همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: امروز درختانی روی زمین زندگی میکنند که قدشان از یک ساختمان ۳۰ طبقه هم بلندتر است. اما این غولهای سبز، روزی تنها چند سانتیمتر ارتفاع داشتند.
درختان سر به فلک کشیده، جنگلهای انبوه و گیاهانی که آسمان را لمس میکنند، نتیجه میلیونها سال تکاملاند. اما این مسیر از جایی بسیار سادهتر آغاز شده است؛ از گیاهانی کوچک، ابتدایی و شکننده. اکنون پژوهشگران موزه تاریخ طبیعی لندن با بررسی دقیق فسیلی متعلق به ۴۰۰ میلیون سال پیش، موفق شدهاند یکی از کلیدیترین رازهای این تحول عظیم را کشف کنند؛ رازی که نشان میدهد چگونه گیاهان توانستند بر محدودیتهای اولیه خود غلبه کنند و به غولهای دنیای امروز تبدیل شوند.
وقتی گیاهان هنوز کوتاه بودند
بلندترین گیاهان زنده امروزی میتوانند بیش از ۱۰۰ متر رشد کنند. اما نیاکان آنها در آغاز مسیر تکامل، تنها چند سانتیمتر ارتفاع داشتند. در دوران باستانی زمین، گیاهان هنوز راهی برای رساندن مؤثر آب و مواد غذایی به بخشهای بالایی خود نداشتند و همین موضوع، رشد آنها را بهشدت محدود میکرد.
بیشتر بخوانید:
فسیلی از اعماق زمان
دانشمندان اخیراً فسیلی متعلق به گیاهی به نام Horneophyton را که حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش زندگی میکرد، با دقتی بیسابقه بررسی کردهاند. این گیاه یکی از نخستین ساکنان خشکیهای زمین به شمار میرود؛ زمانی که حیات گیاهی تازه در حال ترک محیطهای آبی بود.
سیستم انتقال مواد
بررسیهای میکروسکوپی نشان داد که سیستم انتقال مواد در این گیاه با آنچه امروز در گیاهان پیشرفته میبینیم، تفاوت داشته است. در ساختار داخلی این فسیل، نوع خاصی از سلولها به نام سلولهای انتقالی دیده میشود؛ سلولهایی که دیواره آنها دارای برجستگیها و چینخوردگیهایی غیرمعمول است.
فسیل ۴۰۰ میلیونساله Horneophyton، فقط یک یادگار از گذشته نیست؛ بلکه سندی زنده از خلاقیت طبیعت در حل چالشهای تکاملی است. کشفی که نشان میدهد پیش از آنکه گیاهان به آسمان برسند، ابتدا درون سلولهایشان راهی برای بزرگتر شدن پیدا کردند. این یافته نهتنها نگاه ما به تاریخ گیاهان را تغییر میدهد، بلکه یادآور میشود بزرگترین تحولات جهان، گاهی از کوچکترین جزئیات آغاز میشوند.