همشهری آنلاین، فاطمه عباسی: درست در همین روزهای سرد زمستان بود که سرنوشت علمی ایران برای همیشه تغییر کرد. وقتی ۱۷۴سال پیش، روبان افتتاح مهمترین ساختمان خیابان ناصریه قیچی میشد، شاید هیچکس، حتی خود ناصرالدینشاه که با غرور به همراه صدراعظم جدیدش آقاخان نوری در تالار قدم میزد، نمیدانست که این دیوارها قرار است چه توفانی در تاریخ این سرزمین به پا کنند. صحبت از «دارالفنون» است؛ آخرین و بزرگترین رویای امیرکبیر که تنها ۱۳روز پیش از آنکه خونش در حمام فین کاشان جاری شود، نفس کشیدن را آغاز کرد. مدرسهای که قرار بود دانشگاه تهران عصرِ خود باشد و ایران را از کنج انزوا به میانه میدان علوم جدید پرتاب کند.
قصه دارالفنون، قصه آجرهایی است که با امید چیده شد. جالب است بدانید روزی که ۳۰ شاگرد اول مدرسه - که اغلب از فرزندان اعیان و اشراف بودند - پای درس ۷معلم اتریشی نشستند، هنوز گرد و خاک بنایی روی دوش مدرسه بود و کارگران تا یک سال بعد همچنان مشغول تکمیل ساختمان بودند. اما شوق آموختن فنون نظامی، طب، معدن و هندسه چنان بود که صدای تیشه کارگران در همهمه کلاسهای درس گم میشد.
این مدرسه فقط یک بنای آموزشی نبود؛ بلکه لابراتواری بود که در آن معجون «تجدد» ساخته میشد. اگرچه درهای مدرسه بعدها از خیابان همایون بسته شد و به خیابان ناصرخسرو فعلی تغییر مسیر داد، اما راهی که باز کرده بود هرگز بسته نشد. معلمان اروپایی از اتریش و بعدها از ایتالیا، فرانسه و آلمان آمدند و در کنار استادان ایرانی، نسلی را پرورش دادند که دیگر رعیت نبودند؛ آنها شهروندانی آگاه شدند که بعدها در قامت روشنفکران، وزرا و وکلای مجلس، بساط استبداد را در مشروطه به چالش کشیدند. حالا بیایید آلبوم خاکخورده این میراث بزرگ را ورق بزنیم و به تماشای روزگاری بنشینیم که چراغ علم در تهران عهد ناصری روشن شد.
اعضای ایرانی و خارجی شرکتکننده در کنگره بزرگداشت هزارمین سال تولد فردوسی در جلوی درب تالار جنوبی مدرسه دارالفنون (۱۳۱۳ش). در این تصویر کریستن سن (ایرانشناس دانمارکی)، سعید نفیسی، بدیعالزمان فروزانفر، مجتبی مینوی، رضازاده شفق، غلامرضا رشید یاسمی، محمد قریب، ولادیمیر مینورسکی (ایرانشناس روس) و... دیده میشوند.
چند تن از دانشجویان رشته طب مدرسه دارالفنون در اواخر دوره قاجار.
دیپلمههای سال ۱۳۰۳ش (۱۹۲۴م) مدرسه دارالفنون همراه معلمان.
روسای وزارت معارف در جشن سالروز تاسیس مدرسه دارالفنون با حضور دانشآموزان رشته ژیمناستیک مدارس دولتی (۸ ذیالحجه ۱۳۳۵ق).
شاگردان میرزا علیاکبرخان مزینالدوله (مزینالدوله نقاشباشی) (سال ۱۳۱۹ق).
عبدلله ریاضی در دوران تدریس به اتفاق عدهای از استادان و دبیران در حیاط مدرسه دارالفنون (سال ۱۳۱۳ش). ریاضی (۱۲۸۵ ـ ۱۳۵۸ش).
مراسم سلام امتحان مدرسه دارالفنون در دوره ناصرالدینشاه. سلام امتحان جشنی بود که در آن، ناصرالدینشاه با حضور در مدرسه، منصبهایی که درواقع درجات نظامی بود به شاگردان اعطا یا برایشان مواجبی معین میکرد.
میرزاجعفرقلی نیرالملک، رئیس مدرسه دارالفنون به اتفاق سه تن از معلمین خارجی.
نمای عمومی از شهر تهران، مدرسه دارالفنون و میل آسیاب.
عکس از مجسمه میرزاتقی خان امیرکبیر در مدرسه دارالفنون (سال 1341ش).