با این تفاوت که کشورهای موفق در کنترل اختلالات روانی با اختصاص اعتبار مناسب برای ارتقای سلامت روان جامعه، برای کنترل آن برنامه دارند اما در کشور ما به‌علت پایین بودن اعتبارات بهداشتی ـ درمانی، کار زیادی در این زمینه نمی‌توان انجام داد.
اهمیت این مسئله شاید با شنیدن این خبر که بالاخره برای نخستین بار اولین بخش روان- تنی کشور دریکی از بیمارستانهای تهران راه‌اندازی شد، بیشتر خودش را نشان دهد؛
بیمارستانی که به عقیده روانپزشکان پیشانی و قطب درمان در کشور است و انواع و اقسام بخش‌هایی وجود دارد که خیلی هم مرتبط با یک بیمارستان عمومی نیستند و حتی خیلی از این بخش‌ها آموزشی هستند.
با این حال هیچ بخشی از این بیمارستان تا به حال مخصوص بیماری‌های روانپزشکی نبوده است؛به‌طوری که فقط بیمارستان ایزوله «روز به» با امکانات محدود و بدوی برای این بیماران اختصاص داده شده است.
پیشرفت‌های ناقص
با این حال دکتر رستمیان، رئیس مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) در حالی راه‌اندازی بخش روان - تنی را در رشد شاخص‌های این بیمارستان مؤثر می‌داند که به گفته کارشناسان بیشترین هزینه‌های نظام سلامت مربوط به همین بیماران است؛به‌طوری که 85درصد عوامل تاثیرگذار در نظام سلامت مربوط به عوامل اجتماعی - روانی است.
همچنین براساس مطالعات انجام شده در کمیسیون عوامل روانی اجتماعی، 15درصد عوامل تاثیرگذار در نظام سلامت مربوط به عوامل زیستی و ژنتیک، 10درصد مربوط به عوامل محیطی، 25درصد مربوط به نظام مراقبت‌های سلامت و 50درصد مربوط به عوامل اجتماعی است که به گفته متخصصان و روانپزشکان متأسفانه توجه به عوامل اجتماعی - روانی نه تنها در کشور ما بلکه در عرصه بین‌المللی مغفول مانده است.
با تمام این اوصاف و با توجه به افزایش آمار بیماران رشته روانپزشکی، حدود 20 سال پیش وزارت بهداشت بخشنامه‌ای را مبنی بر اینکه 10 تا 20درصد تخت‌های بیمارستانهای جنرال و عمومی باید مجهز به تخت‌های روانپزشکی باشد، صادر کرد ولی به گفته کارشناسان هنوز با گذشت سال‌ها از صدور این بخشنامه، این امر به‌طور کامل محقق نشده است.
بیمه‌ها، مقصران همیشه
در این میان دکتر پرویز مظاهری، دبیر انجمن روانپزشکان ایران با ابراز نارضایتی از «محسوب نشدن اختلالات روانی در گروه بیمه» معتقد است: بیمه‌ها هزینه‌های بستری بیماران روانی در بیمارستان‌ها را نمی‌پردازند یا تحت شرایط خاصی این هزینه‌ها را تقبل می‌کنند؛
به‌عنوان نمونه تنها برخی اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب در گروه بیمه قرار می‌گیرند.به گفته وی از طرف دیگر بیمارستانهای دولتی جوابگوی نیاز این بیماران نیستند و در نتیجه بیماران ناگزیر به بیمارستانهای خصوصی مراجعه می‌کنند که این بیمارستان‌ها نیز تحت پوشش بیمه قرار ندارند.
دکتر مظاهری تهیه دارو را از دیگر مشکلات بیماران مبتلا به اختلالات روانی عنوان کرد و می‌گوید: داروهای روانپزشکی به‌ویژه داروهای جدید که در درمان این بیماری‌ها بسیار مؤثرند، یا در کشور موجود نیست و یا در گروه داروهای بیمه‌ای محسوب نمی‌شود و بیماران مجبورند این داروها را از داروخانه‌های تک نسخه‌ای و با قیمتی بالا تهیه کنند. پس در مجموع لازم است تمام داروهای اختلالات روانی تحت پوشش بیمه قرار گیرد.
این در حالی است که طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، بسیاری از کشورها بخش بسیار اندکی از بودجه بهداشتی خود را صرف بهداشت روانی می‌کنند.همچنین یک‌پنجم از 100 کشوری که آمارهای خود را به این سازمان ارائه کرده‌اند، کمتر از یک‌درصد بودجه بهداشتی خود را برای سلامت روانی هزینه می‌کنند. اما در کشور ما چه می‌گذرد؟
درد دل مسئولان
دکتر احمد حاجبی، رئیس اداره سلامت روان معاونت سلامت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه بیماری‌های روانی بعد از حوادث و بیماری‌های قلبی در رتبه سوم قرار دارند، به همشهری می‌گوید: 20درصد جمعیت کشور دارای درجه‌های مختلفی از اختلالات روانی هستند.
وی با ابراز خرسندی از اینکه در کشور ما برخلاف خیلی از کشورها، زنجیر کردن بیماران روانی دیگر مطرح نیست، از کمبود تعداد تخت‌های روانپزشکی در بیمارستان‌ها، کمبود روانپزشکان نسبت به تعداد بیماران و همچنین پذیرش نکردن بیماران روانی در بیمارستانهای عمومی گلایه می‌کند و ادامه می‌دهد: با وجود اینکه وزارت بهداشت یارانه مناسبی برای بستری فرد مبتلا به بیماری شدید روانی به بیمارستان‌ها پرداخت می‌کند ولی تعداد کمی از بیمارستان‌ها نسبت به اختصاص تخت به‌این بیماران اقدام می‌کنند.
دکتر محمدباقر صابری نیز در گفت‌وگو با همشهری تاکید می‌کند: پوشش بیمه‌ای بیماران روانی اصلا مناسب نیست. دکتر صابری، تعداد روانپزشکان کشور را حدود هزار و 200نفر اعلام کرده و با اظهار بی‌اطلاعی از اینکه مشخص نیست به چه تعداد روانپزشک در حد استاندارد نیاز داریم، می‌گوید: فقط می‌دانیم این عوامل دوره انتظار برای بستری بیماران مبتلا به اختلالات روانی را طولانی کرده است.
شنیدن این عبارات از زبان مسئولان وزارت بهداشت شاید برای روانپزشکان که به‌طور مستقیم با بیماران این رشته در تماس هستند، فقط جنبه تشریفاتی داشته باشد.
یک روانپزشک با تأکید بر اینکه مشکل عمده ما در زمینه بیماران روانی و سلامت روانی این است که یک عزم ملی میان سیاستگذاران کشورمان برای پرداختن به مشکلات روانپزشکی وجود ندارد، می‌گوید: ما در سیاستگذاری بیمارستان‌ها و تخت‌های روانپزشکی کشورمان دچار یک اختلاف فاحش و تناقض بزرگ هستیم؛
به‌طوری که از سال‌ها قبل وزارت بهداشت اجازه تأسیس بیمارستانهای تک‌تخصصی را نداده است، از جمله این بیمارستان‌ها، بیمارستانهای روانپزشکی بودند که از سال‌های قبل اجازه ساخت ندارند.
وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر بنا بر اعلام وزارت بهداشت باید حداقل 10درصد تخت‌های بیمارستانهای عمومی در اختیار تخت‌های روانپزشکی قرار گیرد ولی این بخشنامه هم اجرا نشده و به ندرت بیمارستان عمومی را می‌بینیم که بخش روانپزشکی تأسیس کرده باشد.
به عقیده وی نپذیرفتن بیماران روانی به‌عنوان بیمار، مشکل دیگری است که مورد انتقاد کارشناسان است: بارها دیده شده که یک بیمار اعصاب و روان که با تابلوی افسردگی در بیمارستان بستری است، دچار یک حمله قلبی شده و ما ساعت‌ها تلاش کردیم که بیمار را به یک بیمارستان عمومی یا اتاق سی‌سی‌یو هدایت کنیم اما متأسفانه به‌رغم وجود تخت خالی، داخل این بیمارستان‌ها با موانعی مواجه می‌شویم، مثلا با تصور اینکه بیمار، این بخش‌ها را به هم می‌زند و دستگاه‌ها را خراب می‌کند، از بستری کردن او ممانعت می‌شود.