این پنجمینبار است که مهمترین نمایشگاه فرهنگی کشور و یکی از بزرگترین بازارهای کتاب در دنیا و شاید بزرگترینش، در محلی برگزار میشود که از اساس، نامش چیز دیگری است و برای کار دیگری ساخته شده است. مصلی همانطور که از نامش پیداست و همه میدانیم، محلی مذهبی است و برای برگزاری مراسم و برنامههای مذهبی ساخته شده است. این ویژگی در معماری مصلی نیز کاملا دیده میشود. ساختار درونی و بیرونی مصلی، رنگآمیزی، ستونبندی و سایر ویژگیهای این بنای زیبا، برای تداعی فضایی نظیر مساجد بزرگ دنیا طراحی شدهاند و از ابتدا آنچه که اصلا برایش در نظر گرفته نشده، برگزاری نمایشگاه آن هم نمایشگاه کتاب است.
با این همه، به ناچار برای اینکه مشکل نمایشگاه کتاب حل شود، مسئولان وزارت ارشاد، 5سال پیش، همزمان با برگزاری نمایشگاه بیستم، باروبندیلشان را از محل دائمی نمایشگاههای کشور به مصلی منتقل کردند؛ البته این اسبابکشی پرحاشیه و دشوار به دستور ریاستجمهوری انجام گرفت. محموداحمدینژاد در مراسم آغازین نمایشگاه نوزدهم، صراحتا اعلام کرد که اگر نمایشگاه سال بعد اینجا برگزار شود، من برای افتتاحش نمیآیم. با این حال، هنوز همه نمایشگاههای دیگر، در تمام حوزهها، از تجهیزات پلیس تا در و پنجره، از خودرو تا پوشاک، در همان محل سابق برگزار میشود و تنها نمایشگاه کتاب، میهمان ناخوانده مصلی شده است. این میهمان که قرار بود موقتا و تا آماده شدن محل ویژهاش در مصلی اتراق کند، حالا 5سال است که ماندگار شده و هیچ خبر امیدوارکنندهای از محلهای ویژه نیست؛ اتفاقی که دست کم از 3منظر قابل بررسی است:
1-این حرف تکراری، اما منطقی و معقولی است: مصلی جای برگزاری نمایشگاه کتاب نیست و هیچ یک از ویژگیهای لازم برای این کار را ندارد.2- نمایشگاه کتاب تهران، بزرگترین بازار کتاب منطقه و شاید بزرگترین در دنیا باشد. نمایشگاههای کتاب بزرگی چون لندن و فرانکفورت و دیگران، نمایشگاهاند و فروش کتاب به صورت حراجی ندارند. به این شکل و با این تعریف، نمایشگاه ما میتواند بر این ویژگی تمرکز کرده و خود را به عنوان بزرگترین بازار کتاب مطرح کند. حالا آیا در گستره بینالمللی و حتی در سطح داخلی، این شایسته است که نمایشگاهی در چنین سطح و اندازهای، محل مشخصی نداشته باشد و در مصلی برگزار شود؟
3-مسئولان دولت قبل، برگزاری نمایشگاه کتاب را در مصلای تهران، نشانهای از پیوند دین و فرهنگ دانستند و این همنشینی را مبارک توصیف کردند. اما این موضوع را میتوان از زاویه دیگری نیز دید. مصلی، محلی مذهبی و مقدس است. محل برگزاری نماز و آیینهای دینی است؛ چیزی در مقیاس قداست مسجد که به احتمال زیاد برای شبستان اصلیاش، خطبه نیز خوانده شده در این صورت، آیا رواست که در آن، نمایشگاه، آن هم نمایشگاه کتاب برگزار شود؟