تحقیقات نشان میدهد که بازی فعال و پر از تصور و تخیل نه تنها بیشتر از سرگرمی و تفریح صرف بر رشد کودکان تأثیر دارد بلکه به رشد ابعاد فکری، اجتماعی، عاطفی و جسمانی کودکان کمک زیادی میکند.
بازی دوران کودکی مبنایی برای یادگیری و موفقیت تحصیلی آینده اوست. تحقیقات نشان میدهد که بازی و داشتن زنگ تفریح در مدرسه عملکرد درسی بچهها را تقویت میکند. از طریق بازی، بچهها یاد میگیرند چگونه با دیگران تعامل کنند. مهارتهای زبانی خود را افزایش دهند مسائل را شناخته و آنها را حل کنند. و تواناییهای خود را بشناسند.
به بیان خلاصه بازی به بچهها کمک میکند تا جایگاه خود را در جهان بیایند. با رشد مفاهیم انتزاعی و ریاضی در آنها باعث میشود تا جهان واقعی را بهتر درک کنند. بازی برای رشد حافظه، مهارتهای حل مسئله و خلاقیت در کودکان بسیار اهمیت دارد. بازی در رشد کودک، نقشهای متفاوتی برعهده دارد.
رشد جسمانی: بازی سخت و ورجه وورجه کردن باعث تسریع رشد بچهها میشود. بازی، پیشگیریکننده خوبی در برابر چاقی کودکان است. بازی، باعث رشد عضلات و تناسب اندام در بچهها میشود.
رشد اجتماعی و عاطفی: بازی موجب میشود که کودک خود را بهعنوان عامل فعال در محیط به حساب آورد و نه شخصی که فقط واکنش نشان میدهد. در خانواده و مدرسه، معمولاً از کودک میخواهند که از الگوهای رفتاری تعیین شده پیروی کند. اما در دنیای بازی، کودک میتواند دنیا را آنقدر کوچک کند که اندازه قدش شود و به میل خود آن را دستکاری کند. بچههایی که بازی گروهی انجام میدهند نسبت به سایر کودکان قدرت همکاری، تصمیمگیری و رهبری بهتری دارند .همچنین در کنترل رفتار خود، کاهش پرخاشگری و... موفقتر عمل میکنند.
تمرین نقشها: کودک در نقشهای پدر، مادر، فروشنده، مدرسه، دکتر و... بازی میکند. کودک، به کمک بازیهای سازمان یافته یاد میگیرد که به نوبت بازی کند و فعالیتهای خود را در ارتباط با فعالیتهای فرد دیگری انجام دهد.
شکل گیری هویت: بازی موجب میشود که کودک از خود بیرون بیاید و خود را از دید دیگران نگاه کند. بدین ترتیب کودک به خویشتن پنداری خود شکل میدهد.
شاد بودن: شواهد نشان میدهد بچههای سالم همه سنین عاشق بازی کردن هستند. متخصصان و روان شناسان کودک معتقدند که مقدار زمانی که کودکان به بازی میپردازند عامل مهمی برای شاد بودن آنها در بزرگسالی است. با توجه به اهمیت بازی، برای اینکه والدین بهتر بتوانند از این فعالیت مهم برای رشد و پرورش کودک خود استفاده کنند، لازم است نکاتی را در نظر داشته باشند:
مدت زمان تماشای تلویزیون را در کودکان کاهش دهید؛ بچهها معمولاً ساعات زیادی را به تماشای تلویزیون و بازیهای رایانهای اختصاص میدهند که منجر به پرخاشگری، چاقی و... در آنها میشود. بنابراین لازم است از مدت زمان تماشای تلویزیون کاسته شود و به زمان بازیهای مفید آنها افزوده شود.
بیش از حد برای فرزندانتان برنامه ریزی نکنید؛ کودکان را وادار نکنید در سنینی که بیشتر دوران بازی و فعالیتهای شاد برای آنهاست در کلاسهای مختلف درسی و آموزشی صرف کنند. خانوادههایی که بیش از حد با برنامه عمل میکنند اوقاتی را برای بازی کودکان خود
باقی نمیگذارند.
اسباب بازیهای ساده برای بازی بچهها انتخاب کنید؛ اسباب بازیهای ساده و مواد طبیعی، مانند چوب، جعبه، توپ، عروسک، شن و... برای بچهها فرصتی جهت بروز خلاقیت در آنها بهوجود میآورد.
ماجراجویی را در آنها تشویق کنید؛ زمانی را برای بازیهای خارج از خانه اختصاص دهید طوری که بچهها بتوانند بدوند، بالا بروند، مکانهای قایم باشک برای خود پیدا کنند و به خیال پردازی بپردازند.
آنها را برای انجام کارهای واقعی نیز تشویق کنید؛ فعالیت بزرگسالان مثل آشپزی، چمن زنی، شستن ماشین و.. الهام بخش بازی بچهها هستند. اجازه دهید تا بعضی مواقع در امور خانه کمک کنند تا قدرت خلاقیت شان افزایش یابد. بچهها دوست دارند زمان کوتاهی را به بزرگسالان کمک کنند و سپس به سراغ بازی خود بروند.