به گزارش همشهری آنلاین، حیات وحش پیشقراول تأثیرگیری از تنش‌های آبی کشور است و کمبود آب و غذا گونه‌های جانوری را مستعد کوچ و باروری کمتر از انتظار می‌کند. امسال نیز بیشتر نقاط کشور درگیر خشکسالی بود و پیش‌بینی می‌شود این خشکسالی ۲۴ماهه باشد و پاییز نیز دیرتر از هر سال به فلات ایران رخ نشان دهد.
به‌گفته مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست، خشکسالی بیش از ۳ هزار میلیارد تومان به نواحی چهارگانه محیط‌زیست کشور خسارت وارد کرده است و به احتمال قوی خشکسالی در زادآوری حیوانات نیز تأثیر گذاشته است.
پاییز دیرهنگام و کم‌باران
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی معتقد است ایران در حال تجربه دوره خشکسالی۲۴ ماهه است. این بازه زمانی طولانی خشکسالی و بارش‌های کمتر از حد نرمال، بر آب‌های سطحی، کشاورزی، ورودی سدها و میزان انباشت آب پشت سدها در آینده، تأثیر منفی می‌گذارد. به‌دلیل فعالیت سامانه مونسون، سیستم‌های بارشی در پاییز دیرتر وارد کشور می‌شود و دریافت بیش از حد انرژی خورشیدی، کاهش بارش را به‌دنبال دارد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی با اشاره به کمبودهای آبی در کشور گفت: متأسفانه خروجی پیش‌بینی فصلی که به‌وسیله مدل‌های عددی و نقشه‌های استخراج شده آن محاسبه می‌شود، نشان‌دهنده بارش‌های کمتر از حد نرمال در فصل پاییز است و ما به بارش‌های خوب در فصل پاییز امیدوار نیستیم. علاوه بر کم بودن میزان بارش‌ها، زمان آغاز آنها نیز دیرتر خواهد بود چراکه فعالیت‌های سامانه مونسون زیاد است و فعالیت این سامانه، ورود سیستم‌های بارشی به کشور را با تأخیر مواجه می‌کند. قاعدتا کاهش بارندگی‌ها به‌دلیل دریافت بیش از حد انرژی خورشیدی است بنابراین برای پاییز دمایی بیش از حد نرمال و بارش‌هایی کمتر از حد نرمال پیش‌بینی می‌شود.
محاصره در مثلث بیماری، شکار و آتش
ضعیف شدن پوشش گیاهی ناشی از کاهش بارش در زنجیره غذایی حیات‌وحش اختلال ایجاد می‌کند و خشکسالی‌های طولانی منجر به جابه‌جایی حیات‌وحش می‌شود. مرزهایی که به‌عنوان مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع برای انسان‌ها درنظر گرفته شده، برای حیوانات معنا ندارد و آنها برای یافتن آب و غذا در فصول سرد و گرم سال به زیستگاه‌های شهری و روستایی نزدیک می‌شوند.
هر سال تعداد زیادی از جمعیت شکننده حیات وحش، در تعارضی که در اثر اشتراک آبشخورها با دام‌های واکسینه نشده وجود دارد، از دست می‌روند. بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک به اعلام سازمان دامپزشکی، امسال در ۲۹نقطه کشور باعث تلف شدن ۱۰۰راس از حیات‌وحش شده است. این در حالی است که این سازمان هر سال وعده می‌دهد که میزان واکسیناسیون را افزایش دهد.
اما مشکل، دام‌های واکسن نخورده قاچاقی است که در بین دامداران خرید و فروش می‌شود و بر سر آبشخورهای درون و بیرون مناطق حفاظت شده به حیات‌وحش، ویروس منتقل می‌کنند.
آمارهای سازمان حفاظت محیط‌زیست اما تلفات بیشتری را گزارش می‌دهد و سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست استان البرز، اعلام کرده است که طی کمتر از یک ماه (۱۲مرداد تا ۸شهریور)، حدود ۱۲۰ لاشه حیوان مرده بر اثر طاعون نشخوارکنندگان کوچک در این استان کشف شده است.
این آمار فقط مربوط به استان البرز است و هنوز خبری از استان‌هایی که در سال‌های اخیر درگیر این بیماری شده بودند، منتشر نشده است. از سوی دیگر، کمبود مواد غذایی در مناطق حفاظت شده، حیات‌وحش را به باغات و مزارع کشاورزی راهی می‌کند. گزارش‌های زیادی از تعارض انسان و حیوانات در ماه‌های اخیر منتشر شده است. در خشکسالی‌های طولانی کشاورز و باغدار و دامدار نیز مانند حیات‌وحش آسیب می‌بینند و آنها در مقایسه با مسئولان مدیریت حیات‌وحش راحت‌تر به‌دنبال جبران خسارت‌شان می‌روند.
به‌گفته حسن اکبری، معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، جمعیت‌های بالغ به‌علت کم‌آبی و کم غذایی اقدام به کوچ کرده و از زیستگاه اصلی خود فاصله می‌گیرند. این موضوع مشکلات زیادی برای محیط‌زیست به‌وجود می‌آورد و باعث ازدیاد تصادفات جاده‌ای و شکار غیرمجاز می‌شود. آتش‌سوزی از دیگر عواقب خشکسالی طولانی مدت است. سازمان حفاظت محیط‌زیست امسال برای مقابله با این پدیده، در مناطق زیست‌محیطی بیشترین مبلغ اعتبارات معادل ۱۷ میلیارد تومان درنظر گرفته و به ادارات کل استان‌ها واریزکرده است. اما این پول تاکنون آتش و دود را نتوانسته از تالاب بین‌المللی انزلی، جنگل‌های حفاظت شده کوه‌خامین، تالاب بین‌المللی امیرکلایه، پارک ملی گلستان و... دور نگاه دارد.
این مبلغ در شرایطی اعلام می‌شود که پیش‌تر حسن اکبری خبر داده بود، خسارت ناشی از خشکسالی در مناطق حفاظت شده به ۳هزار میلیارد تومان رسیده است و حالا تنها ۱۷میلیارد تومان آن هم تنها در بخش آتش‌سوزی تخصیص یافته است.
تغییر در نرخ زادآوری
می‌گویند اگر می‌خواهید ببینید که سال پیش رو اوضاع بارندگی چطور است، نگاهی به میزان زادآوری برخی گونه‌های جانوری بیندازید. با وقوع خشکسالی‌ها، باروری و میزان تولید مثل حیات‌وحش کاهش چشمگیری پیدا می‌کند چون غذای کافی در دسترس آنها قرار نمی‌گیرد.
به اعتقاد محمد کرمی، رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک محیط‌زیست استان تهران، سنجش تأثیرات خشکسالی در یکی دو سال پیاپی نیاز به مطالعه دارد. ولی حیات‌وحش توان وفق دادن خود با شرایط مختلف محیطی را دارند. بعضی مواقع در خشکسالی و شرایط آب و هوایی خاص به‌صورت دستی به حیات وحش علوفه داده می‌شود. البته این کار اصولی نیست و نباید انجام داد. اما برای عدم‌کوچ آنها در شرایط خاص این کار را انجام می‌دهیم.
به‌گفته این مسئول، باتوجه به تمهیدات انجام شده برای تهران، این شرایط تأثیر بدی بر حیات‌وحش نخواهد داشت، اما احتمال دارد در تعداد زایمان آنها مؤثر باشد. در سال‌هایی که سال گذشته‌شان شرایط آب و هوایی، میزان علوفه و آب مناسب بوده است، دوقلوزایی در حیات‌وحش را شاهد هستیم. اما در شرایط نامساعد احتمال تک قلوزایی آنها وجود دارد.
حیات‌وحش شرایط محیطی را درک می‌کند. به همین دلیل جمعیت خود را با زایمان کمتر کنترل می‌کند تا بتواند شرایط سخت ناشی از خشکسالی را طی کند.