در یک برداشت کلی می‌توان اذعان کرد که تابوی تحریم صنعت نفت ایران شکسته است هرچند نمی‌توان از تهدیدهای احتمالی و ضعف‌های ساختاری در صنعت نفت غافل بود. مذاکرات نفتی ایران با شرکت‌های خارجی به‌رغم تاکید مسئولان دولتی مبنی بر جدی‌بودن مذاکرات و تمایلات برای سرمایه‌گذاری چندان به مرحله عملیاتی نرسیده است و شاید یکی از اصلی‌ترین دلایل آن را بتوان در ضعف دیپلماسی نفتی ایران جست‌وجو کرد. آنچه می‌خوانید بازخوانی کلی ارزیابی برخی میهمانان و شرکت‌کنندگان خارجی از نمایشگاه شانزدهم نفت ایران است.
مدیرعامل شرکت توتال در ایران بر این باور است که تحریم ایران در بلندمدت به بازسازی اقتصاد جهانی آسیب وارد می‌کند. برنارد سودرو، مدیرعامل شرکت توتال ای.اند.پی ایران، با تأکید بر جایگاه مهم ایران به‌عنوان دارنده ذخایر بزرگ نفت و گاز جهان اظهار می‌دارد: اگر اکنون سرمایه‌گذاری در تولید نفت و گاز در ایران را متوقف کنیم، در 5 تا 6 سال آینده شاهد آثار آن بر اقتصاد جهان خواهیم بود، اگرچه این آثار در کوتاه مدت آشکار نخواهند بود. مدیر عامل شرکت او.ام.وی در تهران با تاکید بر ادامه حضور این شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی نفت و گاز تهران نسبت به ادامه همکاری با شرکت‌های نفتی ایران ابراز علاقه‌مندی می‌کند و می‌گوید: شرکت او.ام.وی در طول 10سال گذشته همواره برای ارائه توانمندی‌های خود در نمایشگاه‌های سالانه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران حضور یافته است. توماس میخولیچ می‌افزاید: حضور هر ساله ما در نمایشگاه‌های نفت و گاز تهران نشان دهنده بی‌توجهی این شرکت به برنامه تحریم کشورهای غربی علیه ایران است.
صنعت نفت ایران جذابیت دارد
مدیر یک شرکت چینی می‌گوید: تحریم‌های آمریکا و غرب علیه ایران تاکنون مانع ادامه همکاری شرکت سی.ان.ال.سی با شرکت‌های ایرانی نبوده است و ما همچنان خواهان توسعه روابط خوب خود با فعالان صنعت نفت ایران هستیم. پومینگ چوانگ، معاون مدیرعامل شرکت سی.ان.ال.سی، زیرمجموعه شرکت ملی نفت چین (سی.ان.پی.سی) می‌افزاید: ذخایر غنی نفت و گاز ایران و پتانسیل‌های موجود برای توسعه روزافزون در صنعت نفت و گاز این کشور می‌تواند سبب ارتقای جایگاه و نقش ایران در بازارهای جهانی انرژی شود.وی با بیان اینکه ایران کشور امنی برای سرمایه‌گذاری است، تاکید می‌کند: فرصت‌های زیادی برای گسترش همکاری دو جانبه شرکت‌های نفتی ایران و چین وجود دارد. پومینگ اظهار می‌دارد: متخصصان و توانمندان داخلی صنعت نفت ایران می‌توانند با تبادل دانش و اطلاعات فنی خود با شرکت‌های خارجی در آینده نزدیک شاهد خودکفایی در ساخت تجهیزات نفتی باشند و با رقبای خارجی خود رقابت کنند.
مدیر عامل یک شرکت هلندی با بیان اینکه افق روشنی پیش روی همکاری با فعالان نفتی ایران است اظهار کرد: تحریم‌های غرب تاکنون تاثیری بر همکاری شرکت کروهن با شرکت‌های ایرانی نداشته است و ما به آینده همکاری‌ها در زمینه تامین تجهیزات مورد نیاز پروژه‌های نفت ایران بسیار امیدوار هستیم. مدیرعامل شرکت چینی رونگ شنگ ماشینری هم می‌گوید: ذخایر غنی نفت و گاز ایران سبب افزایش اشتیاق شرکت‌های نفتی بزرگ جهان برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت این کشور می‌شود. گو هیوان می‌افزاید: ایران، بازار مطلوبی برای فروش تجهیزات نفتی شرکت رونگ شنگ ماشینری به شمار می‌رود و به‌دلیل ذخایر غنی نفت و گاز ایران، صنعت نفت این کشور برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های نفتی بزرگ جهان بسیار جذاب است.
از سوی دیگر مدیر عامل شرکت متال کوریا کره جنوبی از بی‌اثر بودن تحریم‌ها بر ادامه و توسعه همکاری شرکت‌های نفتی کره و ایران خبر می‌دهد. جیمز هان می‌افزاید: با توجه به افزایش روزافزون پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی در ایران شرکت متال کوریا می‌تواند در زمینه تامین تجهیزات نفتی با شرکت‌های ایرانی روابط تنگاتنگی داشته باشد.وی تصریح کرد: هم اکنون روابط خوبی میان کره جنوبی و ایران وجود دارد و شرکت‌های ایرانی و کره‌ای بدون توجه به تحریم‌های غرب در عرصه‌های مختلف با یکدیگر همکاری می‌کنند و ما برای تامین اعتبار معاملات خود با ایران مشکلی نداریم. این مدیر شرکت کره‌ای با اشاره به ذخایر عظیم نفت و گاز ایران اظهار می‌دارد: بسیاری از کشورهای مصرف‌کننده از جمله کره‌جنوبی برای تامین نیازهای نفتی خود نیازمند ادامه همکاری با ایران هستند و این موضوع می‌تواند نقش ایران در بازارهای جهانی را پررنگ کند. به گفته جیمز هان، علاقه‌مندی متخصصان ایرانی برای خودکفایی در دانش فنی و تولید تجهیزات، آینده روشنی را برای پیشرفت ایرانی‌ها در حوزه‌های مختلف انرژی به همراه دارد.
تلاش برای خودکفایی قابل تحسین است
یکی از مسئولان شرکت هونگ هوا هم تلاش و علاقه‌مندی متخصصان ایرانی را برای خودکفایی در دانش فنی و تولید تجهیزات نفتی تحسین‌برانگیز خواند. به گفته جک لائو، ذخایر غنی نفت و گاز ایران و تلاش این کشور برای توسعه بخش‌های نفتی و اجرای پروژه‌های جدید سبب افزایش علاقه‌مندی شرکت‌های نفتی خارجی برای همکاری با شرکت‌های ایرانی می‌شود. او با اشاره به تلاش‌های مستمر متخصصان ایرانی برای خودکفایی در تولید تجهیزات نفتی، اظهار می‌دارد: شرکت‌های ایرانی در آینده‌ای نزدیک توان رقابت با شرکت‌های نفتی اروپایی و آمریکایی را خواهند داشت.
یکی از مسئولان شرکت زاروبژنفت روسیه هم می‌گوید: اشتیاق زیادی برای افزایش فعالیت خود در زمینه‌های بالادستی و پایین دستی نفت ایران دارد. مسئول بخش بین‌الملل شرکت دولتی زاروبژنفت روسیه با تأکید بر آمادگی کامل شرکت زاروبژ نفت برای همکاری با طرف ایرانی در همه زمینه‌های بالادستی و پایین دستی نفت، از تأسیس نمایندگی این شرکت در ایران خبر می‌دهد و می‌افزاید: ما می‌توانیم در زمینه اکتشاف، حفاری، استخراج، طراحی پالایشگاه و پالایش نفت همکاری کنیم. به گفته او، در گفت‌وگوهای هیأت ایرانی با مسئولان روسی، راه حل‌هایی برای خنثی کردن تأثیر تحریم‌ها در تأمین قطعات و منابع مالی مورد نیاز برای فعالیت‌های شرکت‌های روسی در ایران اندیشیده شده است.
نماینده شرکت دولتی قطر پترولیوم هم پیش‌بینی می‌کند: ایران به بزرگ‌ترین صادر‌کننده محصولات پتروشیمی در خاورمیانه تبدیل می‌شود. عبدالرحمن علی عبدالله، مدیر بخش تجاری و بازرگانی شرکت قطر پترولیوم، با بی‌اثر خواندن تحریم‌های غرب علیه بخش‌های نفت و گاز ایران، می‌گوید: با وجود تشدید فشارهای غرب همچنان فعالیت در پروژه‌های مختلف نفت، گاز و پتروشیمی ایران ادامه دارد. او در باره پروژه‌های پتروشیمی ایران و تلاش این کشور برای افزایش سهم خود در بازارهای جهانی می‌افزاید: با تکمیل پروژه‌های کنونی، ایران می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان محصولات پتروشیمی در خاورمیانه تبدیل شود.
استراتژی روشنی نداریم
حسن کاظمی، عضو هیأت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران (استصنا)، هم با اشاره به توانمندی‌های بخش خصوصی ایران در صنعت نفت می‌گوید: در سال 89 اعضای استصنا، 6میلیارددلار تجهیزات تولید کرده و دراختیار متقاضیان فعال در این عرصه قرار داده‌اند اما اگر این ارقام و این حجم از تولید را با رشد تولید گروه خودرو سازی و اعضای عضو انجمن صادر‌کننده‌های خودرو کشور مقایسه کنیم خواهیم دید به لحاظ حجمی هنوز فاصله زیادی داریم. او از زاویه دیگری به تحریم صنعت نفت ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: ما تحریم را فرصتی می‌دانیم که باعث می‌شود دولتمردان ما بهای بیشتری به کیفیت و کمیت محصولات داخلی بدهند، البته همیشه جای این شکایت هست که زمانی که وضعیت عرضه کالایی در کشور دیگر فراهم می‌شود نگاه به صنعت داخل و استفاده از محصولات داخلی کمرنگ شده و درست زمانی که تحریمی ایجاد می‌شود آقایان چرخش معناداری به سمت توجه به تولیدات و صنعت داخل می‌کنند. این امر یکی از نقاط ضعف در عرصه صنعت کشور است.
کاظمی می‌افزاید: برای کاهش اثرات تحریم ما به وزارت نفت پیشنهاد کردیم ساخت و تامین دسته‌ای از محصولات را که ظرفیت‌های ساخت در داخل دارد و تکنولوژی و نیروی انسانی متخصص آن نیز در داخل هست، را در قالب کنسرسیوم‌های داخلی و قراردادهای چندساله به فعالان بخش خصوصی واگذار کنند. به گفته او از حدود 30 میلیارد دلار تجهیزات مورد نیاز برنامه پنجم توسعه، بیش از 15میلیارددلار آن در کشور قابل ساخت است این در حالی است که تنها 6میلیارد دلار آن در کشور ساخته می‌شود. او به یکی از چالش‌های صنعت نفت در حمایت از تولید داخل اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: مهم‌ترین مشکل ما در سطح کلان نبود استراتژی توسعه صنعت نفت در کشور است که بارها خواستیم این امر محقق شود و در کشور ما از سازنده‌های داخلی حمایت درستی نمی‌شود و در این بازار هم در 2یا 3سال اخیر چینی‌ها وارد بازار شده و ضرر‌های زیادی را به ما وارد کرده‌اند.
