همشهری‌آنلاین: پایین بودن دستمزدها، عدم تقویت فرهنگ کار، نگرش خاص افراد به بهره‌وری و ناتوانی دولت در حمایت کافی از تولید باعث کاهش شدید ساعات کار مفید در ایران شده به نحوی که این میزان روزانه در بخش دولتی تنها 22 دقیقه است!

مهر نوشت: در ماده 51 قانون کار میزان مجاز ساعت کار روزانه افراد در بنگاه‌ها و واحدهای مشمول قانون کار کشور 8 ساعت اعلام شده است که البته کارگر و کارفرما می‌توانند با توافق ساعات کار برخی روزها را کمتر و برخی دیگر را بیشتر درنظر بگیرند اما به صورت کلی نمی‌‍تواند از 44 ساعت بیشتر باشد.

در این زمینه عنوان می‌شود که مشمولان قانون کار در طول یک هفته کاری که البته غیر از جمعه محاسبه می‌شود تا 49 ساعت نیز کار می‌کنند. با این حال قانون کار هیچگونه تاکیدی بر وضعیت بهره وری نیروی کار و میزان ساعات مفید کاری افراد در قالب ماده 51 ندارد.

متاسفانه به دلیل پایین بودن بهره وری در افتصاد ایران چه در بخش بهره‌وری سرمایه و چه در نیروی کار باعث شده است که رفته رفته فاصله پیشرفت تولید و رشد اقتصادی کشور از برخی کشورهای توسعه یافته بیشتر شود که البته در این بخش می توان عللی را نیز مورد توجه قرار داد.

نزول انگیزه در بنگاه‌ها

شاید مهم ترین نکته در مورد پایین بودن بهره وری نیروی کار در ایران را بتوان به پایین بودن سطح درآمد و دریافتی‌های افراد مرتبط دانست به نحوی که این مسئله اساسی باعث شده که افراد انگیزه افزایش سهم خود در تولید و ارائه خدمات در بنگاه‌ها را تا حدود زیادی از دست بدهند.

شورای عالی کار در یکی دو دهه گذشته نتوانسته است تلاش موثری را در بهبود وضعیت حقوقی و معیشت خانوار کارگری انجام دهد و می‌توان گفت فاصله دریافتی ماهیانه درصد بالایی از مشمولان قانون کار با هزینه‌ها و سبد معیشت خانوار قابل توجه است که به همراه خود آفت‌هایی مانند کم کاری پنهان، بی‌انگیزه بودن نیروی کار و همچنین پایین آمدن سطح بهره وری بنگاه را خواهد داشت.

علاوه بر موضوع حیاتی دستمزد و حقوق افراد شاغل در بنگاه‌ها؛ پایین بودن فرهنگ کار و آموزش نیروی انسانی نیز از مواردی است که به پایین ماندن بهره وری نیروی کار در واحدها لطمه می‌زند. با این حال پایین بودن تکنولوژی مورد استفاده در بیشتر واحدهای اقتصادی کشور و ضعف‌های مدیریتی نیز بر ادامه روند پایین بودن بهره وری نیروی کار لطمه می‌زند.

بررسی آمارهای رسمی و غیررسمی بازار کار کشور نشان می‌دهد که با وجود پایین بودن بهره وری نیروی کار و همچنین ساعات کار مفید افراد در هفته؛ هم اکنون 40.2 درصد کل شاغلان مشمول قانون کار کشور در طول هفته 49 ساعت و بیشتر کار می ‌کنند.

ساعت کار مفید هفتگی ایران؛ 11 ساعت!

همچنین برآوردهای دیگری نشان می‌دهد که از 44 ساعت کار هفتگی قانونی در کشورهای توسعه یافته 28 ساعت به صورت مفید انجام می‌شود و در ایران با وجود انجام 44 تا 49 ساعت و بیشتر کار در هفته؛ ساعات کار مفید فقط 11 ساعت است.

مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد که در خوشبینانه ترین حالت ساعات کار مفید در ایران در هر روز تا 2 ساعت است که میزان هفتگی آن به بیشتر از 11 ساعت نمی رسد. البته برخی آمارهای دیگر نیز این میزان را 6 تا 7 ساعت در هفته برآورد کرده است. با این حال میزان ساعات کار مفید هفتگی در ژاپن 40 تا 60 ساعت و در کره جنوبی نیز 54 تا 72 ساعت برآورد می شود.

متاسفانه آمارهای ارائه شده در مورد میزان ساعات کار مفید کارکنان شاغل در بخش دولتی کشور به هیچ وجه قابل قبول نیست چرا که برآورد شده است متوسط ساعت کار مفید افراد در بخش دولتی در طول یک روز فقط 22 دقیقه است که البته این موضوع نافی فعالیت های مثبت بسیاری از کارکنان شاغل در بخش دولتی کشور نیست اما به صورت کلی با آمارهای مناسبی در این بخش مواجه نیستیم.

جدول وضعیت ساعات کار مفید در 11 کشور جهان

کشور ساعت کار مفید (سالیانه)
ایران 800 ساعت
ژاپن 2420 ساعت
کره جنوبی 1900 ساعت
چین  1420 ساعت
 آمریکا  1360 ساعت
 ترکیه  1330 ساعت
 پاکستان  1100 ساعت
 افغانستان  950 ساعت
 آلمان  1700 ساعت
 کویت  600 ساعت
 عربستان  720 ساعت

حمید حاج اسماعیلی با اعلام اینکه برای انجام برنامه ریزی دقیق و شناسایی واقعی ضعف‌ها در زمینه بهره وری نیروی کار در بخش‌های مختلف اقتصادی لازم است تا مراکزی مستقل از چارچوب دولت ایجاد شوند، گفت: هم اکنون جایگاه بهره وری در اقتصاد کشور مشخص نیست.

نماینده کارگران در هیئت حل اختلاف اظهار داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که افراد شاغل در بنگاه‌ها نسبت به بهبود عملکرد خود نگاه متفاوتی دارند به نحوی که همیشه با این سوال مواجهند که در برابر تلاش‌های خود چقدر حقوق می‌گیرند؟ آنها خود را با مدیران خود مقایسه می‌کنند و می‌پرسند تفاوت من با مدیر چیست؟

 

حاج اسماعیلی ادامه داد: این موضوعات نشان دهنده میزان رضایت افراد از مشاغل و همچنین تنظیم کننده ساعات کار مفید است. با این حال در ایران، فعلا نمی‌توان گفت دارای ساعات کاری مفید مناسبی هستیم.

اجرای طرحهای مقطعی

وی در ارتباط با این موضوع که آیا بخش خصوصی نسبت به بنگاه‌های دولتی از وضعیت بهتری از لحاظ ساعات کار مفید برخوردار است، خاطرنشان کرد: بدون گسترش دانش و فرهنگ کار در کشور نه در بخش خصوصی و نه در دولتی نمی‌توان انتظارات مناسبی از بهبود بهره وری داشت.

این مقام مسئول کارگری تاکید کرد: در برخی موارد دولت در قالب برنامه‌های کوتاه مدت و زودگذر مانند کارت اعتباری خرید، سهام عدالت و یارانه به دنبال تقویت بهره وری در جامعه و بنگاه‌ها است اما برای پایدار ماندن شرایط بهره وری و ارتقاء تولید بهتر است یارانه‌ها را به تولیدکننده پرداخت کنند.

حاج اسماعیلی خاطرنشان کرد: اگر ساختارها درست شود بهره وری ارتقاء خواهد یافت. با این حال در شرایط فعلی میزان بهره‌وری سرمایه و نیروی کار در ایران بسیار پایین است.

 

منبع: همشهری آنلاین