شوک افزایش قابل توجه اجاره‌بها آرامش مستاجران را به هم ریخته است در حالی که رشد قیمت مسکن فاصله زیادی با رشد اجاره‌بها دارد. در سال‌های گذشته وقتی مستاجران به مشاوران املاک مراجعه می‌کردند، لیست متنوعی از منازل و آپارتمان‌های اجاره‌ای با قیمت‌های مختلف در مکان‌های متفاوت به آنها پیشنهاد می‌شد که در نهایت مستاجر با توجه به موقعیت مکانی و قیمت فراخور حالش یکی را انتخاب می‌کرد. در کمال ناباوری در تابستان سال جاری مشاوران املاک گزینه‌های چندانی برای پیشنهاد ندارند.
نتیجه مراجعه خبرنگار همشهری به چندین بنگاه این بوده است که مشاوران املاک قزوین موارد اجاره‌ای بسیار اندکی دارند و همه آنها اذعان دارند که تعداد مسکن اجاره‌ای به شدت کاهش پیدا کرده است و موارد اندکی هم که دارند اغلب با شرایط متقاضیان سازگار نیست در حالی که تقاضا برای واحدهای اجاره‌ای در تابستان به شدت بالا می‌رود.
- کاهش تولید مسکن
نقی گروسی، یکی از مشاوران املاک در قزوین، با سابقه ۲۶ سال در این حرفه گفت: متاسفانه در این تابستان واحدهای اجاره‌ای بسیار کم شده است و با توجه به این‌که در سال‌های اخیر کاهش تولید مسکن داشته‌ایم، الان تعداد متقاضیان مسکن اجاره‌ای بیشتر شده است. تعدادی از مالکان هم اقدام به ساخت واحدهای بزرگ و گران می‌کنند که اجاره آنها در توان بسیاری از مستاجران نیست. تعداد زیادی از مالکان هم واحدهای خود را صرفا برای فروش ساخته‌اند و حاضر به اجاره دادن آنها نیستند. هم‌اکنون واحدهای زیادی در شهر خالی از سکنه هستند، اما صاحبان آنها خالی بودن این واحدها را به اجاره دادن آنها ترجیح می‌دهند.
وی بیان کرد: رشد بیش از اندازه اجاره‌بها و کاهش تعداد واحدهای اجاره‌ای در این تابستان مشاوران املاک را هم شرمنده مراجعان کرده است. گفتنی است برخی از صاحبخانه‌ها هم دارای مشکلاتی از قبیل تامین هزینه تحصیل فرزندان، حقوق پایین بازنشستگی، درگیری‌های مالیاتی و پایین بودن درآمد هستند. گروسی ادامه داد: یکی از مشکلات بخش مسکن نبود نظارت است. متاسفانه دولت و مسئولان همیشه به بخش مسکن کم‌توجه بوده‌اند. نبود نهاد و دستگاهی برای تعیین قیمت در بخش مسکن باعث می‌شود صاحبخانه‌ها قیمت اجاره را خودشان تعیین کنند. بدون شک وجود یک ناظر در این بخش می‌تواند آرامش را به بازار برگرداند.
- اجاره به جای رهن
مرتضی محتشم یکی از دیگر مشاوران املاک در قزوین گفت: امسال شاهد کاهش سود بانکی در نظام بانکداری بودیم. زمانی که سود بانک کم می‌شود، صاحبخانه‌ها دیگر تمایلی به رهن دادن واحدهای اجاره‌ای خود ندارند. آنها در این شرایط ترجیح می‌دهند که اجاره بگیرند و چون مبلغ اجاره در اکثر موارد زیاد است باعث می‌شود که مستاجران با مشکل مواجه شوند. حتی اگر صاحبخانه‌ای هم تصمیم بگیرد واحد خود را رهن بدهد، کاهش سود بانکی باعث شده است تا مبلغ رهن در این تابستان افزایش چشمگیری داشته باشد.
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد امسال میزان اجاره‌بها در قزوین رشد ۳۰ تا ۴۰ درصدی داشته است. هم‌اکنون شاهدیم که اکثر مالکان فروشنده‌اند و تمایلی به اجاره دادن واحدهای خالی خود ندارند. این موضوع اثر مستقیم در افزایش اجاره‌بها داشته است. محتشم با بیان این‌که موارد پیشنهادی اجاره‌ای در قزوین بسیار کم شده است، افزود: تعدادی از مراجعان ما عروس و داماد هستند. این افراد چون به دنبال واحدهای نو و زیبا هستند، با اجاره‌های بالا مواجه می‌شوند و برای پرداختن اجاره‌بها به مشکل برمی‌خورند. تعداد زیادی از مراجعان هم به دنبالواحدهای آسانسوردار هستند که این امر قیمت اجاره را بالا می‌برد.
- عرضه و تقاضا
یوسف عبدی شیخلری، رئیس اتحادیه مشاورین املاک قزوین، گفت: افزایش قابل توجه رهن و اجاره‌بهای مسکن در تابستان جاری به چند علت رخ داده است. یکی از مهم‌ترین دلایل آن رکود ساخت‌وساز و خرید و فروش مسکن در چند سال اخیر بوده است. رکود در این بخش باعث شده است تا تولید مسکن پایین بیاید. در نتیجه شاهد عدم تعادل عرضه و تقاضا در بخش تولید مسکن هستیم. تا زمانی که عرضه و تقاضای مسکن به توازن و همخوانی نرسد، در این بخش رونق نخواهیم داشت.
وی توضیح داد: در حالی که با رکود تولید مسکن مواجهیم با قشر جوانی مواجهیم که وارد مرحله زندگی مشترک شده‌اند. اکنون ۳۰ تا ۴۰ درصد متقاضیان مسکن اجاره‌ای جوانان در آستانه ازدواج هستند. این قشر هم برای زندگی جدید خود به دنبال واحدهای نو و زیبا هستند. در نتیجه مجبور می‌شوند هزینه زیادی را بابت اجاره‌بها بپردازند. هم‌اکنون در دولت آقای روحانی ۶ تا ۷ سال است که مسکن انبوه به آن صورت تولید نشده است و از طرفی قشر جوان جامعه رشد کرده‌اند و وارد چرخه زندگی شده‌اند و به مسکن نیاز دارند و باید این نیاز برطرف می‌شد که نشده است.
عبدی افزود: یکی دیگر از دلایل افزایش اجاره‌بها و کاهش شدید تعداد واحدهای اجاره‌ای در شهر قزوین، خدمات ضعیف در بخش مسکن مهر است. بسیاری از شهروندان قزوینی که در واحدهای مسکن مهر زندگی می‌کردند به علت خدمات بسیار پایین و شرایط نامساعد موجود در آنها، مجددا به داخل شهر قزوین نقل مکان کرده‌اند که خود این موضوع باعث کم شدن واحدهای اجاره‌ای و بالا رفتن اجاره‌بها شده است.
- کاهش سود بانکی
رئیس اتحادیه صنف مشاورین املاک در قزوین تصریح کرد: شاید یکی از دلایل زیاد شدن اجاره‌بها کم شدن سود بانکی باشد. زمانی که سود بانکی کاهش پیدا می‌کند، دیگر صاحبخانه‌ها به قیمت گذشته منازل خود را اجاره و رهن نمی‌دهند. در این میان، تمایل به رهن دادن بسیار کاهش پیدا می‌کند و اکثر صاحبخانه‌ها ترجیح می‌دهند که به صورت ماهانه اجاره بالا دریافت کنند. این موضوع باعث سخت شدن کار مستاجران می‌شود.
عبدی ادامه داد: ما اعتقاد داریم که اگر سود بانکی پایین بیاید، مستاجران می‌توانند به جای این‌که هزینه اجاره‌بهای مسکن بدهند، خود خریدار مسکن بشوند، زیرا سود بسیار پایین بانک‌ها باعث می‌شود مستاجران اقدام به دریافت وام از بانک بکنند بدون این‌که دغدغه بازپرداخت سنگین آن را داشته باشند و به جای پرداخت اجاره‌بها، ماهانه اقساط وام خود را پرداخت کنند. اعتقاد داریم هر قدر سود بانکی کاهش پیدا کند، ما شاهد رونق در بخش مسکن می‌شویم. وی در پایان در مورد پیش‌بینی قیمت مسکن در آینده نزدیک گفت: با توجه به این‌که با گرانی مصالح روبه‌رو هستیم و با توجه به افزایش قیمت تمام‌شده مسکن، افزایش ۵ تا ۱۰ درصدی قیمت در این بخش دور از انتظار نیست.
- قیمت‌گذاری
رئیس اتحادیه صنف مشاورین املاک در قزوین گفت: مشکلات مربوط به بحث مسکن سال‌هاست که وجود دارد، البته در مقطعی مسکن مهر ــ منهای جانمایی آن که خوب نبود و امکانات خدماتی مناسبی نیز نداشت ــ توانست این قضیه را مهار کند. وی تصریح کرد: در بحث ملک، چه خرید و فروش و چه اجاره‌بها، چون مالکیتی است نمی‌توان قیمت‌گذاری کرد. بنده در اتحادیه پیگیر این موضوع بوده‌ام که این اتفاق بیفتد ولی به طور قانونی چیزی بر این مبنا که برای اجاره‌بها قیمت‌گذاری شود و مرجعی نظارت داشته باشد وجود ندارد یعنی قانون تعریف نکرده است مگر این‌که مسئولان آن را قانونی کنند و برای این موضوع هم مانند سایر کالاها قیمت تعیین شود و شامل تعزیرات باشد و گرانفروش با جریمه روبه‌رو شود.
- خانه نامناسب
مهدیه محمدی، روان‌شناس، گفت: وقتی اجاره‌بها افزایش پیدا می‌کند قطعاً در درجه اول اقتصاد خانواده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و تبعات مختلفی دارد. فرد مجبور است خانه‌ای انتخاب کند که متناسب با وضع مالی باشد پس به مکان‌هایی نقل مکان می‌کند که شاید از لحاظ فرهنگی و... مشکل‌دار و مسئله‌دار باشد. چون خانواده استطاعت بیشتری ندارد که جای بهتری را اجاره کند به اجبار به آن مکان راضی می‌شود. قطعاً قرار گرفتن در آن محیط فرهنگی خانواده را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد و شاید فرزندان آن خانواده نتوانند به رشد روحی و روانی و فرهنگی لازم برسند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر فرد ممکن است به اجاره خانه در منطقه‌ای مناسب رضایت دهد، اما پدر و مادر خانواده مجبور شوند ۲ شیفت و ۳ شیفت کار کنند در نتیجه پدر و مادر بر فرزندان نظارت کافی ندارند یا وقتی پدر و مادر برمی‌گردند از شدت خستگی وقتی برای با هم بودن افراد خانواده به شیوه مفید ندارند و به نوعی طلاق روانی در خانواده اتفاق می‌افتد و فرزندان نیز با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند.
محمدی با بیان این‌که بعضی از خانواده‌ها به خاطر اجاره‌بها مجبور به حاشیه‌نشینی می‌شوند که از لحاظ فرهنگی نیز با آن مکان همخوانی ندارند، افزود: به این ترتیب مشکلات تنهایی، غربت، اعتیاد و بزه‌های دیگر کم‌کم خودنمایی می‌کند. این روان‌شناس یادآور شد: در کل وقتی اجاره‌بها افزایش می‌یابد انواع آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی خودنمایی می‌کند، آمار طلاق دستخوش نوسان می‌شود، افراد از وظایف اصلی خود دور می‌شوند و یک دور باطل ادامه پیدا می‌کند.
- مستاجرانی که حاشیه‌نشین می‌شوند
علی رحمتی، جامعه‌شناس، گفت: وضعیت اقتصادی افراد در تحولات جامعه سهم بسزایی دارد. زمانی که اجاره‌بها افزایش پیدا کند، طبیعتا فرد نمی‌تواند خانه مورد نظر خود را اجاره کند و در نتیجه مجبور می‌شود به کمتر از آنچه مد نظرش است رضایت دهد. وقتی افراد با مشکلات مالی مواجه می‌شوند مجبور به انجام شغل‌های دوم می‌شوند که این خود در بازار کار تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود افراد کمتری به کار مشغول شوند. همچنین برخی کارها شغل‌های کاذب محسوب می‌شوند و مشکلات خاص خود را در پی دارند.
وی اظهار کرد: در این بین برخی افراد به دلیل مشکلاتی که دارند نمی‌توانند در شهرها خانه اجاره کنند در نتیجه به اطراف شهرها می‌روند و این موضوع باعث به وجود آمدن پدیده‌ای به نام حاشیه‌نشینی می‌شود. حاشیه‌نشینی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زیادی را به دنبال دارد، با توجه به این‌که افرادی که در این مکان‌ها مستقر شده‌اند به لحاظ اقتصادی وضع مناسبی ندارند و همچنین از قشرهای مختلف با فرهنگ‌های مختلف هستند در نتیجه بستر مناسبی برای بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، نظیر جرم، بزه، مفاسد اخلاقی، اعتیاد و... فراهم می‌شود.