همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: مسئله کاهش آلودگی هوا در شهر اراک در جلسه کارگروه ملی آلودگی هوا بررسی شد و آنچه همه بر روی آن اتفاق نظر داشتند، «شدنی بودن راهکارهای پیشنهادی» بود؛ اما این جلسه نیز بدون اینکه پیشنهادات و تصمیمات قطعی شود، به پایان رسید. قرار شد پیگیریهای لازم در شورای اقتصاد برای کاهش ۵۰ درصدی مصرف مازوت در نیروگاه شازند تا سال آینده با بهرهگیری از سوختهای جایگزین از جمله LPG و SNG انجام شود و نماینده وزارت نفت نیز وعده داد که بررسیهای لازم را انجام دهد.
۲۲۷ میلیون لیتر سوخت کمگوگرد برای اراک
در اراک سه عامل اصلی بیشترین تاثیر را در آلودگی هوا دارند، نیروگاه حرارتی شازند اراک (۲۳درصد)، پالایشگاه شازند (۶۳ درصد) و آلومینیوم اراک (۱۱درصد). سهم بقیه آلایندهها از راه آهن و فرودگاه گرفته تا بخش کشاورزی و ... ۳ درصد است. مهمترین منابع تامین نیرو برای این صنایع آلاینده، گاز و مازوت است. ۳۰ سال است که پالایشگاه شازند مازوت کم سولفور تولید میکند ولی امسال برای اولین بار این مازوت کم سولفورف دو کیلومتر آنطرفتر به دست نیروگاه شارند رسید. تا کنون مازوت کم سولفور با قیمت بالا به شرکتهای کشتیرانی فروخته میشود.
بیشتر بخوانید:
بزرگ نمایی سهم مازوت | نیروگاه ها اختیاری برای مازوت سوزی
اراک غرق در در دود | نیروگاه شازند ۴۰ روز است که مازوت میسوزاند
خاموشی برق خانهها با توقف مازوتسوزی
نمایی تاسف بار از مازوت سوزی در نیروگاه برق شازند اراک
در چهاردهمین کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست گفت: خوشبختانه سال جاری با مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوا به نیروگاه شازند مقدار ۲۲۷ میلیون لیتر سوخت کم گوگرد اختصاص داده شد. جهت امنیت انرژی و متنوع سازی سبد سوخت متناسب با این شرایط، سوخت گاز مایع طبیعی در این نیروگاه نیز به کار گرفته شد. احمد طاهری، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست نیز با اشاره به اینکه بیشترین تخصیص مازوت کم سولفور در کشور متعلق به نیروگاه شازند بوده است، گفت: پارسال دولت تصمیم گرفت که ۴۲۰ میلیون لیتر مازوت کم سولفور موجود را بین نیروگاههای شازند اراک، شهید منتظری اصفهان و منتظر القائم البرز تقسیم کند و ۲۲۷ میلیون لیتر آن را به شازند اراک بدهد. برخی نیروگاههایی که زیرساخت دریافت مازوت کمسولفور را داشتند (مثل نیروگاه توس مشهد) البته به این فهرست اضافه خواهند شد.
۳۰ سال تولید مازوت کمسولفور، استفاده برای اولینبار
مهدی زندیهوکیلی در این جلسه با اشاره به اینکه سال گذشته فقط ۲۰-۳۰ میلیون لیتر مازوت کم سولفور به نیروگاه شازند داده شد، گفت: این میزان مصرف چند روز این نیروگاه بود ولی به همان میزان تاثیر چشمگیر در هوای اراک و شاخص های آلودگی این شهر داشت ولی با پایان گرفتن مازوت کمسولفور تا پایان سال هوا دوباره وخیم شد. رئیس جمهوری هم سال گذشته با تخصیص مازوت کمسولفور برای اراک موافقت کرده بود ولی بعدا کرج و اصفهان هم از این مصوبه و سهمیه استفاده کردند.
استاندار مرکزی گفت: امسال ۲۲۷ میلیون لیتر مازوت کمسولفور را از ابتدای فصل سرد شروع به مصرف کردهایم ولی برای اینکه بخواهیم از همه ظرفیت نیروگاه شازند اراک استفاده کنیم نیاز به ۸ میلیون لیتر مازوت کم سولفور در روز داریم. چند روز پیش آقای پزشکیان با اختصاص ۲۲۰ میلیون لیتر دیگر موافقت کردند ولی نیاز است که شرکت نفت و سازمان برنامه و بودجه با آن موافقت کنند. این محصول بیش از ۳۰ سال است که در شازند اراک تولید میشود ولی برای اولین بار در کل تاریخ این شهر است در اختیار نیروگاه این شهر قرار میگیرد! اگر مازوت کمسولفور به این نیروگاه داده شود اراک از رتبه دوم آلودهترین شهر ایران به رتبه ۹ و ۱۰ میرسد.
امیر انصاری مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی با اشاره به نتایج مطالعات و دادههای سال گذشته و امسال آلودگی هوا در اراک گفت: دادههای ایستگاههای سنجش نشان میدهد تغییر نوع سوخت نیروگاه شازند، بهویژه مصرف مازوت، بلافاصله باعث افزایش دیاکسید گوگرد میشود، در حالی که استفاده از گاز یا مازوت کمسولفور اثر معناداری در کاهش آلودگی دارد.
تصمیمهای کارگروه ملی آلودگی هوا برای اراک
صدیقه ترابی، معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با همشهری درباره آنچه قرار است در آینده گفت: منابع سوخت گاز و مازوت کمسولفور، در کشور محدود است و به میزانی نیست که بتواند پاسخگوی تمام نیازها باشد. در مورد گاز مقداری که خواسته شده (۲ تا ۳ میلیون متر مکعب) معاون اجرایی رئیس جمهور دستور داد که هر چقدر که ممکن است به نیروگاه شازند داده شود ولی نماینده وزارت نفت ارزیابی دقیقی از موجودی گاز در کشور و امکان واگذاری آن نداشت و قرار شد موضوع را پیگیری کند. باید بررسی شود که آیا با توجه به شرایط سوخترسانی به همه نیروگاهها و اولویت تامین گاز برای مناطق مسکونی، این امکان وجود دارد که همزمان هر دو نوع سوخت برای اراک در نظر گرفته شود یا نه. از سوی دیگر امسال ۴ نیروگاهی که قرار بود مازوت کمسولفور بگیرند، فقط نیروگاه شازند امکان فنی دریافت آن را داشت. حالا که نیروگاه اراک نیاز بیشتری دارد و معاون وزیر نفت هم در جلسه موافقت ضمنی کردهاست، احتمالا بتوان مازوت کم سولفور برای ماههای آینده در اختیار این نیروگاه گذاشت. البته از سال آینده، اصفهان نیز به تولید مازوت کمسولفور اضافه خواهد شد. هرچند به دلیل تعداد بالای نیروگاههای متقاضی، رقابت در این زمینه همچنان وجود خواهد داشت. بررسی هر دوی این گزینهها به بعد موکول شد. آنچه که امیدبخش است راهاندازی پروژه سوخت مایع است. وزارت نیرو نیز گفته اگر این سوخت دم در نیروگاه به آنها تحویل داده شود و وزارت نفت هم این پیشنهاد را پذیرفت گزینه خوبی برای کاهش آلایندههای هوا در شهر اراک است.
او درباره خروجی جلسه چهاردهم گارگروه ملی آلودگی هوا برای مردم اراک گفت: موضوع بسیار مهم و امیدبخش دیگر، عزم استان مرکزی برای سرمایهگذاری جدی در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر و پاک است؛ مسیری که میتواند عامل نجاتبخش اصلی باشد. هرچه از سوختهای فسیلی برای تولید برق فاصله گرفته شود، به همان میزان به سمت هوای پاکتر حرکت خواهیم کرد. استان مرکزی تاکنون در این حوزه عملکرد قابل توجهی داشته، به گونهای که رتبه اول کشور را نیز به دست آورده و این نشان میدهد که این مسیر شدنی است و استان ظرفیت آن را دارد.
قطع میکروفن نماینده تشکلهای مردمی اراک پیش از طرح مطالبه
در پایان جلسه به حمید اخوان، فعال محیط زیست و نایب رئیس شبکه زیست محیطی استان مرکزی فرصت داده شد که مطالبات مردم را منتقل کند و او تا آمد بگوید که مسئولان از مرگ مردم اراک در اثر آلودگی هوا ناراحت نمیشوند، قائمپناه معاون رییس جمهوری با تندی ضمن خاموش کردن میکروفن او گفت: اگر مردم در اردبیل و خراسان شمالی از سرما بمیرند شما جواب میدهید؟» او فرصت نداد که نماینده تشکلهای مردمی اراک صحبت کند.
حمید اخوان در گفت و گو با همشهری پس از جلسه، در تشریح آنچه که «اجازه طرح آن در جلسه به او داده نشد» گفت: امسال با مشارکت مردم و حمایت مدیران، اراک ۵۰۰ مگاوات برق خورشیدی وارد مدار کرده است و این نه به گاز اردبیل ربط دارد نه سرمای خراسان شمالی. سهم اراک برای تولید برق کشور ۱ هزار مگاوات است و میشد به اندازه ۵۰۰ مگاوات از سوخت فسیلی و مازوت کثیف در نیروگاه کمتر استفاده کرد. انتظار میرفت متناسب با همین میزان تولید برق، استان اراک از حمایت مدیریتی برخوردار شود، اما حتی این حد نیز محقق نشده است.
نصف گاز نصف مازوت کم سولفور
اخوان بهبود شرایط را «شدنی» توصیف کرد و گفت: نیروگاه اراک چهار واحد فعال دارد که یک واحد آن در تعمیرات اورهال است. ما پیشنهاد دادیم به اندازه ۵۰۰ مگاوات سهمیه اراک، سوخت فسیلی داده شود (نصف گاز نصف مازوت کمسولفور) از نظر او این اقدام مدیریتی و کوتاه مدت شدنی است و ربطی به تحریم و ... ندارد.
او در مورد عدم مصرف مازاوت کمسولفور تولیدی اراک در استان اراک توضیح داد: محصولات پالایشی از جمله بنزین و گازوئیل و ... پس از تولید در اختیار شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی قرار میگیرد. مثلا بخشی از بنزینهای یورو۴ شازند اراک به اراک، اصفهان و تهران ارسال میشود. هر پالایشگاه یک محصول ویژه و اختصاصی دارد که با آن کسب درآمد میکند. مازوت کمسولفور محصولی است که پالایشگاه اراک جداگانه حق فروشش را دارد. این محصول به دلیل مزیت اقتصادی و امکان فروش دلاری آن به نیروگاه اراک داده نمیشود.
اخوان با اشاره به اختلاف قیمت گفت: اگر سال گذشته مازوت معمولی لیتری ۷ تومان بوده، مازوت کمسولفور حدود ۷۰۰ تومان قیمت داشته و این اختلاف ۱۰۰ برابری دلیل مقاومت در واگذاری به نیروگاه است. تا اینکه دولت با اعمال فشار، دستور تهاتر بین وزارت نفت و نیرو با الزام به پرداخت مابهالتفاوت باعث شد که مازوت کمسولفور به نیروگاه داده شود. احتمالا اصفهان و مشهد در سال آینده به فهرست تولید کنندگان مازوت کمسولفور اضافه شوند.
از نظر او تأثیر مازوت کمسولفور بر کیفیت هوا قابل توجه است؛ کاهش محسوس در شاخص SO₂ (گوگرد) رخ میدهد و سنجشهای میدانی نشان داده که این آلاینده به یک سوم کاهش یافته است. با این حال او تأکید کرد که نسبت به سوخت گاز همچنان آلایندگی بالاتری دارد.
اما حمید اخوان، فعال محیط زیستی به یک نکته اساسی اشاره کرد که چشمانداز آینده این نیروگاه را به تصویر میکشد. او گفت: نیروگاه اراک حتی هنگام مصرف گاز نیز حدود دو برابر حد مجاز NOx تولید میکند ولی وقتی گاز را به نیروگاه اصفهان میدهند به دلیل اینکه تکنولوژی آن نیروگاه به روز است، در حد استاندارد NOx (اکسید نیتروژن) تولید میکند.
ضمن اینکه سازمان حفاظت محیط زیست، آلایندههای کمتر از ۲.۵ میکرون را در نیروگاهها نمیسنجد. در حالی که مطالعات نشان داده مازوت میتواند تا ۱۱ برابر بیشتر از گاز ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون داشته باشد.
ناترازی مانع مصرف سوختهای آلاینده میشود
مازوت، گوگرد کمتری تولید میکند اما فقط نسبت به گاز و گاز هم زمانی گوگرد کمتری تولید میکند که تکنولوژی تولید برق در آن نیروگاه به روز باشد. با ورود ۵۰۰ مگاوات پنل خورشیدی به مدار، اگر روند ادامه یابد سهم استان در تولید برق افزایش پیدا میکند، اما ناترازی شدید اجازه نمیدهد که این تولید جدید بهطور واقعی جایگزین سوخت فسیلی شود و صرفا مصرف بالاتر را پوشش میدهد.
راه حل این مسئله از نظر اخوان اجرای ماده ۱۲ قانون هوای پاک است. او این راهکار را بلند مدت دانست و گفت: ماده ۱۲ درباره انتقال نیروگاههای آلاینده و جایگزینی آنها با واحدهای مدرن است. مهمترین مصداق فعلی لزوم اجرای این ماده نیروگاه شازند اراک است. این نیروگاه با بازده کمتر از ۳۰ درصد، حدود ۷۰ درصد سوخت را تبدیل به آلودگی و اتلاف انرژی میکند؛ در حالی که همان حجم سوخت در یک نیروگاه کلاس بالاتر بازده و تولید بسیار بیشتری میتوان داشت. هر استان باید سبد انرژی متناسب داشته باشد. ما باید سهم سوخت فسیلی خود را به بیرون از شهر و در یک نیروگاه مدرنتر تبدیل به برق کنیم.