این کوچولوهای دوست‌داشتنی شناکنان بالا و پایین می‌آیند، می‌رقصند، لبانشان را به شیشه می‌چسبانند و چشمان رهگذران را به‌خود خیره می‌کنند. ماهی‌ها نمی دانند سرانجام زیر سقف کدام خانه میهمان خواهند شد، همان‌طور که بسیاری از خریداران نمی‌دانند ماهی‌هایی که زینت بخش سفره‌های هفت‌سین‌شان شده، از کجا می‌آیند.
بیشتر مردم گمان می‌کنند ماهی‌های کوچک شب عید، جایی در کنار دریا به دنیا می‌آیند و رشد می‌کنند، اما بد نیست بدانید که بسیاری از ماهی‌های زینتی از دل کویر راهی شهرهای کشور می‌شوند. ماهیان سفره هفت‌سین را در کاشان پرورش می‌دهند. این گزارش به مشکلاتی می‌پردازد که پرورش‌دهندگان ماهی‌های زینتی در کارشان با آنها مواجهند.
اکنون که ماهی کوچولوها در هر گوشه و کناری به چشم می‌خورند، شاید بیان این مشکلات بتواند به تحقق آرزوی دیرینه ساخت شهرک ماهیان زینتی در کاشان کمک کند.
استاد علی‌اکبر حلّی که استاد دانشگاه و از استادکاران معروف معماری سنتی در کاشان است،درباره تاریخچه پرورش ماهی زینتی در این شهر می‌گوید: تاریخ دقیقی نمی‌توان به دست آورد که از چه زمانی ماهی‌های زینتی در کاشان پرورش داده می‌شود، اما از شیوه ساخت خانه‌ها در دوره قاجاریه بویژه ساخت حوض می‌توان پی به وجود ماهی زینتی در خانه‌های مردم کاشان در آن زمان برد.
کاشان در زمینه پرورش ماهی‌های زینتی رتبه نخست کشور را دارد. به گفته جواد امان‌پور، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان، بیش از 70 درصد تولید ماهیان زینتی کشور در این شهرستان و در مناطق راوند، فین کوچک و فین بزرگ، تولید و پرورش داده می‌شود.
مجید کافی‌زاده، رئیس اداره تولیدات دامی جهاد کشاورزی شهرستان کاشان نیز می‌گوید: «500 کارگاه تولید و تکثیر ماهیان زینتی در کاشان فعالیت می‌کنند و سالانه 25 تا 30 میلیون قطعه ماهی زینتی در 1500 استخر پرورش ماهی کاشان تولید و به بازارهای داخلی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و آسیای میانه صادر می‌شود.»
یکی از مشکلات و تنگناهای پیش روی این صنعت استقرار کارگاه‌های تولید و پرورش ماهیان زینتی در منازل و باغ‌های واقع در محدوده شهری کاشان است. این وضع به لحاظ زیست‌محیطی و بهداشتی، مشکلاتی را برای بافت مسکونی همجوار این واحدها ایجاد کرده و باعث شده است تا سازمان‌ها و تشکل‌های زیست‌محیطی شهرستان، خواستار خروج این کارگاه‌ها از محدوده بافت مسکونی شهر شوند.
ساخت شهرک ماهیان زینتی از آرزوهای یک دهه‌ای پرورش‌دهندگان ماهیان زینتی و از پیشنهادهای اداره جهاد‌کشاورزی شهرستان به دولت است. ماشاالله گندمی، رئیس هیأت‌مدیره شرکت تعاونی آبزیان قطب راوند کاشان، با یادآوری سابقه این صنعت در کاشان می‌گوید: «نزدیک به 10 سالی است که از شکل‌گیری این شرکت تعاونی می‌گذرد و از همان آغاز فعالیت درخواست کردیم تا با ایجاد شهرک ماهیان زینتی، همه کارگاه‌ها در یکجا جمع شوند، زیرا با این‌کار افزون بر رعایت شاخص‌های زیست‌محیطی، فعالیت پرورش‌دهندگان ماهی‌های زینتی صرفه اقتصادی و سودآوری بیشتری در بر‌خواهد داشت.»
خواسته 200 عضو تعاونی
وی با بیان این‌که 200 عضو این شرکت تعاونی منتظر برآورده شدن خواسته خود هستند، می‌افزاید: گذشته از سرمایه زیادی که هر پرورش دهنده برای ساخت کارگاه پرورش ماهی صرف کرده است، بیش از4 تا 5 دهه تجربه علمی و عملی پشتوانه این حرفه است، اما اگر دولت به ساماندهی پرورش ماهیان زینتی بی‌توجهی نشان دهد، به‌طور قطع این صنعت با شکست مواجه خواهد شد.
گندمی مکاتبات فراوان صورت گرفته از سوی شرکت تعاونی برای ساخت شهرک اختصاصی را خاطرنشان و اضافه می‌کند: «با مشخص شدن زمین مورد نظر برای ساخت شهرک، همچنان با مشکل تامین آب شهرک مواجه هستیم.»
وی در ادامه با اظهار تأسف از سنگ‌اندازی‌های برخی می‌گوید: «پرورش ماهیان زینتی با وجود سابقه طولانی در کاشان، هنوز برای برخی از مسئولان شهرستان و استان شناخته شده نیست و آنان اطلاع درستی از این حرفه ندارند و عملکرد آنان به‌جای همراهی و تشویق، سرمایه‌گذاران را بی‌انگیزه می‌کند.»
وی می‌افزاید: «بیشتر مردم ماهی‌های زینتی را صرفا از طریق ماهی قرمز شب عید می‌شناسند، اما در کاشان ماهی‌های زینتی که تولید می‌شود و پرورش می‌یابد بسیار متنوع است: مولی، گوبی، تایگر، گورامین، سیج لایت، نترا، زبرا و پرج نام برخی از ماهی‌های زینتی است که در کارگاه‌های کاشان تولید می‌شود و بعضی از آنها با قیمت‌های بسیار بالا فروخته می‌شود. اسکار و شارک نام 2 ماهی زینتی گران‌قیمت و مورد علاقه آکواریوم‌داران است که در کاشان پرورش می‌یابد.
رئیس اداره تولیدات دامی جهاد کشاورزی کاشان با بیان این‌که ایجاد شهرک ماهیان زینتی در دور سوم سفر استانی رئیس‌جمهوری و هیأت دولت به استان اصفهان به تصویب رسید و زمینی به مساحت 300 هکتار خارج از محدوده مسکونی برای این کار در نظر گرفته شد، اظهار امیدواری می‌کند که با رفع مشکل آب مورد نیاز شهرک و صدور مجوز حفر چاه از سوی اداره ا مور منابع آب شهرستان، به‌زودی ساخت شهرک آغاز شود.
مجید کافی‌زاده می‌افزاید: «با ساخت این شهرک، نه تنها مشکل نبود مکان مناسب برای پرورش دهندگان ماهیان زینتی برطرف می‌شود، بلکه با جمع شدن تولیدکنندگان این نوع ماهی در یک مکان، کیفیت و کمیت ماهیان تولید شده نیز افزایش می‌یابد.»
رئیس هیأت‌مدیره شرکت تعاونی آبزیان قطب راوند نیز با توجه به اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و افزایش هزینههای آب، برق و گاز، ایجاد شهرک را فرصتی برای افزایش بهره‌وری و پایین آمدن هزینههای تولید ماهی‌های زینتی می‌داند.
فضایی برای پرورش گونه‌های متنوع
گندمی می‌افزاید: «اکنون در بسیاری از کارگاه‌های تولید و پرورش، فقط چند نوع ماهی پرورش داده می‌شود، اما با ایجاد شهرک، می‌توانیم گونه‌های بسیار متنوعی را پرورش و این حرفه را توسعه دهیم.»
وی همچنین اضافه می‌کند: «با راه‌اندازی شهرک ماهیان زینتی در کاشان به جاذبه‌های این شهر برای گردشگران افزوده می‌شود و علاوه بر جذب گردشگر، صدها فرصت شغلی به‌وجود می‌آید که در کاهش معضل بیکاری استان مؤثر خواهد بود.»رئیس اداره تولیدات دامی جهاد کشاورزی کاشان نیز با پیش‌بینی ایجاد بیش از هزار فرصت شغلی در این حرفه و پیش‌بینی سالانه حدود 10 تا 12 میلیارد تومان درآمد حاصل از فروش ماهیان زینتی در شهرستان کاشان می‌گوید: «از مسئولان استانی و مقام‌های کشوری انتظار داریم برای رفع موانع پیش روی ایجاد این شهرک اقدامی ویژه انجام دهند.»
حال که در آستانه نوروزی دیگر قرار داریم و داستان ماهی قرمز و تنگ بلور زینت هر خانه‌ای است، پرورش‌دهندگان ماهیان زینتی کاشان امیدوارند علاقه‌مندان ماهیان زینتی را سال آینده، در شهرک ماهیان زینتی این شهر برای تماشا و خرید ملاقات کنند.