صدف کوه‌کن: نتایج یک مطالعه ۳ ساله در استان مازندران، از ظهور دوباره بیماری سرخک در افرادی که علیه این بیماری واکسینه شده بودند، خبر می‌دهد.

این نتایج را نشریه علمی «پزشکی مناطق حاره‌ای» در شماره ۳۷ خود که به شکل اینترنتی در دسترس قرار گرفته منتشر کرده است؛ مطالعه‌ای که ۴ پژوهشگر از مرکز کنترل و جلوگیری از بیماری‌های عفونی و بخش بیماری‌های عفونی کودکان در دانشگاه علوم پزشکی ساری آن را انجام داده‌اند.

براساس این گزارش، کمترین میزان آلودگی به ویروس سرخک در ایران در سال ۱۹۸۸ میلادی گزارش شده که تا سال ۲۰۰۰ میلادی (۱۳۷۹‌شمسی) نیز ادامه داشته؛

اما بر خلاف انتظار در سال‌های اخیر تعداد مبتلایان به سرخک در ایران رو به افزایش گذاشته است.

این در حالی است که مسئولان مرکزمبارزه با بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، افزایش موارد ابتلا به سرخک در سال‌های اخیر را به شدت تکذیب کرده و معتقدند که ایران با آمار تنها ۸ مبتلای تأیید شده در سال گذشته، در میان کشورهایی واقع شده است که در مرحله حذف سرخک قرار دارند.

البته آنچه در گزارش جدید از آن به‌عنوان «نگرانی» نام برده شده وقوع سرخک در میان جوانانی است که در دوران کودکی علیه ویروس سرخک واکسینه شده بودند، چرا که بیشترین تعداد مبتلایان گزارش شده در سنین بین ۱۰ تا ۱۹ سالگی بوده اند؛ گروهی که در کودکی در ۲ نوبت واکسن دریافت کرده بودند.

نمودارهای آماری موجود در گزارش هم نشان از افزایش تعداد مبتلایان به سرخک در مدت ۳ سال‌ دارند؛ به‌طوری که تعداد این افراد در یک حوزه آماری از ۱۹۶ نفر در سال ۲۰۰۰ میلادی به ۲۹۶ نفر در سال ۲۰۰۳ افزایش یافته است.

دکتر مسعود امین زاده، متخصص ایمونولوژی، با اشاره به احتمال کم ابتلا به سرخک درصورت انجام واکسیناسیون به همشهری می‌گوید: افرادی که به سرخک مبتلا می‌شوند بدون شک تا آخر عمر ایمنی خواهند داشت اما با یک بار واکسینه شدن هم تقریبا تا آخر عمر این ایمنی ایجاد می‌شود.

وی در ادامه به افرادی اشاره می‌کند که سیستم ایمنی خوبی ندارند و به‌اصطلاح Non Response نامیده می‌شوند و می‌افزاید: این افراد ممکن است به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی با وجود واکسیناسیون مبتلا شوند البته باز هم تاکید می‌کنم که ممکن است، چرا که شرایط تهیه واکسن و شرایط نگهداری از آن هم اهمیت زیادی در ایجاد ایمنی در افراد دارد.

با این اوصاف، دکتر مینو محرز، متخصص عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است که اگر این مطالعه قابل استناد باشد، باید کمیته کشوری برای آن تشکیل شود.

وی در این زمینه به همشهری می‌گوید: با توجه به انجام واکسیناسیونی که صورت گرفته است چند احتمال پیش روداریم؛ اول اینکه این بیماری شبیه به سرخک باشد با بثورات جلدی شبیه به آن، اما اگر سرخک تایید شده باشد از آنجایی که واکسیناسیون سراسری بوده و برای تمام کشور از واکسن‌های مورد تایید یونیسف استفاده کرده ایم، باید در نگهداری آن مشکلی وجود داشته مثلا چرخه سرد به خوبی رعایت نشده باشد.

نکته دیگری که دکتر محرز به آن اشاره می‌کند و احتمالش خیلی کمتر است، این است که جمعیت مبتلایان حاضر در زمان واکسیناسیون، سنی بالاتر یا پایین‌تر از جمعیت واکسینه‌شونده داشته‌اند یعنی یا زیر ۵ سال یا بالای ۲۵ سال بوده‌اند.

البته نکته قابل توجه در گزارش منتشر شده هم دقیقا همین است که تعداد بیمارانی که هرگز واکسن سرخک دریافت نکرده‌اند از تعداد آنهایی که ۲ بار واکسینه شده بودند کمتر بوده است.

اما چیزی که در این گزارش نگران‌کننده به‌نظرمی رسد، این است که در این میان، پژوهشگران بر این باورند که علاوه بر موضوع کاهش اثر ایمنی‌زایی واکسن‌ها در اثر روش‌های نادرست نگهداری و حمل‌ونقل، این احتمال نیز وجود دارد که استفاده از روش‌های دقیق‌تر در آمارگیری بهداشتی در ایران به درک صحیح‌تری از گسترش همه‌گیری‌ها و تعداد بیماران منجر شده باشد.

با این همه، نتایج این تحقیق جدید که حاکی از دو برابر شدن تعداد مبتلایان در مدت ۳ سال در ایران دارد، موضوعی نگران‌کننده‌ است که مسئولان وزارت بهداشت آن را رد می‌کنند و معتقدند نه تنها به‌دلیل یخ زده بودن واکسن‌ها در زمان حمل، هیچ امکانی برای اشکال در حمل‌ونقل نمی‌تواند وجود داشته باشد، بلکه کسانی که ۲ بار واکسینه شده‌اند تحت هیچ شرایطی امکان ندارد که دوباره مبتلا شوند و این بیماری هم احتمالا سرخک نبوده و چیزی شبیه به سرخک است.