همشهری آنلاین - مریم سرخوش: خشکی چشم جزو شایعترین مشکلات چشمی است و در صورتی که برای فردی رخ بدهد دیگر اشک چشم‌های که تولید می‌شود قادر به ساخت و ترشخ روغن مخصوص نخواهد بود.
شیوع این عارضه پیش از این در بزرگسالان و سالمندان وجود داشته اما اکنون مساله مهم افزایش این مشکل در کودکان حتی با سنین کمتر از پنج سال است. کودکانی که تقریبا از دو یا سه سالگی به بعد از موبایل و رایانه استفاده می‌کنند و میزان استفاده آنها حتی از زمان استاندارد یک تا دو ساعته هم فراتر رفته است.
چشم‌پزشکان تاکید می‌کنند این روزها با مراجعه کودکانی مواجه هستند که به دلیل استفاده روزانه ۶ تا ۷ ساعت از این تجهیزات الکترونیک، دچار خشکی چشم شده‌اند و در آینده‌ای نه چندان دور باید در انتظار بروز سونامی خشکی چشم در آنها بود.
این در حالی است که ممکن است کودکان مشکلات چشمی خود را بیان نکنند، به همین دلیل اگر به رفع این عارضه اقدام نشود، می‌تواند منجر به عفونت، از بین رفتن سلول‌های بنیادی سطح چشم، کاهش بینایی، رگ‌زدایی سطح قرنیه شود.
دکتر محمود جباروند، دبیرکل انجمن چشم پزشکی ایران و قائم‌مقام بورد تخصصی چشم‌پزشکی وزارت بهداشت هم در گفت‌وگو با همشهری با تاکید بر این‌که اکنون با افزایش موارد خشکی چشم در کودکان مواجه شده‌ایم، نظارت بیشتر خانواده‌ها و محدود کردن زمان استفاده از موبایل و رایانه در کودکان را ضروری می‌داند. او توضیحات بیشتری درباره دلایل افزایش ابتلا به این عارضه، شناسایی علائم آن و راه‌های درمانی حتی بدون مراجعه به پزشک بیان می‌کند.
۷ ساعت خیره به موبایل
«تعداد کودکانی که دچار سوزش و خستگی چشم می‌شوند رو به افزایش است که مربوط به استفاده و زمان بیش از حد از رایانه و موبایل است و اگر ادامه پیدا قطعا باعث مزمن شدن بیماری و آسیب جدی به چشم خواهد شد.»
این نکته‌ای را دبیرکل انجمن چشم پزشکی ایران بیان می‌کند اما در پاسخ به این سؤال که در عصر حاضر استفاده از این تجهیزات به دلیل افزایش آموزش‌های آنلاین یا انجام بسیاری از امور از طریق گوشی‌های موبایل بیشتر شده و دوری از آنها اجتناب‌ناپذیر است، می‌گوید: «دقیقا همین است اما توصیه ما این است که هر یک تا ۱٫۵ ساعت استفاده از تجهیزات، یک ربع تا ۲۰ دقیقه این دستگاه‌ها را کنار بگذارند. استفاده مداوم از این دستگاه‌ها منجر به چنین آسیب‌هایی است. در همین بازه زمانی هم توصیه می‌شود که آبی به چشم بزنند و پلک زدن را هم فراموش نکنند.»
به دلیل دقت زیاد بر صفحه رایانه یا گوشی تلفن همراه افراد معمولا پلک نمی‌زنند. این مساله می‌تواند منجر به خشکی چشم یا آزردگی سطح چشم شود
او مشکل اصلی را شیوع استفاده از این تجهیزات از همان دوران ابتدای کودکی می‌داند و می‌گوید: «خشکی چشم در کودکان با سنین کمتر هم رایج شده چون استفاده از گوشی‌های تلفن همراه در کودکان دو یا سه ساله هم رایج شده است. نکته مهم اینجاست که استفاده آنها از این تجهیزات بیش از حد استاندارد (یک تا دو ساعت) است. گاهی کودکان شش تا هفت ساعت مداوم از موبایل و تبلت استفاده می‌کنند، بدون این که هیچ استراحتی برای چشم‌شان داشته باشند. این مساله برای بینایی آنها آسیب‌زاست.»
چرا چشم خشک می‌شود؟
جباروند درباره دلیل اصلی بروز خشکی چشم به دلیل استفاده از تجهیزات الکترونیکی، بیان می‌کند: «به دلیل دقت زیاد بر صفحه رایانه یا گوشی تلفن همراه افراد معمولا پلک نمی‌زنند. این مساله می‌تواند منجر به خشکی چشم یا آزردگی سطح چشم شود. خیره شدن و کمتر پلک زدن هنگام استفاده از رایانه و گوشی همراه باعث می‌شود سطح چشم زودتر خشک شود و اگر مدام باشد، به سلول‌های سطح چشم آسیب می‌رساند و ترمیم آنها را به تاخیر می‌اندازد. در نهایت هم فرد دچار کاهش بینایی می‌شود یا در ناحیه چشم احساس درد و سوزش دارد.»
چرا نباید اشک مصنوعی استفاده کرد؟
برخی مردم به یکدیگر توصیه می‌کنند که هنگام بروز درد در ناحیه چشم یا احساس خستگی و سوزش از قطره‌ها چشمی یا اشک مصنوعی استفاده کنند، اما جباروند استفاده از این فرآورده‌ها را توصیه نمی‌کند و در توضیح آن می‌گوید: «معمولا نیازی به استفاده از این محصولات نیست. کسانی که هیچ مشکلی ندارد و سطح صاف در قسمت آبکی چشم، لایه زیرین و لایه چربی دارند. این افراد اگر خوب پلک بزنند و صورت‌شان را شست‌وشو دهند، همچنین چشم را یکی، دو مرتبه ماساژ دهند، این لایه‌ها به خوبی تشکیل می‌شوند و دچار عارضه خشکی چشم نمی‌شوند.»
خشکی چشم می‌تواند منجر به عفونت، از بین رفتن سلول‌های بنیادی سطح چشم، کاهش بینایی، رگ‌زدایی سطح قرنیه شود
او ادامه می‌دهد: «استفاده مداوم از اشک مصنوعی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود مگر درباره کسانی که بیماری خاصی دارند. دلیل آن هم این است که این محصولات ماده نگهدارنده دارند که برای سلول‌های سطح چشم آسیب‌زا هستند.» دبیرکل انجمن چشم پزشکی ایران درباره نحوه ماساژ چشم هم بیان می‌کند: «لب پلک را پس از شست‌وشو به صورت مختصر ماساژ دهند که در نتیجه آن چربی‌ها خارج می‌شوند و چشم در وضعیت بهتری قرار می‌گیرد.
تشدید خشکی چشم در آلودگی هوا
با توجه به این‌که این روزها آلودگی هوا بیشتر شده، دبیرکل انجمن چشم پزشکی ایران این مساله را هم منجر به تشدید خشکی چشم می‌داند و می‌گوید: «درباره همین مساله هم پلک زدن و شست‌وشوی چشم کافی است.»
جباروند درباره این‌که آیا استفاده از توصیه سنتی شست‌وشوی چشم با چای مناسب است، هم بیان می‌کند: «مشکلی در این باره وجود ندارد. اما برای کسانی خوب است که مشکل التهاب چشم دارند. کسانی که هیچ مشکلی ندارند، نیازی نیست به جز آب چشم خود را با مایع دیگری شست‌وشو دهند.»
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
جباروند سوزش، خستگی، احساس جسم خارجی در چشم، قرمزی، تولید اشک بیش از حد، تاری دید، سخت شدن رانندگی در شب را از جمله علائم خشکی چشم عنوان می‌کند و درباره این که چه زمانی با بروز این علائم افراد باید به پزشک مراجعه کنند، می‌گوید: «اگر همان توصیه‌های ساده را انجام دادند اما مشکل‌شان برطرف نشد، حتما به چشم‌پزشک مراجعه کنند تا علت‌یابی و درمان آغاز شود.»
عوارض جدی تداوم خشکی چشم
«خشکی چشم با استفاده کمتر از تجهیزات الکترونیک، استراحت به چشم، پلک زدن و شست‌وشوی چشم قابل درمان است اما اگر به آن توجه نشود عوارض جدی برای چشم داد.» دبیرکل انجمن چشم‌پزشکان ایران با بیان این مطلب درباره این عوارض می‌گوید: «خشکی چشم باعث آزردگی سلول‌های سطح چشم است. اگر این عارضه طولانی شود، سلول‌ها بنیادی سطح چشم تحت تاثیر قرار می‌گیرند و باعث رگ‌زایی سطح قرنیه می‌شود. ایجاد کدورت قرنیه هم از عوارض خشکی چشم است.»
۱۰ نکته مهم
رعایت برخی نکات می‌تواند به حفظ رطوبت و خشک نشدن چشم کند:
۱. پلک زدن منظم هنگام مطالعه یا خیره شدن به صفحه کامپیوتر (بعد از هر ۲۰ دقیقه، ۲۰ ثانیه چشمانتان را ببندید)
۲. استفاده از عینک آفتابی در خارج از منزل
۳. استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز برای افزایش رطوبت داخل ساختمان
۴. نوشیدن آب فراوان برای جلوگیری از کم‌آبی بدن
۵. قرار دادن صفحه نمایش کامپیوتر در زیر سطح چشم (اگر کامپیوتر بالاتر از سطح چشم باشد، چشم‌های خود را برای دیدن آن بیشتر باز می‌کنید.)
۶. ترک سیگار یا دوری از دود سیگار دیگران
۷. کمپرس آب گرم به درمان خشکی چشم کمک می‌کند
۸. ماساژ و ورزش دادن چشم‌ها
۹. شست‌وشوی مرتب چشم‌ها
۱۰. مصرف غذاهای حاوی امگا ۳ و کاهش مصرف غذاهای اسیدی