كمي آن طرف‌تر چند جوان بالاي سر يك نقشه ايستاده‌اند و محور‌ها را بررسي مي‌كنند. انگار اينجا يك مقر فرماندهي ستاد جنگي است و عمليات بزرگي در پيش است. فرماندهان جوان ديروز كه نقشي انكارناشدني در فتح خرمشهر داشته‌اند حالا جايشان را به فرماندهان جوان، باانگيزه و كاربلد امروز داده‌اند تا دوباره خرمي را به خرمشهر بازگردانند؛ آنها كه از سوي مقتدايشان امر به سازندگي و آباداني مناطق محروم گرفته‌اند مي‌خواهند روزهاي پاياني سال و ايام نوروز را راهي خرمشهر شوند تا همراه با صد‌ها هموطن ديگر طرحي نو دراندازند. در اين گفت‌و‌گو با اميرمحمد اژدري، علي حاجوي و صبا كرم همكلام شديم تا درباره انگيزه‌شان از ايجاد قرارگاه اردوي جهادي نجف بپرسيم. آنها پيشاپيش از همه شما دعوت كرده‌اند تا در سازندگي خرمشهر همراه‌شان شويد.
- اردوهاي جهادي از چه سالي و با چه هدفي فعاليت خودش را شروع كرد؟
اژدري: اين اردو‌ها از سال ۷۶ با حضور گروه‌هاي دانشجويي شكل گرفت. نخستين بار هم گروه هيئت آل ياسين چنين مدلي را در مناطق محروم استان سيستان و بلوچستان پياده كرد و پس از آن هم، بسيج مستضعفين، سازماني را به نام بسيج سازندگي به‌وجود آورد. هدفشان هم اين بود كه افراد و گروه‌ها براي آباداني نقاط محروم كشور اعزام شوند و با همت بلندشان بتوانند به ديگران خدمت كنند. سال ۸۲ هيئت آل‌ياسين شرح فعاليت‌ها و اقدامات انجام شده را در قالب يك نامه خدمت مقام معظم رهبري تقديم كردند. معظم‌له نيز پاسخ شايسته‌اي به اين نامه دادند و از همه عوامل آن تشكر ويژه داشتند. اردوهاي جهادي تا سال ۸۸ رنگ و بوي عمراني و سازندگي داشت تا اينكه فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي نيز به آن افزوده شد. همه گروه‌ها براي نخستين بار در سال ۹۱ و در موضوع كمك به زلزله زدگان آذربايجان زير يك پرچم جمع شدند و كار عملياتي قرارگاه را پيش بردند. در حال حاضر نيز اين قرارگاه قصد دارد كه فعاليت‌هايش را در روزهاي آينده روي خرمشهر متمركز كند.
- با توجه به اينكه ما مناطق محروم مختلفي در استان‌هاي كشورمان داريم، چطور شد كه خرمشهر براي اجراي برنامه‌هاي اردوي جهادي امسال برگزيده شد؟
حاجوي: ما روي خرمشهر يك بحث اعتقادي داريم و مي‌گوييم روزگاري خيلي‌ها آمدند و جانفشاني كردند تا اين خاك را آزاد كنند، حالا نوبت ماست كه بياييم و اين خاك را آباد كنيم. مردم اين شهر هنوز جنگ را با تمام وجودشان حس مي‌كنند و محروميتش را مي‌چشند. متأسفانه طي اين سال‌ها، در شهر خرمشهر و روستاهاي اطراف آن كمتر كار عمراني انجام شده است، به همين دليل اولويت را به اين شهر خاطره‌انگيز داديم. البته الان بحث كاروان راهيان نور وجود دارد و خيلي‌ها مي‌توانند عضو اين كاروان شده و خرمشهر را از نزديك ببينند. اما اگر تدبيري انديشيده مي‌شد كه بحث كاروان راهيان نور منافعي هم به‌صورت مستقيم براي اهالي شهر خرمشهر مي‌داشت خيلي بهتر بود. الان حدود ۷۰درصد مردم خرمشهر تحت پوشش كميته امداد حضرت امام(ره) يا سازمان بهزيستي هستند و واقعا به مدد و ياري نيازمندند.
- تقسيم‌بندي‌ها و فعاليت‌هاي اردوي جهادي خرمشهر در چه حوزه‌هايي تعريف شده است؟
اژدري: ما پيش از اين نيروهايي را براي شناسايي مناطق مختلف به خرمشهر اعزام كرده‌ايم و نيازسنجي‌ها در تمام بخش‌ها انجام شده است. در حال حاضر گروه‌ها در ۵ حوزه اشتغال و كارآفريني، بهداشت و پزشكي، عمراني، علمي و فرهنگي تعريف و تقسيم مي‌شوند. هر يك از اين ۵ حوزه هم زيرشاخه‌ها و تعاريف جداگانه‌اي دارند تا كار به‌صورت هدفمند پيش برود. حالا ما طبق بازديدهايي كه داشته‌ايم مي‌آييم و اولويت‌بندي مي‌كنيم. مثلا ممكن است كه آب يك روستا به‌دليل بروز مشكل ريزگرد‌ها يا عوامل ديگر آلوده شده باشد. خب، اينجا مسائل بهداشت و پزشكي در اولويت همه كار‌ها قرار مي‌گيرد يا مثلا يك روستا فاقد مدرسه مناسب است و آن وقت گروه‌هاي عمراني دست به‌كار مي‌شوند. در برخي از مناطق هم دانش‌آموزان فوق‌العاده بااستعدادي وجود دارد كه بايد رويشان سرمايه‌گذاري و جهت‌دهي علمي انجام شود. پس مي‌بينيد كه در هر بخشي مي‌توان انتظارات را برآورده كرد و به نياز‌ها پاسخ گفت.
- شما كار را از كي شروع كرديد و الان در چه مرحله‌اي هستيد؟
حاجوي: امسال كه براي حضور در مراسم اربعين امام حسين(ع) راهي مناطق مرزي بوديم همانجا تصميم گرفتيم نگاهي هم به مناطق محروم خرمشهر داشته باشيم. مسئوليت‌ها كم‌كم تعريف شد و كارهاي مقدماتي پيش رفت. الان حدود يك ماهي است كه كار جذب نيروهاي جهادي جديد و ساماندهي گروه‌هاي پيشين را شروع كرده‌ايم. عده‌اي از دوستان هم در خرمشهر مستقر شده‌اند تا كارهاي پشتيباني را پيش ببرند. ثبت‌نام از اعضا و گروه‌هاي جديد تا بيستم اسفندماه ادامه دارد و پس از آن هم كار اعزام نيرو‌ها طبق زمانبندي شروع مي‌شود.
- چه تعريفي براي يك شهروند جهادي وجود دارد و آنهايي كه علاقه‌مندند تا وارد اين امر خير شوند بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشند؟
اژدري: نخستين و مهم‌ترين موضوع درباره يك فرد عضو اردوهاي جهادي اين است كه دغدغه خدمت‌كردن داشته باشد. هيچ‌كس نسبت به ديگري صاحب برتري نيست. هر كسي كه تصور مي‌كند مي‌تواند در اين راه خدمت كند مي‌تواند يك شهروند جهادي باشد. بحث جذب علاقه‌مندان هم به ۲ صورت گروهي و انفرادي انجام مي‌شود؛ مثلا بچه‌هاي يك دانشكده مي‌آيند و همگي با هم ثبت‌نام مي‌كنند تا راهي اين اردو‌ها شوند. اعضاي گروه تا پايان اردو در يك مكان و در كنار يكديگر فعاليت خواهند كرد. ما آنها را ساماندهي و به مناطق مشخص اعزام مي‌كنيم. بعضي‌ها هم به‌صورت انفرادي وارد جريان مي‌شوند و طبق علاقه‌مندي يا تخصصي كه دارند در گروه‌هاي مورد نظر قرار مي‌گيرند. اينجا افراد به تيم‌هاي ۴۰ نفره تقسيم مي‌شوند و سپس به سمت قرارگاه خرمشهر مي‌روند. فعاليت‌هاي پنج‌گانه ما هم در ۴ محور حومه شرقي و غربي خرمشهر، غرب رود كارون و جزيره مينو متمركز خواهد شد. ضمن اينكه امسال عمليات عمراني بخشي از شهر آبادان و دشت آزادگان را هم در دستور كارمان قرار داده‌ايم.
- الان بيشتر در چه حوزه‌هايي نيازمند نيرو هستيد؟ اين نيرو‌ها چگونه وارد كار مي‌شوند؟
اژدري: همه علاقه‌مندان كه داراي تخصص‌ها و توانمندي‌هاي مختلف هستند مي‌توانند بيايند و در اين امر خداپسندانه مشاركت كنند. نيرو‌ها بنا به تخصص و توانايي‌شان وارد كار مي‌شوند؛ مثلا براي متخصصان رشته‌هاي پزشكي و دندانپزشكي يك بازه زماني تعيين مي‌كنيم تا به مناطق تعيين شده بروند و كار‌ها را انجام بدهند. براي پيشبرد پروژه‌هاي عمراني مثل ساخت خانه، مدرسه و مسجد هم اولويتمان اين است كه از متخصصان همان روستا كمك بگيريم. بالاخره هر كدام از روستا‌ها يك بنا يا آهنگر متخصص دارند، ما تنها كارگر و مصالح مورد نياز را در اختيارشان قرار مي‌دهيم تا اهالي روستا هم در امر سازندگي مشاركت داشته باشند. در حوزه‌هاي فرهنگي به حضور روحانيون احتياج خواهيم داشت. الان گروه‌هاي مختلف فرهنگي آمده‌اند و ثبت‌نام كرده‌اند. اين گروه‌ها مي‌توانند با اجراي نمايش‌هاي مختلف، روحيه شكننده كودكان و نوجوانان مناطق محروم را ترميم كنند و در آستانه سال نو روحيه‌اي بهتر به آنها ببخشند. حالا ممكن است اشخاصي امكانات بيشتري بتوانند همراه خودشان بياورند تا سرعت كار باز هم بالا‌تر برود. خلاصه اينجا فرصت براي حضور همه آنهايي كه عشق خدمت به مردمان كشورشان را دارند فراهم شده است و كسي دست خالي برنمي‌گردد.
- شيوه اعزام به چه صورت خواهد بود؟ برنامه‌هاي رفت و برگشت مشخص شده؟
حاجوي: نخستين گروه كاروان اردوهاي جهادي به خرمشهر روز ۱۹ اسفند به منطقه اعزام مي‌شوند و پايان اردو هم ۱۵ فروردين ۹۴ اعلام شده است. اشخاصي كه براي اين كار ثبت نام مي‌كنند بايد نسبت به وظايف و مسئوليت‌هايي كه به‌عهده مي‌گيرند التزام داشته باشند تا يك كارگروه خوب شكل بگيرد و در‌‌نهايت به نتيجه برسد. كار‌ها به‌صورت پروژه‌اي براي گروه‌ها تعريف مي‌شود و بازه زماني هر پروژه چيزي حدود ۸ تا ۱۰ روز درنظر گرفته شده است. آنها وارد منطقه مي‌شوند و كار را دست مي‌گيرند. اينكه افراد در يك گروه احساس مفيد بودن داشته باشند خودش يك ارزش است كه نبايد از آن غافل شد. ما هم برنامه‌ريزي‌ها را طوري انجام داده‌ايم كه همه افراد حاضر در اردو اين احساس را با انجام كارهاي مفيد و ارزشمند تجربه كنند. با اين حال، اعضاي اين اردو بايد بپذيرند كه عضوي از يك گروه هستند و بايد هماهنگ با ديگر اعضا پيش بروند.
- براي اياب و ذهاب، اسكان و تغذيه اعضاي اردوهاي جهادي چه تدبيري انديشيده‌ايد؟
اژدري: امسال همه گروه‌ها از ستادهاي تعيين شده به وسيله اتوبوس راهي خرمشهر مي‌شوند و با همان وسيله هم به شهرشان باز‌مي‌گردند. تاريخ رفت‌وبرگشت گروه‌ها هم مشخص شده. در طول مسير اعضاي گروه اين فرصت را دارند كه با يكديگر بيشتر آشنا شوند، همدلي لازم به‌وجود بيايد و اگر سؤالي در هر زمينه‌اي وجود داشت پاسخ داده شود تا ناهماهنگي‌ها از بين برود. براي هر گروه هم يك مسئول از اعضاي همان گروه درنظر گرفته مي‌شود كه پس از استقرار در پايگاه خرمشهر به سمت مناطق تعيين‌شده حركت مي‌كند. حالا آنها بايد خودشان به شرايط نگاه كنند و ببينند براي اسكان چه تمهيداتي درنظر بگيرند و با چه كساني ارتباط برقرار كنند. مثلا اگر براي انجام پروژه‌هاي عمراني به يك روستا مي‌روند بتوانند از حسينيه يا مسجد و مدرسه براي اقامت موقتشان استفاده كنند. بحث پشتيباني و تداركات و ديگر نيازمندي‌هاي گروه هم به‌عهده خودشان است و ما تنها يك كمك هزينه را در اختيارشان قرار مي‌دهيم. اصولا يكي ديگر از اهداف راه‌اندازي اردوهاي جهادي، همين وجه است كه افراد ابتدا به‌خودسازي بپردازند و سپس قصد دگرسازي داشته باشند؛ يعني افراد بايد اين روحيه جهادي را در خودشان ببينند و بدانند كه در يك شرايط نه چندان رفاهي مي‌خواهند كار را پيش ببرند.
- افرادي كه قصد ثبت نام و حضور در اين اردو‌ها را دارند بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشند؟ شرط سن و سال مطرح هست يا نه؟
حاجوي: نه، همه اقشار حتي دانش‌آموزان هم مي‌توانند در قالب گروه‌هاي دانش‌آموزي وارد اين اردو شوند و به منطقه بيايند. ما خودمان هم با سن و سال پايين به اين اردو‌ها پيوستيم. با اين حال، متخصصان رشته‌هاي مختلف پزشكي و دندانپزشكي با هر سن و سال و تجربه‌اي كه دارند مي‌توانند ياري‌رسان گروه باشند. هر خانم يا آقايي با هر توانمندي‌اي مي‌تواند در اين اردو ثبت‌نام كند و در وجه اول، محدوديتي براي حضور افراد وجود ندارد.
- فكر مي‌كنيد حضور در اين اردو‌ها به‌ويژه براي آنهايي كه ساكن شهرهاي بزرگ هستند و از امكانات مناسب برخوردارند چه تأثيرات مثبت و سازنده‌اي مي‌تواند داشته باشد؟
اژدري: در اين رابطه من مي‌توانم تجربه شخصي خودم را بگويم. خب، من نخستين بار 13ساله بودم كه براي شركت در اردوهاي جهادي راهي يكي از روستاهاي محروم استان هرمزگان شدم. من يك زندگي نسبتا مرفهي داشتم و نياز‌هايم به‌طور معمول و به شكل مناسب توسط خانواده‌ام برآورده مي‌شد. اما حالا جايي رفته بودم كه مردمانش براي زندگي كردن سقفي بالاي سرشان نداشتند و در كپر زندگي مي‌كردند. واقعا در برخورد اوليه شوكه شده بودم كه چنين زندگي‌هايي هم در كشور ما وجود دارد و ما از آنها بي‌خبريم! چند سال بعد كه خودم مسئول گروه اعزامي اردوهاي جهادي شدم به‌طور واضح اين تغيير را در رفتار نوجوان‌ها و جوان‌ها مي‌ديدم. آنها شايد تا آن روز فكر و ذكرشان اين بود كه چه بازي يا فيلم جديدي وارد بازار شده يا مدل گوشي‌هاي تلفن همراه‌شان چه باشد بهتر است اما وقتي از اين سفر برگشتند فقط فكر و ذكرشان اين شده بود كه چطوري بازارچه خيريه راه بيندازند. آن مدرسه‌اي كه كار ساخت وسازش را انجام دادند، كار نقاشي و رنگش هم تمام‌شده يا نه. چطوري كتاب‌هاي مناسب براي بچه‌هاي روستا بفرستند و مواردي مثل اين. حالا همين نوجوان و جوان، فردا تحصيلاتش را ادامه مي‌دهد و يك روز مي‌شود دكتر و مهندس اين مملكت. خب، او ديگر نگرش‌اش نسبت به مناطق محروم كشور جور ديگري شده و حالا علاقه‌مند است تا وقت بيشتري براي آنها بگذارد؛ حتي اگر خودش نتواند به اين مناطق برود، سراغ محله‌هاي محروم شهر خودش مي‌رود و به شهروندان ساكن آنجا خدمت مي‌كند چون خودش ديده كه مردم محروم حتي پول ندارند كه به پزشك مراجعه كنند و همين موضوع مي‌تواند به قيمت از دست‌دادن سلامتي يا حتي جانشان تمام شود. به‌دست آوردن اين روحيه شايد خيلي مهم‌تر از ساختن يك خانه يا پل باشد. ما ديده‌ايم كه چنين اتفاقي براي بسياري از اعضاي حاضر در كاروان مي‌افتد و اين مي‌تواند در كنار همه آباداني‌ها و سازندگي‌ها يك اتفاق خوشايند باشد. شايد اگر بخواهيم همين تغيير سبك و نگرش نسبت به زندگي و افراد پيرامونمان را در يك شخص نهادينه كنيم نتوانيم اين كار را در مدت زمان كوتاه انجام دهيم.
- بانوان هم بايد باشند
بخش قابل توجهي از فعاليت اردوهاي جهادي به حضور بانوان بستگي دارد
خانم صبا كرم، يكي از جوانان باانگيزه و عضو قرارگاه است كه از همه بانوان توانمند و بااراده مي‌خواهد تا آنها هم وارد اين جريان شوند. او در اين‌باره مي‌گويد: «بانوان علاقه‌مندي كه مي‌خواهند در اردوهاي جهادي مشاركت داشته باشند، به جز حوزه مهندسي و فني در تمام حوزه‌هاي بهداشت و پزشكي، كارآفريني، علمي و فرهنگي مي‌توانند كمك‌هاي شاياني به نفع مردم محروم خرمشهر و روستاهاي اطراف انجام بدهند. البته جمعيت هدف ما در ۲ بخش كودكان و نوجوانان و همينطور بزرگسالان متمركز شده و به همين دليل برنامه‌ها با نظم و دقت بيشتري پيش خواهد رفت. مثلا براي گروه كودك و نوجوان خيلي روي بحث علمي و فرهنگي سرمايه‌گذاري مي‌كنيم و براي بزرگسالان هم مباحثي درباره كارآفريني مطرح خواهيم كرد. در بحث پزشكي و بهداشت هم از همه پزشكان و متخصصان زن كشورمان مي‌خواهيم تا چند روزي را براي خدمت به شهروندان مناطق محروم كشور اختصاص دهند. حتي دانشجويان اين رشته‌ها هم مي‌توانند ثبت نام كرده و بخش‌هايي از طرح تعريف‌شده را به اجرا دربياورند. در حوزه علمي هم بيشتر تلاش شده تا از دانشجويان نخبه رشته‌هاي مختلف دعوت به حضور انجام شود چرا كه مثلا دانش‌آموزان رشته تجربي يك روستاي محروم وقتي ببينند كه پاي درس دانشجوي رشته پزشكي دانشگاه تهران نشسته‌اند مي‌توانند آينده خودشان را درست مقابلشان تجسم كنند. ضمن اينكه دانشجويان ممتاز و نخبه ساكن شهرهاي بزرگ مي‌توانند بهترين روش‌هاي درس خواندن و آمادگي براي كنكور را به‌صورت كاملا عملي براي آنها شرح بدهند و برايشان انگيزه ايجاد كنند».
صبا كرم وضعيت اسكان و پذيرايي بانوان در طول اين سفر پرخاطره را مناسب مي‌داند و معتقد است: «طوري برنامه‌ريزي شده كه رفت وآمد خانم‌ها به شكلي ايمن و مطمئن انجام شود. در بحث اسكان هم ما مشكل زيادي نداريم و هماهنگي‌هايي انجام شده تا اقامتگاه مناسب‌تري در اختيار آنها قرار داده شود. ضمن اينكه زمان رفت‌وبرگشت بانوان به‌گونه‌اي است كه كمترين تداخل كاري را با گروه‌هاي آقايان خواهد داشت. پايگاه اصلي بانوان هم در خرمشهر واقع شده تا دسترسي به مراكز خدماتي و رفاهي با سهولت بيشتري انجام شود. بانوان مشاركت‌كننده در حوزه پزشكي به روستا‌ها و مناطق تعيين شده مي‌روند و شب‌ها به مقر باز‌مي‌گردند. بانوان فعال در حوزه فرهنگي و آموزش هم در روستاي منيخ كه در ۱۰كيلومتري خرمشهر واقع شده مستقر مي‌شوند و همه برنامه‌هايشان را همانجا به اجرا درمي‌آورند. اين سفر مي‌تواند تجربه‌اي گرانقدر براي بانوان همراه داشته باشد و فرصت خدمت را در اختيارشان قرار بدهد».
- چطور ثبت نام كنيم؟
علاقه‌منداني كه مي‌خواهند امسال راهي اردوهاي جهادي شوند و در ساخت و آباداني خرمشهر مشاركت داشته باشند تنها تا بيستم اسفندماه فرصت دارند تا از راه‌هاي تعيين شده با قرارگاه‌هاي شهرشان ارتباط برقرار كنند. در بيشتر شهرهاي بزرگ بيلبوردهايي براي جذب نيرو‌ها و شيوه ثبت‌نام و شرايط اعزام در معابر اصلي نصب شده است. شهروندان پايتخت‌نشين هم مي‌توانند براي ثبت‌نام در ساعت‌هاي اداري با شماره تلفن ۷۷۶۳۹۷۶۶ تماس بگيرند. البته بهترين راه ثبت‌نام اين است كه به سايت اينترنتي اين قرارگاه به نشانيwww.najaf2. ir مراجعه كنيد و اطلاعات لازم را به‌دست بياوريد. همچنين شماره تلفن همراه ۰۹۳۶۲۷۵۴۳۵۵ براي ثبت نام برادران و شماره تلفن همراه ۰۹۳۰۱۳۷۲۴۳۳ براي هماهنگي ثبت‌نام خواهران اعلام شده تا در ساعت‌هاي غيراداري هم بتوانيد نامتان را در فهرست اعزامي‌ها وارد كنيد. آنهايي كه اهل نرم‌افزارهاي موبايلي هستند مي‌توانند سري هم به اينستاگرام قرارگاه به نام najaf2. ir بزنند و آخرين اطلاعات و اخبار و تصاوير را مشاهده كنند. حدود ۱۰۰۰ نفر تاكنون براي حضور در اين اردو ثبت‌نام كرده‌اند كه سهم آقايان بيشتر از بانوان بوده است.