طلای خاکستری یا همان پساب فاضلاب تصفیه‌شده از ظرفیت‌های عظیم آبی بندرعباس است که لزوم استفاده از آن با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، تداوم بیش از دو دهه خشکسالی، کم‌آبی و توسعه بخش صنعت و کشاورزی در دستور کار جدی مسئولان استان هرمزگان قرار گرفته است.

به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایرنا، درگذشته‌های نه‌چندان دور کمتر کسی به فکر شرایط بحرانی منابع آب زیرزمینی بود و حجم بسیار بالایی از آب به هدر می‌رفت؛ اما در یک دهه اخیر و با تداوم خشک‌سالی و شور شدن آب‌های زیرزمینی و خشک شدن قنات‌ها و چشمه‌ها، زنگ خطر به صدا درآمده و برنامه ریزان توجه خود را به استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود ازجمله پساب فاضلاب معطوف کرده‌اند.

در حال حاضر پساب تولیدی از تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس به ظرفیت تولیدی ۱۱۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز به دلیل نبود متقاضی برای استفاده از آن وارد دریا می‌شود که این موضوع بسیار موردانتقاد دوستداران محیط‌زیست بوده و بارها و بارها اعتراض‌های بسیاری نسبت به آن انجام‌شده که به‌یادماندنی‌ترین آن اعتراض کیانوش جهانبخش عضو شورای شهر بندرعباس در شهریورماه سال ۹۴ است که خود را در برابر پساب فاضلاب ورودی قرارداد.

البته مسئولان اداره کل آب و فاضلاب هرمزگان این انتقادها و اعتراض‌ها را وارد ندانسته و بارها و بارها بر بی‌خطر بودن پساب ورودی به دریا تأکید داشته‌اند و مسئولان سازمان محیط‌زیست کشور نیز در بازدید از تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس نسبت به بهبود وضعیت پساب ورودی به دریا و نزدیک بودن آن به استانداردهای محیط‌زیستی اذعان داشته‌اند.

کارشناسان آب و فاضلاب می‌گویند: آنچه مردم آن را پساب ورودی حاصل از تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس به دریا می‌دانند و نسبت به آن معترض هستند، مربوط به آب‌های سطحی و فاضلاب‌های خانگی مناطق فرسوده است که مستقیماً به سمت خورها سرازیر شده و ازآنجا وارد دریا می‌شود و این نوع فاضلاب‌ها است که تهدیدکننده محیط‌زیست دریایی است و ارگان‌ها ازجمله شهرداری و راه و شهرسازی باید نسبت به ایجاد زیرساخت‌های لازم در این مناطق برای امکان‌پذیری اجرای شبکه فاضلاب اقدام کنند تا فاضلاب آن‌ها به سمت تصفیه‌خانه هدایت شود.

در مواردی حتی به گفته خود مسئولان آب و فاضلاب هرمزگان، تخلیه گازوییل به شبکه فاضلاب نیز رخ‌داده یا در پاییز و زمستان و بارندگی‌های شدید، منهول‌های فاضلاب برای هدایت آب‌های سطحی به شبکه فاضلاب، باز می‌شود که این موضوع یک اقدامی غیرمسئولانه و آسیب جدی به شبکه مزبور است که موجب مشکلات بعدی و کاهش استاندارد پساب خروجی از تصفیه‌خانه فاضلاب می‌شود. ناگفته نماند که در طراحی اولیه تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس که در دهه ۶۰ هجری شمسی انجام‌شده، دریا به‌عنوان مقصد پذیرنده پساب تعریف‌شده و سال‌های سال نیز این تصفیه‌خانه با همین منوال در مدار فعالیت بوده است.

راهی به‌جز دریا برای پساب فاضلاب نیست

علاء امیریان، معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب هرمزگان با تأکید بر استاندارد بودن پساب تولیدی از تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس گفت: تا زمانی که پذیرشی برای این پساب نباشد، راهی به‌جز انتقال آن به سمت دریا نیست. در حال حاضر تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس بیش از ظرفیت مجاز در مدار فعالیت است و پساب تولیدی آن نیز بسیار به استانداردهای زیست‌محیطی نزدیک بوده و همواره رو به بهبود است.

وی افزود: می‌توان از این ظرفیت برای آبیاری فضای سبز استفاده کرد و حتی اگر پساب تولیدی مغایریتی با گیاهان کاشته شده در منطقه دارد، می‌توان در صورت تقاضای مشتری تغییراتی در آن ایجاد کرد تا به استاندارد لازم برسد. پساب موردتقاضا و استفاده در بخش کشاورزی، فضای سبز و صنعت با یکدیگر متفاوت است و در صورت تقاضای هرکدام از این بخش‌ها می‌توان پساب متناسب با استانداردهای آن حوزه را تحویل داد و در صورت نبودن مشتری نمی‌توان کار دیگری، غیر از انتقال آن به دریا انجام داد.

استفاده از پساب فاضلاب در صنایع یک ضرورت جدی است

حسن خلج طهرانی، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس گفت: در حال حاضر آب موردنیاز منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس برای یک روز ۲۲۰ هزار مترمکعب است لذا به‌منظور جذب سرمایه‌گذار و افزایش جهش تولید، پساب تصفیه‌خانه بندرعباس و خرید پساب فاضلاب به این منطقه منتقل می‌شود. طرح انتقال پساب فاضلاب بندرعباس به منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس که اکنون در مرحله قرارداد پیش رفته است، برای استفاده صنایع غرب و پالایشگاه بندرعباس نه‌تنها جنبه‌ اقتصادی بلکه جنبه‌های اجتماعی و محیط‌زیستی فراوانی دارد و می‌تواند چالش ورود پساب به دریا را پس از سال‌ها خاتمه دهد. ورود پساب فاضلاب بندرعباس به دریا در سال‌های اخیر یکی از معضلات بزرگ این شهرستان بود که بوی نامطبوع آن در اطراف خورهای گورسوزان باعث نارضایتی شهروندان شده و یکی از اساسی‌ترین مطالبات آن‌ها در سال‌های متمادی بوده است.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس خاطرنشان کرد: اجرای این طرح یکپارچه می‌تواند مسائل شامل، توسعه و بازسازی شبکه، ارتقاء پمپاژ و بازسازی، ساماندهی تصفیه‌خانه فعلی و خط انتقال پساب را پس از بهره‌برداری نیز آب موردنیاز صنایع غرب بندرعباس را تأمین کند. منطقه ویژه خلیج‌فارس به نمایندگی از ایمیدرو و شرکت‌های مستقر شامل، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه، صبا فولاد، مادکوش، ملی مس ایران، ستاره سیمین هرمز و پالایشگاه نفت بندرعباس که نیازمند آب هستند، توسعه و تأمین زیرساخت‌ها را انجام می‌دهد.

خشکسالی و لزوم استفاده از ظرفیت پساب فاضلاب بندرعباس

در سال‌های اخیر، منابع آبی استان هرمزگان تأثیر زیادی از تداوم پدیده خشک‌سالی پذیرفته، به‌طوری‌که به‌صرف بارش‌های سال گذشته نمی‌توان چندان به آینده آبی استان خوش‌بین بود و از همین رو استفاده از تمام ظرفیت‌ها ازجمله پساب فاضلاب با رعایت تمام استانداردهای زیست‌محیطی، برای حفظ ذخایر منابع آبی ضرورتی انکارناپذیر است. از سویی دیگر در شرایطی که صنایع بزرگ و حتی کشاورزی نیازمند آب هستند، چرا نباید از پساب فاضلاب به‌طور بهینه استفاده کرد تا از هدر رفت آب نیز جلوگیری شود و به‌سلامت محیط‌زیست دریایی کمک کرد.

فاضلاب خام یا پساب غیراستاندارد آن می‌تواند مرگ مرجان‌ها، عروس‌های دریای، ظهور پدیده کشند قرمز و ده‌ها موارد آلودگی اعم نفتی و غیرنفتی را رقم بزند که تبعات این چرخه شوم دوباره به خود ما انسان‌ها باز می‌شود و باید ارگان‌های مسئول هر چه سریع‌تر فکری به حال این موضوع داشته باشند و اجازه ندهند دریا قربانی کم‌کاری و اهمال آن‌ها در این بخش شود.