار دهد، آثار تورمی، شدید خواهد بود. اکنون بهنظر میرسد که به لحاظ تحریمها و تولید داخلی کمتر، تورم قیمت ارز، آثار خود را بر سطح عمومی قیمتها در ایران با شدت بیشتری نشان میدهد.