صدرالمتالهین محمدبن‌ابراهیم قوامی شیرازی معروف به ملاصدرا (979، 1050ه.ق) صاحب حکمت متعالیه، فلسفه‌اش را با 3مسئله «وحدت‌وجود»، «اصالت وجود» و «تشکیک وجود» آغاز کرد و پس از آن در هر مسئله از مسائل فلسفی از این 3 نظر بهره گرفت و تمام فلسفه خود را بر آنها پایه‌ریزی کرد، در نتیجه نه تنها کل جهان را واقعیتی یگانه دید، بلکه نوعی پیوند عمیق بین خالق و مخلوق برقرار و معیت خداوند با خلق را در سایه مسئله «بسیط الحقیقه کل الاشیاء» تفسیر کرد.
از خصایص فلسفه ملاصدرا این است که وی مسائل برهانی را با چاشنی لطایف ذوقی و عرفانی همراه می‌سازد و فلسفه مشاء و اشراق و حکمت یونانی و ایمانی همه را در هم می‌آمیزد که وصل کردن این نهرهای حکمت به هم، حکمت متعالیه او را تشکیل می‌دهد.
در میان آثار صدرالمتالهین رساله‌المشاعر جایگاه رفیعی دارد. در این کتاب صدرا امهات ابتکارات و نوآوری‌های خود را به بحث گذارده است.
یکی از شرح‌های این رساله شرح ملامحمد جعفر لاهیجی فرزند ملامحمد صادق لاهیجی از فیلسوفان بنام قرن 13 حوزه اصفهان است. کتاب شرح رساله المشاعر به قلم ملامحمد جعفر لاهیجی و تصحیح و تحقیق استاد سید جلال‌الدین آشتیانی را موسسه بوستان کتاب در 748صفحه منتشر کرده است.
رساله المشاعر مشتمل است برمباحث مهم وجود مثل تحقیق در مفهوم وجود و احکام آن، اثبات و تحقق خارجی و احوال و شئون مربوط به وجود که ملاصدرا این مباحث را در ضمن چند شعر تحقیق کرده است که شامل: بیان بی‌نیازی وجود از تعریف، بیان کیفیت شمول وجود،اصالت وجود، بیان اتصاف ماهیت به وجود، بیان تمییز افراد وجود، در اثبات وجود حق تعالی، صفات حق‌تعالی و... است.
این کتاب با مقدمه استاد جلال‌الدین آشتیانی در اهمیت ملاصدرا و جایگاه وی در فلسفه اسلامی آغاز می‌شود. ایشان علاوه بر اینکه فلسفه ملاصدرا را در زمره دشوارترین انواع فلسفه اسلامی می‌دانند، می‌گویند:«کسی می‌تواند از فلسفه ملاصدرا کاملا استفاده کند که با 4مشرب فلسفه مشایی، اشراقی، فن کلام و عرفان و تصوف به خوبی آشنا باشد؛ یعنی هر کدام از آنها را لااقل یک دوره مختصر پیش استاد خوانده و خوب یاد گرفته باشد و از آن پس به تحصیل حکمت متعالیه بپردازد.»
ایشان علت صعوبت فلسفه ملاصدرا را به کار رفتن همزمان قیاسات عقلی برهانی با خطابات ذوقی عرفانی می‌دانند. مقدمه تحقیقی این کتاب به قلم استاد سیدجلال‌الدین آشتیانی در اهمیت رساله مشاعر، فلسفه ملاصدرا و ابتکارات وی و نیز بیان تاریخ فلسفه در چند قرن پس از صدرا -که بسیار تاریک و مبهم است - به رشته تحریر درآمده است.
استاد آشتیانی ملاصدرا را موسس مکتبی می‌داند که بسیاری از معضلات فلسفه را حل کرد و بسیاری از مبانی نامرتب و نامنظم اشراق و صوفیه را با موازین برهانی وفق داد و در صدد حل مشکلات فلسفه برآمد. حاج ملامحمد جعفر لاهیجی شارح مشاعر از حکمای عهد محمد شاه قاجار، شاگرد میرزا ابوالقاسم مدرس خاتون‌آبادی و ملا محراب گیلانی بوده است. از تالیفات او حاشیه بر حاشیه خفری، شرح تجرید قوشچی و حاشیه بر شرح
تجرید قوشچی – که البته فقط بر قسمت الهیات کتاب است- را می‌توان نام برد.
سیدجلال الدین آشتیانی در تعلیقات و حواشی خود بر این کتاب بیشتر به توضیح و تحقیق اصل رساله المشاعر پرداخته و مشکلات آن را شرح داده است و از آنجا که این رساله مختصر و فشرده نوشته شده، از سایر مصنفات علامه- قدس‌سره- مطالب زیادی را جهت توضیح و شرح رساله نقل کرده است. وی برای تثبیت و تحلیل مطالب به نقل از حکمت متاخران از حکما و عرفا پرداخته و به سایر مصنفات ملاصدرا رجوع داده است.
آشتیانی این کتاب را بیشتر مورد استفاده کسانی می‌داند که اطلاعات نسبتا کامل در فلسفه قدیم و حوصله تحقیق و تتبع در حکمت را دارند. او معتقد است کتابی به این مهمی در مباحث وجود تاکنون نوشته نشده است.
