برنامه عمل 12 بندی برای حفاظت از این دریا تا اجرایی شدن پروتکل‌های کنوانسیون تهیه و اجرا شود.
به گزارش ایسنا، فاطمه واعظ جوادی ـ معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست - در این مراسم با بیان اینکه کشورهای حاشیه‌ای دریای خزر 4 پروتکل حفاظت از این دریا را قبول کرده و 2 پروتکل به سمت نهایی شدن رفته است، گفت: تا زمانی که تمامی کشورها به اجماع در مورد این پروتکل‌ها برسند، برنامه عمل 12 بندی به اجرا درمی‌آید که این امر بعدازظهر امروز با حضور نمایندگان تام‌الاختیار کشورهای ساحلی امضا می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تعامل چند جانبه کشورهای همسایه و ذی‌نفع در مسائل زیست‌محیطی می‌تواند به‌عنوان یکی از محورهای اصلی تامین‌کننده ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در منطقه خزر نقش‌آفرین باشد، افزود: در این راستا کشورهای ساحلی دریای خزر بر آن شدند تا ضمن به رسمیت شناختن قوانین، مقررات و حقوق هر یک از کشورهای متعهد، تاکید بر ضوابط کنترل و مدیریت فعالیت‌های مستمر، آگاهی از تخریب دریای خزر و توجه به لزوم حفظ و احیای منابع زنده برای نسل‌های حاضر و آینده و تلاش برای تعریف یک رژیم واحد حفاظت از محیط‌زیست دریایی، با حمایت از سازمان‌های بین‌المللی در قالب برنامه محیط‌زیست دریای خزر از اردیبهشت ماه 1377 اقداماتی را برای حفظ و نجات محیط‌زیست این دریا آغاز کند؛
به‌گونه‌ای که در سال 1382 کنوانسیون چارچوب حفاظت از محیط‌زیست دریایی دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران تدوین و در 21 مرداد 1385 پس از امضای تمامی کشورها لازم الاجرا شد.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، با تاکید بر اینکه تدوین پروتکل‌های الحاقی این کنوانسیون نوید‌بخش حرکت گروهی کشورهای حاشیه دریای خزر جهت حفاظت از محیط‌زیست این دریاست، تصریح کرد: در حال حاضر متن پروتکل حفاظت از تنوع زیستی و پروتکل مقابله، آمادگی و همکاری منطقه‌ای در برابر آلودگی‌های نفتی، مراحل نهایی‌شدن را می‌گذراند که امید است با انعطاف بیشتر و استفاده از نظرات جمعی، نهایی و در آینده‌ای نزدیک امضا شود.
وی خاطر نشان ساخت: همچنین ضروری است با تسریع در ارائه نظرات نهادهای تخصصی ملی درخصوص پروتکل ارزیابی اثرات زیست‌محیطی فرامرزی و پروتکل مقابله با آلودگی ناشی از فعالیت‌ها در خشکی، متن این پروتکل‌ها در اسرع وقت نهایی و امضا شود و با اجرایی شدن این پروتکل‌ها مفاد آنها سرلوحه فعالیت‌های مشترک کشورهای حاشیه‌ای قرار گیرد.
جوادی ابراز کرد: کاهش تنوع‌زیستی، انقراض گونه‌های بومی، افزایش آلودگی‌های نفتی و غیرنفتی، تغییر کاربری اراضی شامل تخریب، تسطیح و استحصال اراضی برای ساخت و سازهای بی‌رویه و غیراصولی ساحلی، مجتمع‌های گردشگری، مسکونی و تجاری، توسعه ناپایدار صنایع به‌ویژه در بخش نفت، گاز و پتروشیمی، لایروبی، آلودگی‌های ناشی از تولید پساب‌های شهری، خانگی، کشاورزی و صنعتی، مخاطرات ناشی از فعالیت‌های دریانوردی نظیر نشت نفت، سوخت، روغن و روان کننده‌های مورداستفاده در شناورها، ورود گونه‌های غیربومی و مهاجم درنتیجه تخلیه آب توازن کشتی‌ها، ورود حوادث غیرمترقبه از جمله بلایای طبیعی یا تصادمات دریایی و سایر چالش‌های موجود دیگر مرز نمی‌شناسد و منتظر نهایی شدن ابزارهای حقوقی نمی‌ماند.
وی خاطرنشان کرد: باید در برخورد با چالش‌های زیست‌محیطی منعطف و هوشمندانه رفتار کنیم، لذا تدوین و اجرایی شدن پروتکل‌های جدید نظیر حفاظت از منابع آبزی و تبادل اطلاعات و مشارکت مردم نیز از دیگر راهکارهای بهبود وضعیت محیط‌زیست دریای خزر خواهد بود.
تلاش آذربایجان برای حفظ خزر
فردوس علی‌اف ، معاون وزیر محیط‌زیست جمهوری آذربایجان در این مراسم با اشاره به اینکه جمهوری آذربایجان از زمان استقلال خود توجه ویژه‌ای به مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی داشته است، گفت: کشور آذربایجان اقدامات لازم را برای از بین بردن مشکلات زیست‌محیطی خزر و مناطق ساحلی آن انجام داده است.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای پاکسازی مناطق و تاسیسات ساحلی خزر افزود: به‌عنوان مثال برای جلوگیری از آلودگی محیطی در شبه جزیره «آستروف» راهکاری برای جلوگیری از نشت آلودگی‌ها دیده شده است.
یوری دوماینوف، معاون رئیس کمیته شیلات قزاقستان، هم با تاکید بر ضرورت حفاظت و بهره‌برداری از ظرفیت‌های طبیعی، سواحل و زیست محیطی دریای خزر افزود: استفاده از ظرفیت‌های انسانی حاشیه‌ای این دریا می‌تواند نقش موثری در توسعه اجتماعی و اقتصادی کشورهای حاشیه‌ای ایفا کند.
تاسیس ایجاد مرکز موضوعی خزر در روسیه
استانیس لاو آمانیوف، معاون وزیر اکولوژی و منابع طبیعی روسیه نیز با اشاره به اینکه روسیه در حال ایجاد سازوکار لازم برای اجرایی کردن کنوانسیون تهران است، گفت: اجرایی شدن برنامه عمل 2 ساله این دریا می‌تواند نخستین گام برای اجرای برنامه راهبردی حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر باشد.
وی با اشاره به ایجاد مرکز موضوعی دریای خزر در روسیه، ابراز کرد: روسیه آمادگی دارد سامانه مشترک پایش و استفاده از اطلاعات زیست‌محیطی دریای خزر را در سطح منطقه برعهده گیرد.
خزر مروارید جهان است
جمعه مراد سفر مرادوف، معاون وزیر حفاظت طبیعت ترکمنستان در این نشست با اشاره به اینکه دریای خزر مروارید جهان است، گفت: جامعه جهانی این دریا را به‌عنوان یک میراث زیستی جهانی به ثبت رسانده است.
وی با تاکید بر اینکه حفاظت از منابع زیستی دریا نیازمند قوانین و مقررات ضروری است، افزود: برنامه عمل حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر می‌تواند یکی از گام‌های مثبت رو به جلو در این زمینه باشد؛ هر چند در این راه ممکن است موانعی وجود داشته باشد.
وی با اشاره به تدوین برنامه هماهنگی سازمان‌های بین دولتی در سال 2007 در ترکمنستان، اظهار داشت: این برنامه در راستای حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر تدوین شده است.
وی تصریح کرد: ترکمنستان هم‌اکنون در حال تکمیل سیاست‌های زیست‌محیطی خود برای مقابله با آلودگی‌های ناشی از کشتی‌ها و حفاظت از زیستبوم‌های پرندگان است. باید همگان تلاش کنیم تا عوامل آلوده‌کننده خزر را از بین ببریم.
هشدار نسبت به استفاده از اصل سرمایه زمین
فریتز شلینگ من، رئیس دبیرخانه موقت کنوانسیون تهران نیز در این جلسه با تاکید بر اینکه خزر یکی از دارایی‌های مهم منطقه است، گفت: متأسفانه در جهان، هم‌اکنون به جای استفاده از سود سرمایه کره زمین، از اصل این سرمایه استفاده کرده‌ایم، این در حالی است که باید اصل سرمایه کره زمین را باید برای نسل‌های آینده بگذاریم.
وی تاکید کرد: برنامه عمل حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر که در حال نهایی شدن است، نهایی شدن پروتکل‌های آن را در پی خواهد داشت.
دکتر غفارزاده ، رئیس برنامه محیط‌زیست دریای خزر هم با اشاره به اینکه برنامه محیط‌زیست دریای خزر در سال‌های گذشته مؤثر بودن خود را به اثبات رسانده است، بیان داشت: همگان باید برای حفاظت از محیط‌زیست این دریای مهم جهان تلاش کنند